Subskrybuj nas na Youtube
Zapisz się na newsletter
Jakim ubezpieczeniom na urlopie wychowawczym podlega osoba pobierająca rentę socjalną
Kiedy ZUS odblokuje zajęty rachunek bankowy dłużnika
Czy stypendium finansowane ze środków Unii Europejskiej jest oskładkowane
Prowadzę firmę usługową i handlową. Zatrudniam na umowę o dzieło osobę, która tworzy i tłumaczy na język niemiecki oferty handlowe dla konkretnych firm. Osoba ta ma również doświadczenie w księgowości i chciałem ją zatrudnić na umowę-zlecenie. Czy takie połączenie umów oznacza obowiązek składkowy wobec ZUS z obu umów? Słyszałem, że tak właśnie jest, gdy podpisuje się kilka umów z tą samą osobą.
Nie, taki obowiązek nie powstanie. Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym uregulowane są w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: ustawa systemowa). Ustawodawca określił zamknięty katalog osób, które obowiązkowo podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Wśród nich wymieniono m.in. osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy-zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, oraz osoby z nimi współpracujące. Nie wymieniono jednak osób świadczących pracę w oparciu o umowę o dzieło, co prowadzi do wniosku, że ubezpieczeniom nie podlegają. Odrębną kwestią pozostaje, czy stosunek prawny łączący taką osobę z firmą ma rzeczywiście charakter umowy o dzieło, a nie np. umowy o pracę.
Z opisanej sytuacji wynika, że przedsiębiorca chce zatrudnić osobę, która już wykonuje dla niego określone zadania, dodatkowo do wykonywania innej pracy na jego rzecz, w tym przypadku pracy w księgowości. Zatem przedmiotem umowy-zlecenia byłby odmienny zakres czynności niż przy umowach o dzieło. Należy zwrócić uwagę na art. 8 ust. 2a ustawy systemowej. Tam ustawodawca określił, że „za pracownika, w rozumieniu ustawy, uważa się także osobę wykonującą pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy-zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy”. Na tym tle zrodziły się też wątpliwości przedsiębiorcy. Jednak podkreślenia wymaga, że przepis nie ma zastosowania do opisanej sytuacji, w której przedsiębiorca chce zawrzeć oprócz umów o dzieło dodatkową umowę-zlecenie. Osoba, która będzie wykonywała pracę w oparciu o te umowy, nie pozostaje bowiem w stosunku pracy, a tym samym nie będzie możliwe zastosowanie tego przepisu.
Warto jednak zaznaczyć, że teoretycznie jest możliwe, aby ZUS zakwestionował faktyczną podstawę świadczenia pracy, czyli np. ustalił, że zamiast umowy o dzieło strony są związane zleceniem. Co istotne, z art. 86 ust. 1 i 2 ustawy systemowej wynika, że ZUS jest uprawniony do kontroli wykonywania zadań i obowiązków w zakresie ubezpieczeń społecznych przez płatników składek. Kontrola może w szczególności obejmować zagadnienia takie jak np. zgłaszanie do ubezpieczeń społecznych, prawidłowość i rzetelność obliczania, potrącania i opłacania składek oraz innych składek i wpłat, do pobierania których zobowiązany jest ZUS, a także ustalanie uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych, ich wypłacanie oraz dokonywanie rozliczeń z tego tytułu.
Podsumowując, należy więc stwierdzić, że obowiązek składkowy będzie istniał jedynie z tytułu przyszłej umowy-zlecenia, którą przedsiębiorca zawrze z osobą wykonującą na jego rzecz umowy o dzieło. Płatnik będzie zobowiązany do odprowadzenia od wynagrodzenia zleceniobiorcy składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, wypadkowe i zdrowotne (składki na ubezpieczenie chorobowe są dobrowolne). Będzie tak, o ile umowy o dzieło mają rzeczywiście taki charakter. W opisywanej sytuacji ZUS może w trakcie kontroli stwierdzić, że tłumaczenie ofert handlowych jest wykonywane tak naprawdę w oparciu o umowę o świadczenie usług, która oskładkowaniu podlega.
