Dodatki i trzynastka: Polscy pracownicy mają przywileje jak w Grecji

1 Przywileje kobiet w ciąży

Także pracownicom w ciąży przysługuje dodatek wyrównawczy do pensji po przeniesieniu na inne stanowisko pracy.

Pracownicom w ciąży prawo przyznaje zresztą znaczne przywileje. Nie wolno ich zatrudniać w godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej, nie mogą też pracować dłużej niż 8 godzin i nie mogą pracować w nocy. Pracodawca musi w tym wypadku zmienić pracownicy godziny pracy, a jeżeli nie jest to możliwe, musi przenieść ją do pracy na inne stanowisko. Tak samo musi zachować się pracodawca zatrudniający pracownicę w ciąży lub karmiącą dziecko piersią przy pracach szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia bez względu na stopień narażenia na czynniki szkodliwe dla zdrowia lub niebezpieczne. Pracownicy przysługuje wtedy dodatek wyrównawczy, o ile jej wynagrodzenie uległo zmniejszeniu.

Jeżeli pracodawca nie może spełnić tych warunków, musi zwolnić pracownicę w ciąży z obowiązku świadczenia pracy - z prawem do zachowania dotychczasowego wynagrodzenia.

Względny charakter ma natomiast ochrona zakazująca delegować pracownicę w ciąży poza stałe miejsce pracy czy zatrudniać ją w przerywanym systemie czasu pracy. Wyjazdy służbowe mogą więc odbywać się za zgodą pracownicy.

Pracownica w ciąży może korzystać także z innych przywilejów. Przysługują jej zwolnienia od pracy na zalecone przez lekarza badania lekarskie w związku z ciążą, jeżeli nie można ich przeprowadzić poza godzinami pracy, a po porodzie przerwy na karmienie - kobieta karmiąca jedno dziecko ma prawo do dwóch 30 minutowych przerw w pracy, a kobieta karmiąca więcej niż jedno dziecko może liczyć na dwie przerwy w pracy, po 45 minut każda.

Wreszcie młoda matka ma prawo do kilku rodzajów urlopów rodzicielskich, w tym macierzyńskiego i wychowawczego. Więcej na ten temat przeczytasz tutaj>>

2 Co Karta daje nauczycielom

Specjalne dodatki przysługują także nauczycielom na podstawie Karty Nauczyciela, w tym różnego rodzaju dodatki i nagrody. Wiele kontrowersji wzbudzają zwłaszcza dodatki mieszkaniowy i wiejski. Pierwszy przysługuje nauczycielom zatrudnionym na wsi lub w mieście liczącym do 5 tys. mieszkańców. Wiejski jest przewidziany dla nauczycieli zatrudnionych na wsi lub w mieście, którego liczba mieszkańców nie przekracza 5 tys. i wynosi 10 proc. wynagrodzenia zasadniczego. Na terenie wiejskim, na którym występuje deficyt kadry nauczycielskiej, organ prowadzący szkołę może tę kwotę zwiększyć.

Zazdrość innych grup wzbudza także czas pracy nauczyciela - nie może on bowiem przekraczać 40 godzin na tydzień.

Kolejnym kontrowersyjnym przywilejem nauczycielskim jest wymiar urlopu wypoczynkowego. Nauczyciel pracujący w szkole, w której przewidziane są ferie, ma praw do urlopu wypoczynkowego w wymiarze odpowiadającym okresowi ferii i czasie ich trwania. W efekcie przysługuje mu ponad 70 dni wolnego: 14 dni ferii zimowych oraz wolny cały lipiec i sierpień w czasie wakacji letnich. Nauczyciele zatrudnieni w szkołach, w których nie przewidziano ferii, mają prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze 35 dni roboczych.

Ponadto nauczyciele mają prawo do urlopu dla poratowania zdrowia. Jest on udzielany pracownikom zatrudnionym na co dzień w cięższych i bardziej szkodliwych warunkach, wymagającym poddania się po pewnym okresie pracy leczeniu, celem odzyskania pełnej zdolności do pracy i jej prawidłowego kontynuowania. Nauczyciele mają teraz do niego prawo po przepracowaniu co najmniej 7 lat, w wymiarze nieprzekraczającym jednorazowo roku, a łącznie w okresie całego zatrudnienia - 3 lat. Także sędziowie i prokuratorzy mogą korzystać z urlopu dla poratowania zdrowia.

