Subskrybuj nas na Youtube
Zapisz się na newsletter
Rozpoczęła się walka o składki za opiekunki do dzieci. Sądy już rozpatrują pierwsze skargi na decyzje ZUS.
Od półtora roku osoby posiadające dzieci mogą korzystać z pomocy państwa, gdy zdecydują się na legalne zatrudnienie opiekunek. Taka możliwość miała ułatwiać rodzicom szybszy powrót do pracy. Jednak dokonywana przez ZUS interpretacja przepisów regulujących opłacanie za nianie składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne powoduje, że część z nich traci prawo do tej formy wsparcia.
/>
Urlop macierzyński
Pierwsza problematyczna kwestia dotyczy sytuacji, gdy matka po urodzeniu dziecka przebywa na urlopie macierzyńskim i pobiera zasiłek z tego tytułu. Okazuje się, że ZUS odmawia opłacania składek za nianię, która zajmuje się jej starszym potomkiem.
Dzieje się tak, mimo że ustawa z 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (Dz.U. nr 45, poz. 235 z późn. zm.), która reguluje podstawowe zasady opłacania przez budżet składek za opiekunkę, nie zawiera zastrzeżenia uzależniającego uzyskanie pomocy od tego, czy rodzic przebywa na urlopie macierzyńskim.
ZUS wskazuje, że w takiej sytuacji nie ma podstawy do finansowania składek, ponieważ otrzymujący zasiłek w tym samym czasie sprawuje opiekę również nad starszym dzieckiem. Jeśli więc chce dalej zatrudniać taką osobę, to musi ją wyrejestrować z ubezpieczeń jako nianię i zgłosić jako zleceniobiorcę, za którą sam będzie regulował należności.
Decyzje odmawiające dofinansowania w takich sytuacjach otrzymali rodzice z Rzeszowa i Krakowa. Ci ze stolicy Małopolski postanowili odwołać się do sądu. Ten przyznał rację opiekunom, ale sprawa nie została jeszcze ostatecznie rozstrzygnięta.
– Znajduje się obecnie w sądzie apelacyjnym, bo złożyliśmy odwołanie od orzeczenia w pierwszej instancji – wyjaśnia Anna Szaniawska, rzecznik oddziału ZUS w Krakowie.
Choroba dziecka
Rodziców zaskakuje też informacja, że muszą opłacać składki za nianię w sytuacji, gdy korzystają ze zwolnienia lekarskiego i przysługującego im zasiłku opiekuńczego z powodu choroby dziecka. I to zarówno tego, którym zajmuje się opiekunka, jak i starszego potomka. Na przykład w Toruniu było łącznie 21 takich spraw, a w Bydgoszczy 6.
– Wszystkie wydane decyzje dotyczyły przebywania rodzica na zwolnieniu lekarskim, gdy zajmował się innym chorym dzieckiem – wskazuje Alina Szałkowska, rzecznik oddziału ZUS w Bydgoszczy.
Z tego samego powodu jedną decyzję odmowną wydano w Poznaniu (II odział ZUS) i Ostrowie Wielkopolskim. Z kolei w Rzeszowie oraz w Warszawie (II oddział ZUS) odpowiednio w 12 oraz dwóch przypadkach rodzice musieli sami opłacić składki za okres, w którym zasiłek opiekuńczy był przyznany z związku z chorobą dziecka, którym na co dzień zajmowała się niania.
Ponadto w Częstochowie i Toruniu odnotowano po jednym rodzicu, który przebywał na zwolnieniu z powodu własnej choroby.
Przemysław Stobiński, radca prawny z Kancelarii Prawnej CMS Cameron McKenna, zwraca uwagę, że jak w przypadku pobytu rodzica na urlopie macierzyńskim, tak i we wspomnianych wyżej sytuacjach ustawa żłobkowa nie daje podstaw do odmowy opłacania składek.
– Nie ma przepisu, który wprost wyłączałby takie finansowanie. Co prawda w poradniku ZUS jest informacja, że w takim przypadku zakład nie opłaca składek, ale nie ma ona charakteru wiążącego, nie jest źródłem prawa – podkreśla Przemysław Stobiński.
Dodaje, że opiekunowie, którzy otrzymają wezwania do zapłaty zaległych składek za nianie za ten okres, mają uzasadnione podstawy do odwołania się od decyzji ZUS do sądu.
– W jednostkowych, bardzo indywidualnych przypadkach dopuszczalne jest uznanie, że zachowane jest prawo do finansowanie składek z budżetu państwa – wskazuje Beata Świątek, rzecznik oddziału ZUS w Opolu.
Jako przykład podaje ciężką chorobę dziecka, które wymaga szczególnej opieki i jest często hospitalizowane.
Likwidacja luk w prawie
O ile rodzice mają duże szanse walczyć w sądzie o składki związane z pobytem na zwolnieniu lekarskim, o tyle przy urlopie macierzyńskim rząd chce im całkowicie zamknąć drogę do budżetowego finansowania niani. Odpowiednią zmianę w ustawie żłobkowej w tym zakresie przewiduje bowiem projekt nowelizacji ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, nad którą trwają właśnie prace w Sejmie. Wprowadza ona dodatkową przesłankę negatywną, na podstawie której ZUS odmówi płacenia składek, gdy rodzic przebywa na urlopie macierzyńskim lub wychowawczym.
– Autorzy noweli intencjonalnie nie wskazują, na które dziecko urlop jest wykorzystywany. Czy na to, którym zajmuje się niania, czy starsze. Liczy się to, że choć jeden z rodziców jest lub może być w domu – stwierdza Przemysław Stobiński.