Podstawa prawna
Art. 6, art. 8 ust. 2a, art. 86 ust. 1 i 2 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 963).
Posiadam prawo do renty socjalnej. Czy pobierając tę rentę, z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym i nie mając żadnego innego tytułu do ubezpieczeń, będę podlegała ubezpieczeniom emerytalno-rentowym i ubezpieczeniu zdrowotnemu?
Zgodnie z przepisami ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: ustawa systemowa) osoby przebywające na urlopach wychowawczych podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli nie mają ustalonego prawa do emerytury lub renty i nie mają innych tytułów rodzących obowiązek ubezpieczeń społecznych. Pojęcie ustalonego prawa do emerytury lub renty, którym posługuje się ustawodawca, dotyczy zarówno świadczeń przysługujących z ZUS i KRUS, jak i świadczeń emerytalnych z tytułu pełnionej służby. Przyjmuje się również, że pojęciem tym objęte są emerytury i renty z zagranicznego systemu zabezpieczenia społecznego. Z orzecznictwa wynika, że nie ma argumentów przemawiających za uznaniem, że chodzi tu wyłącznie o rentę z tytułu niezdolności do pracy, ale już nie rentę rodzinną. Ustawa systemowa nie zawiera definicji renty lub rencisty. Należy zatem sięgnąć do przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS (dalej: ustawa emerytalna), które definiują rentę jako zarówno rentę z tytułu niezdolności do pracy, jak i rentę rodzinną. Jeżeli więc w ustawie systemowej wspomina się o osobie mającej ustalone prawo do renty bez wyraźnego zaznaczenia, że chodzi o rentę z tytułu niezdolności do pracy, oznacza to, iż chodzi o każdą rentę, także rentę rodzinną. Inaczej jest jednak na gruncie prawa do renty socjalnej. Renta socjalna wypłacana jest spoza systemu powszechnego, na podstawie przepisów ustawy o rencie socjalnej. Wiąże się ona również z całkowitą niezdolnością do pracy, ale jest zupełnie odrębnym świadczeniem wypłacanym w przypadku spełnienia określonych w ustawie warunków, zupełnie poza regulacjami ustawy emerytalnej. Wszystkim osobom uprawnionym do renty socjalnej przysługuje renta w tej samej wysokości. Wysokość renty socjalnej nie jest uzależniona od jakichkolwiek indywidualnych uwarunkowań, jak to ma miejsce w przypadku renty z tytułu niezdolności do pracy lub renty rodzinnej. Zatem osoba przebywająca na urlopie wychowawczym i jednocześnie posiadająca ustalone prawo do renty socjalnej będzie podlegała obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułu przybywania na urlopie wychowawczym.
Natomiast zgodnie z obowiązującymi przepisami ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają osoby korzystające z urlopu wychowawczego, a niepodlegające obowiązkowi tego ubezpieczenia z innego tytułu. Tym innym tytułem jest także pobieranie emerytury lub renty, w tym również, zgodnie z tą ustawą, renty socjalnej. Zatem pracownik uprawniony do renty socjalnej nie będzie podlegał ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym.
Podstawa prawna
Art. 9 ust. 6 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 963).
Art. 4 ustawy z 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 982 ze zm.).
Art. 4 pkt 10 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 887 ze zm.).
Prowadzę mały lokal gastronomiczny i zatrudniam w nim dwóch pracowników. Niestety mam zaległości w ZUS z tytułu składek za siebie i za pracowników. Od kilku miesięcy zacząłem jednak znów opłacać składki terminowo. W tym czasie ZUS wszczął egzekucję i zablokował konto bankowe mojej firmy. Czy jeśli wystąpię do ZUS z prośbą o rozłożenie długu na raty i podpiszę umowę ratalną, to zostanie ono odblokowane?
