Upadłość konsumencka pozwala uwolnić się od długów, bez względu na źródło ich pochodzenia. To postępowanie w sądzie dla osób niewypłacalnych, których nie stać już na spłatę kredytów i zaciągniętych pożyczek. Od zasady umorzenia długów w upadłości obowiązują jednak wyjątki. Nie podlegają jej zadłużenia alimentacyjne.
Kiedy można skorzystać z upadłości konsumenckiej. Warunki
Przy korzystaniu z upadłości nie ma znaczenia wielkość zobowiązań ani przez jaki czas dłużnik zwlekał z ich uregulowaniem.
Efektem ogłoszenia upadłości konsumenckiej jest przede wszystkim oddłużenie niewypłacalnego konsumenta, czyli umorzenie całości lub części jego długów, bądź ich spłata
Jak się oddłużyć. Wniosek
Złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej i pozytywne rozpoznanie go przez sąd to pierwszy krok w kierunku oddłużenia. Może być złożony w dowolnym terminie. Brak jest przepisów zobowiązujących dłużnik do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Warto jednak zdecydować się na ten krok jak najwcześniej.
Dopiero po przeprowadzeniu kolejnych etapów postępowania możliwe jest oddłużenie. W sytuacji, gdy dłużnik jest trwale niezdolny do jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli sąd umarza zobowiązania bez ustalania planu spłaty wierzycieli. Jeśli niezdolność ta nie ma charakteru trwałego możliwe jest tzw. warunkowe umorzenie zobowiązań.
Z wnioskiem o ogłoszenie upadłości konsumenckiej może wystąpić dłużnik, nawet jeśli posiada tylko jednego wierzyciela. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, o ogłoszenie upadłości konsumenckiej w stosunku do osoby, która była przedsiębiorcą, może zawnioskować także wierzyciel, ale jedynie w okresie roku od dnia zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej przez dłużnika.
Wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej należy złożyć na formularzu urzędowym w sądzie właściwym dla miejsca zamieszkania dłużnika. We wniosku trzeba wskazać dane osobowe dłużnika oraz informacje o stanie majątkowym, zobowiązaniach.
Sąd upadłościowy podczas rozpoznawania wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej nie bada, czy dłużnik celowo doprowadził do niewypłacalności. Nie oznacza to jednak, że kwestia ta w ogóle nie jest brana pod uwagę i możliwe jest oddłużenie, mimo celowego zaciągania i nieregulowania zobowiązań. Dopiero podczas kolejnego etapu postępowania upadłościowego sąd zajmuje się weryfikacją tej okoliczności.
Jak się oddłużyć. Postępowanie
Postępowanie może być prowadzone w jednym z trzech trybów:
• procedurze uproszczonej,
• procedurze ogólnej,
• w ramach układu zawartego na zgromadzeniu wierzycieli, bez ogłaszania upadłości.
Upadłość konsumencka. Procedura uproszczona
Znowelizowana w 2020 roku ustawa – Prawo upadłościowe daje możliwość uproszczenia procedury ogłoszenia upadłości konsumenckiej dla osób nieprowadzących działalności gospodarczej, o ile z okoliczności danej sprawy nie wynika potrzeba przeprowadzenia danego postępowania upadłościowego w zwykłym trybie.
W postępowaniu uproszczonym nie zostaje wyznaczony sędzia-komisarz, a wszelkie zastrzeżenia do działania syndyka rozpatrywane są w trybie skargi składanej do sędziego sądu upadłościowego. Postępowanie upadłościowe jest ograniczone do dokonania likwidacji majątku przez syndyka oraz przygotowania projektu planu spłaty wierzycieli.
Projekt planu zawiera dane, które dotychczas zawarte były w trzech dokumentach – liście wierzytelności, planie podziału i planie spłaty wierzycieli. Plan spłaty wierzycieli można zaskarżyć zażaleniem. Spełnia ono jednocześnie funkcję sprzeciwu i zarzutów do planu podziału.
Upadłość konsumencka. Procedura ogólna/zwykła
Przepisy prawa upadłościowego przewidują wciąż możliwość ogłoszenia upadłości konsumenckiej w trybie zwykłym, z uwagi na to, że postępowanie upadłościowe prowadzone wobec osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej może być równie skomplikowane, jak w przypadku na przykład upadłości byłych przedsiębiorców czy osób posiadających znaczną część wierzycieli. Po likwidacji majątku osoba – by uzyskać oddłużenie - może złożyć wniosek o ustalenie planu spłaty wierzycieli albo o umorzenie zobowiązań bez ustalania planu spłaty wierzycieli.
