Inspekcja pracy skierowała przeciwko mnie wniosek o ukaranie do sądu. Zarzuca mi zatrudnienie obcokrajowca na innych warunkach niż w zezwoleniu na pracę i niepotwierdzenie na piśmie umowy z pracownikiem. Czy grożą mi konsekwencje karne ?
Ten, kto powierza cudzoziemcowi nielegalne wykonywanie pracy, podlega karze grzywny od 1000 zł do 30 000 zł – tak stanowi art. 120 ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Z kolei w art. 2 ust. 1 pkt 14 tej ustawy określono, że nielegalne wykonywanie pracy przez cudzoziemca oznacza wykonywanie pracy przez obcokrajowca, który nie jest do tego uprawniony w rozumieniu art. 87 ust. 1 lub nie posiada odpowiedniego zezwolenia na pracę (a zarazem nie jest przy tym zwolniony z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę – na podstawie przepisów szczególnych), lub którego podstawa pobytu nie uprawnia do wykonywania pracy.
W ust. 1 pkt 22a wskazano zaś, że powierzenie cudzoziemcowi nielegalnego wykonywania pracy dotyczy nie tylko powierzenia pracy w przypadkach wskazanych powyżej, a także wówczas, gdy obcokrajowiec wykonuje pracę na innych warunkach lub na innym stanowisku niż określone w odpowiednim zezwoleniu na pracę, na innych warunkach lub na innym stanowisku niż określone w odpowiednim zezwoleniu na pobyt czasowy lub bez zawarcia umowy o pracę albo umowy cywilnoprawnej w wymaganej formie. Wskazane wyżej regulacje penalizują zatem m.in. sytuacje, w których praca jest wykonywana przez cudzoziemca na innych warunkach aniżeli te wynikające z zezwolenia na pracę – a takie naruszenie jest zarzucane pracodawcy z pytania na wstępie.
Jeśli zaś chodzi o drugie z naruszeń, to na uwagę zasługuje art. 281 pkt 2 w zw. z art. 29 par. 2 k.p. Z tego ostatniego wynika, że umowę o pracę zawiera się na piśmie. Obowiązek zawarcia umowy na piśmie nie oznacza jednak, że w razie niezachowania tej formy umowa będzie nieważna (por. np. wyrok WSA w Rzeszowie z 6 grudnia 2017 r., sygn. akt II SA/Rz 1188/17). W takim jednak przypadku pracodawca przed dopuszczeniem pracownika do pracy ma obowiązek potwierdzić mu na piśmie ustalenia co do stron umowy, jej rodzaju i warunków. Zgodnie zaś z art. 281 pkt 2 k.p. kto, będąc pracodawcą (lub działając w jego imieniu), nie potwierdza na piśmie zawartej z pracownikiem umowy o pracę przed dopuszczeniem go do pracy, podlega karze grzywny od 1000 zł do 30 tys. zł.
W kontekście podanego stanu faktycznego warto przytoczyć wyrok Sądu Rejonowego w Kaliszu z 14 czerwca 2018 r. (sygn. akt II W 245/18). Sąd przeanalizował w nim zbliżonych zakresowo czyn pracodawcy, uznając m.in. jego odpowiedzialność zarówno za powierzenie wykonywania pracy na innych warunkach niż wynikające z zezwolenia na pracę (art. 120 ust. 1 ww. ustawy), jak i za niepotwierdzenie pracownikowi na piśmie warunków pracy (art. 281 pkt 2 kp). W odniesieniu do tego drugiego czynu zaakcentowano m.in., że: „(…) pracownik nie może rozpocząć wykonywania pracy bez umowy o pracę lub w przypadku zawarcia takiej umowy w innej formie niż pisemna, bez potwierdzenia warunków i rodzaju umowy, do czego obliguje treść art. 29 § 2 i art. 229 § 1 pkt 1 Kodeksu Pracy”. Finalnie sąd w tej sprawie wymierzył pracodawcy karę grzywny w wysokości 2 tys. zł, jednakże kara dotyczyła również innego czynu wykroczeniowego i została orzeczona w trybie zbiegu wykroczeń na podstawie art. 9 par. 2 kodeksu wykroczeń.
Zatem opisana w pytaniu sprawa karna zainicjonowana przez inspekcję pracy może skutkować orzeczeniem kary grzywny dla pracodawcy za oba przytoczone naruszenia dotyczące obcokrajowców. Dla jej wymiaru znaczenie będą miały też okoliczności popełnienia czynu, postawa obwinionego i inne czynniki, które zapewne sąd karny weźmie pod uwagę przy orzekaniu.
Podstawa prawna
Art. 2 ust. 1 pkt 14, art. 87 ust. 1, art. 120 ust. 1, ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1265 ze zm.).
Art. 29 par. 2 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 917 ze zm.).