Prowadzę działalność gospodarczą już od kilku lat. Niestety, mam dość duże zaległości. Złożyłem wniosek do ZUS o układ ratalny, lecz w toku jest także egzekucja administracyjna składek. Czy w tej sytuacji mogę złożyć wniosek o zawieszenie egzekucji?
Zgodnie z art. 29 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych ze względów gospodarczych lub innych przyczyn zasługujących na uwzględnienie ZUS może na wniosek dłużnika odroczyć termin płatności należności z tytułu składek oraz rozłożyć należność na raty, uwzględniając możliwości płatnicze dłużnika oraz stan finansów ubezpieczeń społecznych. Zarówno odroczenie terminu płatności należności z tytułu składek, jak i rozłożenie jej na raty następuje w formie umowy.
Od składek, które rozłożono na raty, nie nalicza się odsetek za zwłokę – począwszy od następnego dnia po dniu wpływu wniosku o udzielenie tych ulg. Przy czym jeżeli dłużnik nie spłaci w terminie ustalonych przez ZUS rat, pozostała kwota staje się natychmiast wymagalna wraz z odsetkami za zwłokę.
W orzecznictwie sądowym akcentuje się, że do rozłożenia na raty zaległości z tytułu składek dochodzi z chwilą zawarcia umowy określonej w art. 29 ust. 1a ustawy, a nie z chwilą złożenia wniosku o zawarcie układu w przedmiocie rozłożenia należności na raty lub odroczenia terminu płatności (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 17 lutego 2017 r., sygn. akt III AUa 1488/15).
Natomiast w art. 56 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji ustawodawca określił zamknięty katalog przypadków, w których egzekucja ulega zawieszeniu w całości lub w części. I tak zgodnie z par. 1 tego artykułu postępowanie egzekucyjne ulega zawieszeniu w całości lub w części:
  • w razie wstrzymania wykonania, odroczenia terminu wykonania obowiązku albo rozłożenia na raty spłat należności pieniężnej;
  • w razie śmierci zobowiązanego, jeżeli obowiązek nie jest ściśle związany ze zobowiązanym, a jest prowadzona egzekucja z rzeczy lub prawa majątkowego, które nie wygasło wskutek śmierci zobowiązanego;
  • w razie utraty przez zobowiązanego zdolności do czynności prawnych i braku jego przedstawiciela ustawowego;
  • na żądanie wierzyciela;
  • w innych przypadkach przewidzianych w ustawach.
Nadto organ egzekucyjny wydaje postanowienie w sprawie zawieszenia postępowania egzekucyjnego. Na tego typu postanowienie organu o zawieszeniu postępowania lub o odmowie zawieszenia tego postępowania służy zażalenie.
W tym miejscu należy przytoczyć dwa istotne stanowiska wynikające z orzecznictwa sądowego. W wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z 3 marca 2020 r., sygn. akt III SA/Łd 783/19, podano, że złożenie wniosku o udzielenie ulgi w spłacie zobowiązań i toczące się w tym zakresie postępowanie także nie stanowią podstawy do zawieszenia postępowania egzekucyjnego na podstawie art. 56 par. 1 pkt 1 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Z kolei w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 5 lutego 2020 r., sygn. akt II FSK 1812/19, stwierdzono, że w art. 56 par. 1 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji ustawodawca nie przewidział możliwości zawieszenia postępowania egzekucyjnego na wniosek dłużnika.
Zauważyć należy, że zawieszenie egzekucji w trybie art. 56 ustawy następuje z mocy prawa. Jak bowiem zaznaczono w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z 1 sierpnia 2018 r., sygn. akt II SA/Kr 547/18, ujawnienie podstawy zawieszenia postępowania egzekucyjnego obliguje organ egzekucyjny do zawieszenia postępowania i nie pozostawia w tej mierze jakiegokolwiek luzu decyzyjnego. Zawieszenie postępowania egzekucyjnego w takiej sytuacji następuje z mocy prawa.
Samo złożenie wniosku o układ ratalny nie spowoduje więc zawieszenia egzekucji. Musi zostać zawarta umowa z ZUS, który następnie samodzielnie podejmie kroki prawne, aby sformalizować zawieszenie postępowania egzekucyjnego. W konsekwencji składanie wniosku przez dłużnika o zawieszenie tego postępowania nie będzie miało żadnego znaczenia prawnego.
Podstawa prawna
•art. 29 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 266; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 695)
•art. 56 ustawy z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1427)