Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmówił kierowcy prawa do renty w związku z wypadkiem przy pracy. Ale sąd okręgowy po wniesieniu do niego sprawy przez ubezpieczonego przyznał mu rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy. Sąd apelacyjny oddalił apelację ZUS. Wyrok tego sądu stał się prawomocny. Zakład wypłacał więc świadczenie. Ale po dwóch latach wezwał mężczyznę na wizytę do lekarza orzecznika, żeby ten stwierdził, czy nadal jest niezdolny do pracy. Lekarz wydał orzeczenie, które to potwierdziło. ZUS nie dawał za wygraną i kazał stawić się ubezpieczonemu na komisję lekarską. Ten jednak nie zrobił tego. Zakład wydał więc decyzję wstrzymującą wypłatę renty.

Osoba z prawem do świadczenia jest zobowiązana, na żądanie organu rentowego, poddać się badaniom lekarskim oraz na wniosek lekarza orzecznika lub na wniosek komisji lekarskiej, badaniom psychologicznym

Ubezpieczony wniósł odwołanie od decyzji ZUS do sądu okręgowego pracy i ubezpieczeń społecznych. Zdaniem sądu wyrok, którym przyznano wnioskodawcy prawo do świadczenia rentowego, korzysta z powagi rzeczy osądzonej i nie może podlegać weryfikacji organu rentowego. ZUS skierował zatem sprawę do sądu apelacyjnego. Ten nie będąc przekonanym, jak orzec, skierował pytanie prawne do Sądu Najwyższego. Zapytał, czy przepis art. 126 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. 2009 r., nr 153, poz. 1227 z późń. zm.) ma zastosowanie do weryfikacji niezdolności do pracy u ubezpieczonego mającego ustalone prawo do świadczenia na stałe prawomocnym wyrokiem sądu.
Sąd Najwyższy odpowiedział, że tak. Zatem ZUS ma prawo wezwać rencistę na badanie do lekarza, po to żeby sprawdzić, czy nadal jest on niezdolny do pracy. Ubezpieczony nie stawił się przed komisją lekarską, stąd nie wiadomo, czy jest chory, zatem czy nadal ma prawo pobierać rentę.
– Dlatego ZUS wstrzymał mu jej wypłatę, ale nie pozbawił go prawa do świadczenia – mówi Beata Gudowska, sędzia Sądu Najwyższego.
Żeby zakład ponownie zaczął zainteresowanemu wypłacać świadczenie, ten musi się zbadać. Jeśli okaże się, że jest niezdolny do pracy, to ZUS będzie kontynuował finansowanie renty.
Sąd Najwyższy powołał się na art. 126 ustawy emerytalnej. Zgodnie z nim osoba mająca ustalone prawo do świadczenia jest zobowiązana, na żądanie organu rentowego, poddać się badaniom lekarskim oraz na wniosek lekarza orzecznika lub na wniosek komisji lekarskiej badaniom psychologicznym, jeżeli są one niezbędne do ustalenia prawa do świadczeń określonych ustawą. Niepoddanie się im bez uzasadnionych przyczyn, mimo wezwania organu rentowego, skutkuje wstrzymaniem wypłaty świadczenia.
Uchwała Sądu Najwyższego z 12 grudnia 2011 roku, sygn. akt I UZP 7/11.