Odprawa przysługuje członom rodziny zmarłego pracownika na mocy art. 93 kodeksu pracy. Jest wypłacana, jeśli pracownik umrze w trakcie trwania stosunku pracy lub po jego rozwiązaniu. W tym drugim przypadku, jeśli pobierał wówczas zasiłek z tytułu niezdolności do pracy z powodu choroby. Pojęcia trwania stosunku pracy nie należy utożsamiać z jej wykonywaniem, gdyż odprawa pośmiertna przysługiwać będzie również, jeśli np. pracownik zmarł na urlopie czy podczas zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy. Prawo ubiegania się o odprawę nie zależy też od okoliczności śmierci pracownika. Nie musi być związana z wykonywaniem pracy.
Osobami uprawnionymi do otrzymania odprawy pośmiertnej są małżonek i inne osoby bliskie zmarłego, uprawnione do otrzymania renty rodzinnej zgodnie z art. 67-71 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Do grupy tej wchodzą m.in. dzieci, rodzice, rodzeństwo czy wnuki zmarłego, o ile spełniają pozostałe, określone w owych przepisach wymogi. Odprawa pośmiertna dzielona jest na tyle równych części, ile uprawnionych do niej osób. W przypadku gdy uprawniona jest wyłącznie jedna osoba, dostaje ona całość odprawy, przy czym kwota pieniężna stanowiąca odprawę zmniejszana jest w takim przypadku o połowę.
Wysokość odprawy pośmiertnej zależy od okresu zatrudnienia pracownika. Stanowi równowartość jedno-, trzy- lub sześciomiesięcznego wynagrodzenia, w zależności od tego, czy zmarły pracował odpowiednio: krócej niż 10 lat, od 10 do 15 lat lub powyżej 15 lat. Do okresu zatrudnienia pracownika wlicza się również okres zatrudnienia u poprzedniego pracodawcy, jeśli zmiana pracodawcy nastąpiła w drodze przejęcia zakładu pracy (art. 231 k.p.) lub w inny sposób, jeśli według przepisów ustawy nowy pracodawca stawał się następcą prawnym poprzedniego w odniesieniu do stosunku pracy łączącego go ze zmarłym.
Jedynym przypadkiem, kiedy odprawa pośmiertna nie przysługuje, jest sytuacja, gdy pracodawca ubezpieczył pracownika na życie i odszkodowanie wypłacone przez instytucję ubezpieczeniową jest nie niższe niż odprawa. Jeśli jednak kwota z ubezpieczenia będzie niższa niż odprawa, wówczas pracodawca zobowiązany jest wypłacić osobom uprawnionym różnicę między tymi świadczeniami.