>>Czytaj też: 8 przywilejów nauczycielskich - z czego nie chcą zrezygnować pedagodzy

3 Trzynastka dla pracownika budżetówki

Nauczycielom i urzędnikom przysługuje również trzynastka, czyli dodatkowe roczne wynagrodzenie. Dokładnie mogą na nie liczyć między innymi pracownicy oświaty, pracownicy urzędów państwowych i urzędów gmin i miast, a także zatrudnieni w biurach poselskich i senatorskich. Warunkiem otrzymania dodatkowych pieniędzy jest zatrudnienie na podstawie stosunku pracy. Dodatkowe wynagrodzenie otrzymują również pracownicy służby cywilnej.

Aby otrzymać trzynastkę, pracownik budżetówki musi przepracować u tego samego pracodawcy cały rok kalendarzowy. Natomiast jeśli dana osoba pracuje krócej, ale co najmniej 6 miesięcy, nabywa prawo do wynagrodzenia rocznego, ale w wysokości proporcjonalnej do przepracowanego okresu.

Pracodawca ma obowiązek wypłacić trzynastkę nie później niż w ciągu pierwszych trzech miesięcy roku kalendarzowego następującego po roku, za który przysługuje to wynagrodzenie - czyli w praktyce pracownik dodatkowe pieniądze powinien mieć na koncie do 31 marca.

Ile wynosi trzynastka i komu nie przysługuje dowiesz się tutaj>>

4 Specjalny przywilej - czternastka

Co więcej, oprócz trzynastej pensji wielu nauczycieli w styczniu otrzymuje też czternastkę.

Ten jednorazowy dodatek uzupełniający jest wypłacany przez samorządy od 2009 roku. Zgodnie z Kartą nauczyciela, organ prowadzący szkołę musi w styczniu przeanalizować, czy w poprzednim roku zapewnił średnie pensje pedagogom na poszczególnych stopniach awansu zawodowego. W przypadku stażystów jest to 2 717,59 zł, nauczycieli kontraktowych – 3 016,52 zł, mianowanych – 3 913,33 zł, a dyplomowanych – 5 000,37 zł miesięcznie (wszystkie kwoty - brutto).

Jeśli któraś z czterech grup zarabiała mniej, gmina musi wypłacić jej wyrównanie. Otrzymują je wszyscy nauczyciele na danym stopniu awansu, niezależnie czy sami zarabiali mniej, czy więcej od średniej. Bez znaczenia jest także jakość ich pracy.

Więcej na ten temat przeczytasz tutaj>>

5 Deputat dla górnika i tanie mieszkanie dla żołnierza

Wreszcie poszczególne grupy zawodowe mają prawo do wyjątkowo dziwnych - w odczuciu większość społeczeństwa - przywilejów.

Górnikom-emerytom przysługuje więc deputat węglowy, czyli dożywotnio od 2,5 lub 3 ton węgla rocznie. Zamiast węgla dana osoba może wziąć gotówkę: według obecnych stawek po 600,68 zł za tonę.

Z kolei zatrudnieni w przemyśle gazowym i energetycznym na podstawie specjalnych pakietów socjalnych mają prawo między innymi do niższych opłat za otrzymywany gaz lub energię elektryczną.

Także praca w wojsku daje przywileje, w tym możliwość skorzystania z atrakcyjnych ofert nieruchomości. Od 1 stycznia 2015 żołnierze mogą kupić mieszkania Wojskowej Agencji Mieszkaniowej i MSW za 5 lub 10 procent ich wartości. Najwyższa zniżka dotyczy tych żołnierzy, którzy mają prawo do wojskowej emerytury - maksymalna wysokość upustu wynosi 200 tys. zł.

>>Czytaj też: Z jakich uprawnień i przywilejów mogą korzystać wojskowi