Podwładny w trakcie strajku rozdawał ulotki. Wchodząc do jednego z pomieszczeń, doznał urazu głowy w wyniku osunięcia się na niego nieprawidłowo zamontowanych drzwi. Jeżeli strajk był legalny, będzie to wypadek przy pracy, gdyż obowiązkiem pracodawcy jest zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy.
W czasie strajku jego uczestnicy mają określone obowiązki, zarówno wobec pracodawcy, jak i wobec organizatorów strajku. Muszą m.in. przestrzegać zasad współżycia społecznego, przepisów bhp, przeciwpożarowych, dbać o dobro zakładu pracy oraz chronić jego mienia.

Gdy zdarzy się wypadek

Wypadek w trakcie strajku może mieć miejsce zarówno w wyniku wykonywania poleceń pracodawcy, jak i wydawanych przez organizatorów strajku (tzw. komitet strajkowy). Identycznie będzie się przedstawiała sytuacja pracownika, który w trakcie strajku uległ wypadkowi, a wykonywał czynności na rzecz zakładu, nawet bez polecenia pracodawcy lub organizatorów strajku, np. zabezpieczał mienie przed kradzieżą. Wypadek może wystąpić także podczas wykonywania zwykłych czynności w czasie strajku, a także uczestniczenia w posiedzeniach komitetu strajkowego, prowadzenia agitacji i nadzorowania strajku, przygotowywania i spożywania posiłku, udzielania pomocy innemu pracownikowi.
Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło, co do zasady, w związku z pracą.
Jeżeli zatem w okresie strajku strajkujący pracownik ulegnie wypadkowi, zdarzenie takie może zostać uznane za wypadek przy pracy. W wyroku z 25 lipca 1990 r., II PRN 5/90, OSNCP 1991, nr 3, poz. 34. SN wskazał, że udział pracownika w strajku na terenie zakładu pracy nie oznacza automatycznie zerwania związku z pracą, stąd pracownik zachowuje prawo do świadczeń z tytułu wypadku przy pracy. Orzeczenie to zostało wydane wprawdzie na gruncie uprzednio obowiązujących przepisów, lecz zachowało ono swoją aktualność również pod rządami obecnie obowiązujących przepisów.

Obowiązki pracodawcy

W razie wypadku w trakcie strajku pracodawca zobowiązany jest podjąć działania w celu ustalenia przyczyn i okoliczności tego zdarzenia, m.in. powołać zespół powypadkowy. W wyniku jego ustaleń zdarzenie, jakiemu uległ pracownik w trakcie strajku, może być uznane za wypadek przy pracy, jeżeli zostaną łącznie spełnione dwa warunki, tj. strajk musi być zorganizowany zgodnie z prawem (strajk legalny) i zdarzenie wypadkowe będzie miało charakter nagły, wywołany przyczyną zewnętrzną, spowoduje uraz lub śmierć, które nastąpiły w związku udziałem w strajku. Jeżeli zatem strajkujący pracownik uległ wypadkowi w czasie strajku, lecz wykonywał czynności niezlecone mu przez pracodawcę lub komitet strajkowy, to takie zdarzenie nie może być traktowane jako wypadek przy pracy, bowiem zerwana została więź z pracą. Wypadkiem przy pracy nie będzie także zdarzenie, jakiemu uległ pracownik, gdy samowolnie przebywał na terenie zakładu pracy i nie pozostawał w dyspozycji oraz pod nadzorem organizatorów strajku ani pracodawcy.
Jeżeli pracodawca nie uznał zdarzenia za wypadek przy pracy, poszkodowany może wystąpić do sądu pracy z powództwem o ustalenie i sprostowanie protokołu na podstawie art. 189 k.p.c. Z takim powództwem w interesie poszkodowanego może wystąpić również organizacja związkowa.

Kto jest odpowiedzialny

Gdy wypadek w trakcie strajku wystąpił z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, konsekwencje takiego zdarzenia ponosi pracodawca. Z kolei jeżeli było to wynikiem decyzji organizatorów strajku, pracodawca może wyciągnąć stosowne konsekwencje prawne wobec tych osób. W takiej sytuacji organizatorzy strajku mogą być pociągnięci również do odpowiedzialności cywilnej i karnej.
PRZYKŁAD
Nie jest wypadkiem przy pracy zdarzenie przy wykonywaniu prywatnych czynności
Pracownik w okresie strajku naprawiał własny sprzęt RTV i poraził go prąd. Takiego zdarzenia nie można uznać za wypadek przy pracy. Pracownik bowiem nie wykonywał czynności zleconych przez pracodawcę lub organizatorów strajku. Uległ on wypadkowi w czasie dokonywania prywatnych czynności, niezwiązanych ze strajkiem.
PODSTAWA PRAWNA
Art. 3 ust. 1 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 167, poz. 1322 z późn. zm.).
Art. 23 ustawy z 23 maja 1991 r. o rozwiązywaniu sporów zbiorowych (Dz.U. nr 55, poz. 236 z późn. zm.).
Rozporządzenie Rady Ministrów z 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy (Dz.U. nr 105, poz. 870).