Nie od razu. Przedsiębiorca może wystąpić do ZUS z wnioskiem o rozłożenie zadłużenia na raty, wskazując, jakie należności mają zostać objęte układem ratalnym oraz ewentualną propozycję spłaty, tj. wysokość i termin płatności ewentualnych rat. W obecnym stanie prawnym rozłożenie na raty może obejmować całą zaległość dłużnika z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, w tym również należności finansowane przez ubezpieczonych. Jeśli decyzja ZUS w tym zakresie będzie pozytywna i obydwie strony umowy ustalą wysokość poszczególnych rat i ich liczbę, prowadzone postępowanie egzekucyjne powinno zostać niezwłocznie zawieszone. Wynika to z ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, w myśl której postępowanie egzekucyjne ulega zawieszeniu w całości lub w części w razie wstrzymania wykonania, odroczenia terminu wykonania obowiązku albo rozłożenia na raty spłat należności pieniężnej. Po podpisaniu umowy to ZUS powinien podjąć działania zmierzające do zawieszenia wcześniej wszczętych i niezakończonych postępowań egzekucyjnych, o ile dotyczą one należności z tytułu składek objętych umową ratalną. Samo zawieszenie egzekucji nie oznacza jednak, że automatycznie zostanie uchylone zajęcie rachunku bankowego i zainteresowany będzie swobodnie dysponował środkami na tym rachunku. W przypadku zawieszenia pozostają bowiem w mocy dokonane czynności egzekucyjne, z tym że w okresie zawieszenia, m.in. w związku z rozłożeniem na raty spłat należności pieniężnej, mogą być dokonywane, za zgodą organu egzekucyjnego, wypłaty z rachunków bankowych zobowiązanego po przedstawieniu przez niego dokumentów świadczących o konieczności poniesienia danych wydatków. W pozostałym zakresie bank jest zobowiązany pozostawiać środki w depozycie. Dłużnik może się jednak zwrócić z wnioskiem o uchylenie dokonanych czynności egzekucyjnych, jeżeli jest to uzasadnione jego ważnym interesem, interes wierzyciela nie stoi temu na przeszkodzie, a osoby trzecie nie nabyły praw na skutek dokonanych już czynności. Jeśli organ egzekucyjny uwzględni taki wniosek, zainteresowany będzie mógł korzystać ze środków zgromadzonych na rachunku bankowym.
Podstawa prawna
Art. 29 i 30 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 963).
Art. 56 i 58 ustawy z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1619 ze zm.).
Jako bezrobotny bez prawa do zasiłku zostałem skierowany z urzędu pracy do odbycia stażu w ramach realizacji projektu współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej. Czy z tytułu otrzymywanego w ramach stażu stypendium odprowadzane będą za mnie składki na ZUS?
Artykuł 6 ust. 1 pkt 9 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych przewiduje wprost obowiązek podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym osób pobierających zasiłek dla bezrobotnych, świadczenie integracyjne bądź stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego dorosłych, na które zostały skierowane przez powiatowy urząd pracy. Osoby te będą zatem objęte ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi pod warunkiem, że nie mają innych tytułów rodzących obowiązek ubezpieczeń społecznych. W okresie, w którym stażyści są uprawnieni do pobierania stypendium, są również objęci obowiązkowym ubezpieczeniem wypadkowym. Co istotne z punktu widzenia zainteresowanego, składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe bezrobotnych finansują w całości powiatowe urzędy pracy z Funduszu Pracy. Zgłoszenia do ubezpieczeń osób pobierających stypendium powinien zatem dokonać urząd pracy, zobowiązany do comiesięcznego rozliczania i opłacania w całości z własnych środków składek ubezpieczeniowych za te osoby. Oprócz tych ubezpieczeń zainteresowany będzie również podlegał ubezpieczeniu zdrowotnemu.
Podstawa prawna
Art. 6 ust. 1 pkt 9, art. 9 ust. 6a, art. 12 ust. 1, art. 16 ust. 9 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 963).
Art. 66 ust. 1 pkt 24 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 581 ze zm.).
