Zgodnie z art. 33 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji zobowiązanemu przysługuje prawo wniesienia do wierzyciela, za pośrednictwem organu egzekucyjnego, zarzutu w sprawie egzekucji administracyjnej. Podstawą zarzutu w sprawie egzekucji administracyjnej jest:
  • nieistnienie obowiązku;
  • określenie obowiązku niezgodnie z treścią obowiązku wynikającego z przepisów;
  • błąd co do zobowiązanego;
  • brak uprzedniego doręczenia zobowiązanemu upomnienia, jeżeli jest wymagane;
  • wygaśnięcie obowiązku w całości albo w części;
  • brak wymagalności obowiązku w przypadku:
– odroczenia terminu wykonania obowiązku,
– rozłożenia na raty spłaty należności pieniężnej,
– wystąpienia innej przyczyny niż określona wyżej.
Ponadto zarzut w sprawie egzekucji administracyjnej określa istotę i zakres żądania oraz dowody uzasadniające to żądanie.
W orzecznictwie sądowym podkreśla się, że zarzuty są podstawowym środkiem ochrony zobowiązanego przed niezasadnym lub niezgodnym z prawem wszczęciem i prowadzeniem egzekucji. Katalog zarzutów ma charakter zamknięty. Zarzuty zgłaszane są organowi egzekucyjnemu i do tego organu należy ostateczne rozstrzygnięcie o ich zasadności lub niedopuszczalności (por. np. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z 5 lutego 2020 r., sygn. akt I SA/Po 948/19).
Z art. 33 wspomnianej ustawy wnioskować należy, że jednym z zarzutów może być brak uprzedniego doręczenia zobowiązanemu upomnienia, z tym że tylko wówczas będzie on skuteczny, gdy upomnienie jest wymagane. Natomiast ustalając tę okoliczności, należy się pomocniczo odnieść do rozporządzenia ministra finansów z 30 października 2014 r. w sprawie określenia należności pieniężnych, których egzekucja może być wszczęta bez uprzedniego doręczenia upomnienia (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 131). Na uwagę zasługuje par. 2 pkt 2 tego aktu, gdzie stwierdzono, że egzekucja administracyjna może być wszczęta bez uprzedniego doręczenia upomnienia w przypadku, gdy dotyczy należności pieniężnych, których obowiązek uiszczenia powstaje z mocy prawa, a wysokość tych należności została określona w ostatecznym orzeczeniu. W podanym stanie faktycznym ten warunek wydaje się być spełniony, bo po pierwsze obowiązek składkowy w zakresie ubezpieczeń społecznych powstaje z mocy prawa, a po drugie wysokość należności została skonkretyzowana w decyzji ZUS.
Zbliżony stan faktyczny był przedmiotem oceny prawnej Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie – wyrok z 9 lipca 2020 r., sygn. akt I SA/Rz 353/30. Sąd zaznaczyć, iż organ egzekucyjny słusznie zauważył, że z uwagi na odpowiednie regulacje rozporządzenia w rozpatrywanej sprawie zachodził przypadek, w którym doręczenie upomnienia nie było wymagane. Zgodnie bowiem z par. 2 pkt 2 rozporządzenia egzekucja administracyjna może być wszczęta bez uprzedniego doręczenia upomnienia – w przypadku gdy dotyczy należności pieniężnych, których obowiązek uiszczenia powstaje z mocy prawa, a wysokość tych należności została określona w ostatecznym orzeczeniu.
Można więc stwierdzić, że wszczęcie egzekucji przez ZUS nie wymaga doręczenia uprzednio upomnienia. Oznacza to, że wniesienie zarzutów w tym zakresie nie odniesie żadnego skutku.
Podstawa prawna
•art. 33 ustawy z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1427)