Upadłość konsumencka. Postępowanie o zawarcie układu
Układ to porozumienie pomiędzy dłużnikiem i wierzycielami. Zawiera warunki spłaty zadłużenia. Ta forma daje możliwość uniknięcia upadłości oraz utraty majątku np. sprzedaży mieszkania, w celu zaspokojenia roszczeń. W przypadku przeprowadzenia postępowania o zawarcie układu dłużnik nie zyskuje statusu upadłego.
Sąd z własnej inicjatywy może skierować dłużnika do postępowania o zawarcie układu, chyba że dłużnik we wniosku o ogłoszenie upadłości złożył oświadczenie, że nie wyraża zgody na udział w postępowaniu o zawarcie układu na zgromadzeniu wierzycieli.
Upadłość konsumencka. Jakie są sposoby oddłużenia
Umorzenie zobowiązań bez ustalenia planu spłaty wierzycieli
Możliwe jest, jeśli osobista sytuacja dłużnika w oczywisty sposób wskazuje, że jest on trwale niezdolny do dokonywania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli. Oddłużenie następuje wówczas po zakończeniu postępowania upadłościowego.
Warunkowe umorzenie zobowiązań bez ustalenia planu spłaty wierzycieli,
Możliwe jest, jeśli niezdolność do dokonywania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli wynikająca z osobistej sytuacji upadłego nie jest trwała. Wówczas w ciągu 5 lat od dnia uprawomocnienia się postanowienia o warunkowym umorzeniu zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty - wierzyciel albo upadły może złożyć wniosek o ustalenie planu spłaty wierzycieli
Sąd, uznając, że ustała niezdolność upadłego do dokonywania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli, uchyli postanowienie o warunkowym umorzeniu zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli i ustali plan spłaty wierzycieli.
Ustalenie planu spłaty na okres od 1 miesiąca do 36 miesięcy
Możliwe jest w sytuacji, gdy dłużnik doprowadził do swojej niewypłacalności nie z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa, albo na okres od 36 miesięcy i dłuższy do 84 miesięcy, gdy dłużnik doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa.
Upadłość konsumencka. Czy warto, skutki
Należy pamiętać, że upadłość konsumencka nie wiążę się z całkowitym umorzeniem długów. Co więcej, nierzadko jest to proces skomplikowany i żmudny. Postępowanie o upadłość konsumencką trwa zazwyczaj max. 5 lat od złożenia wniosku sądowego.
Nie powinno być to zatem pierwsze rozwiązanie na problemy finansowe.
Jeśli okaże się, że dłużnik może ogłosić upadłość jedynie części zadłużenia, a resztę będzie musiał spłacać, sąd ustali również plan spłat lub nakaże sprzedać mienie konsumenta. W takim przypadku konieczne będzie oddanie auta, mieszkania, czy różnych sprzętów na rzecz spłaty zobowiązania.
Upadłość konsumencką można ogłosić więcej niż raz w życiu. Nie może to jednak nastąpić wcześniej niż 10 lat od ogłoszenia poprzedniej upadłości.
Upadły musi się liczyć ograniczeniem ilości umów, które konsument może zawierać w ramach zakupu różnorodnych produktów użytku codziennego, czyli żywności, środków chemicznych itp.
Skutki upadłości konsumenckiej to także fakt, że w sytuacji, gdy konsument nagle i bezpodstawnie porzuci pracę zawodową, może narazić się na umorzenie postępowania sądowego o ogłoszenie upadłości. W wyniku tego niemożliwe będzie jakiekolwiek oddłużenie w przyszłości. Konsument zostaje także skreślony z rejestru dłużników niewypłacalnych w KRS.
Konsekwencje ogłoszenia upadłości konsumenckiej są związane także z majątkiem dłużnika. Traci on wszelkie prawo do zarządzania swoim majątkiem, a zostaje ono przekazane syndykowi. Dodatkowo upadły w wielu przypadkach musi przekazać mu swój majątek oraz składać odpowiednie informacje związane z posiadanym mianem.