Udział osób z oddziałów psychiatrycznych w wyborach - kto może mieć problem z oddaniem głosu

Chodzi m.in. o osoby, które z powodu aktualnego etapu kryzysu zdrowia psychicznego, w tym zdiagnozowanych jednostek chorobowych, doświadczają m.in. stanów dysocjacyjnych o różnym nasileniu, dezorientacji, pobudzenia, bardzo silnie obniżonego nastroju czy dekompensacji.

Wśród nich grupą wymagającą szczególnej uważności są osoby, których stan zdrowia uzasadnia wprowadzenie farmakoterapii lub intensywnego monitoringu, m.in. w związku z doświadczaniem stanów psychotycznych, które mogą stwarzać określone ryzyka.

Pacjenci z tej grupy nie są osobami ubezwłasnowolnionymi, mogą wykonywać czynne prawo wyborcze i brać udział w wyborach. Jednocześnie u personelu medycznego może pojawić się obawa co do możliwości zgody na swobodne wyjście pacjenta do lokalu wyborczego znajdującego się poza oddziałem, np. w innym budynku (nawet na terenie tego samego szpitala).

W związku z tym ZRPO poprosił konsultantów wojewódzkich o informacje nt. działań, jakie placówki psychiatryczne na terenie ich właściwości planują podjąć w celu zapewnienia pacjentom możliwości udziału w zbliżających się wyborach prezydenckich. Stanisław Trociuk pyta, w jaki sposób, przy uwzględnieniu zasygnalizowanych uwarunkowań, oddziały psychiatryczne planują przygotować się do głosowania w wyborach Prezydenta RP.

Jak na pytanie RPO odpowiedzieli konsultanci i placówki lecznicze (dobre praktyki)

Do Biura RPO wpłynęły 33 odpowiedzi zarówno od konsultantów wojewódzkich jak i bezpośrednio od dyrekcji placówek leczniczych. W odpowiedziach tych przedstawiono podejmowane działania i dobre praktyki w zakresie umożliwienia pacjentom wzięcia udziału w wyborach prezydenckich.

Jako przykłady podejmowanych działań i dobrych praktyk można wskazać m.in.

  • współpraca przedstawicieli placówek leczniczych i koordynacja działań z przedstawicielami władz i organami wyborczymi, aby zapewnić sprawy proces organizacji głosowania na terenie szpitali, transport kart wyborczych, ustalenie godzin dogodnych dla pacjentów;
  • zapewnienie na terenie placówek dostępności lokali wyborczych dla osób z niepełnosprawnościami;
  • pacjenci przebywający w szpitalu są informowani przez personel o możliwości wzięcia udziału w wyborach. Organizowane są zebrania społeczności oddziałów psychiatrycznych, na których pacjenci otrzymują informacje o randze wydarzenia, miejscu, w którym będzie znajdował się lokal wyborczy i sposobie dotarcia do niego w dniu wyborów;
  • dowody osobiste, które pacjenci przekazują do szpitalnego depozytu są im w dniu wyborów udostępniane, a w przypadku, gdy ich dowody znajdują się poza szpitalem pacjentom i ich rodzinom przypomina się o konieczności ich dowiezienia na dzień głosowania;
  • deponowanie dowodów osobistych na oddziałach szpitalnych, w których aktualnie pozostają pacjenci;
  • w dniu głosowania pacjenci udają się do lokalu wyborczego pod opieką oddelegowanego w tym celu personelu szpitalnego, który udziela im wymaganej pomocy;
  • pacjentom, którzy nie mają możliwości dotarcia do lokalu wyborczego umożliwia się oddanie głosu bez konieczności opuszczania oddziału szpitalnego z wykorzystaniem tzw. urny pomocniczej (mobilnej) w obecności członków komisji wyborczej;
  • w zależności od potrzeb, przeprowadzane są indywidualne oceny stanu zdrowia uwzględniające zarówno możliwość wykonania prawa wyborczego, jak i konieczność zapewnienia odpowiedniego nadzoru medycznego.