O uzyskanie umorzenia z tytułu składek może ubiegać się osoba zobowiązana, która nie jest w stanie uregulować zadłużenia, nawet rozłożonego na raty. Wniosek może złożyć m.in.:
- płatnik składek oraz były płatnik składek (np. przedsiębiorca),
- osoba, na którą przeniesiono odpowiedzialność za zobowiązania z tytułu nieopłaconych składek (np. spadkobierca, wspólnik lub następca prawny),
- małżonek, który odpowiada z majątku wspólnego za zadłużenie współmałżonka,
- pełnomocnik dłużnika.
W pierwszej kolejności ZUS zbada czy zaistniała jedna z dwóch możliwych sytuacji:
- całkowita nieściągalność należności lub
- trudna sytuacja finansowa i rodzinna wnioskującego
Przy czym obie wyżej wymienione sytuacje są dość precyzyjnie określone.
Całkowita nieściągalność należności według ZUS
Całkowita nieściągalność należności zachodzi, gdy:
- dłużnik zmarł i nie pozostawił majątku, który pozwala na spłatę długu, ani nie ma spadkobierców lub innych następców prawnych,
- sąd oddalił wniosek o ogłoszenie upadłości dłużnika lub umorzył postępowanie upadłościowe, ponieważ nie ma majątku, który umożliwia przeprowadzenie takiego postępowania,
- dłużnik nie prowadzi już działalności gospodarczej i nie ma majątku, który pozwala na spłatę długu, oraz nie ma małżonka, wspólników lub następców prawnych,
- w zakończonym postępowaniu likwidacyjnym lub w umorzonym postępowaniu upadłościowym nie uzyskano kwoty wystarczającej do tego, żeby uregulować należności,
- wysokość nieopłaconej składki nie przekracza kwoty kosztów upomnienia w postępowaniu egzekucyjnym,
- naczelnik urzędu skarbowego lub komornik sądowy stwierdził, że nie ma majątku, z którego można prowadzić egzekucję,
- w postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się kwot przekraczających wydatki egzekucyjne.
Trudna sytuacja finansowa i rodzinna według ZUS
Z kolei o trudnej sytuacji finansowej i rodzinnej możemy mówić, gdy wnioskujący udowodni, że:
- po opłaceniu należności składkowych nie mógłby zaspokoić niezbędnych potrzeb życiowych swoich oraz rodziny,
- poniósł straty materialne w wyniku klęski żywiołowej (lub innego nadzwyczajnego zdarzenia), które spowodowały, że opłacenie należności z tytułu składek mogłoby pozbawić go możliwości dalszego prowadzenia działalności,
- przewlekle choruje albo opiekuje się przewlekle chorym członkiem rodziny i dlatego nie może zarobić tyle, żeby opłacić należności.
Umorzenie składek powoduje także umorzenie odsetek za zwłokę, kosztów upomnienia i dodatkowej opłaty.
W sytuacji, gdy ZUS odmówi umorzenia zaległych składek zobowiązany musi spłacić zadłużenie wraz z odsetkami za zwłokę, naliczonymi do dnia zapłaty włącznie.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w szczególności art. 28
Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 31 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad umarzania należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne