Becikowe i zasiłki, czyli na jakie świadczenia rodzinne można liczyć w Polsce

1 Dodatek z tytułu urodzenia dziecka i opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego

Osoba mająca prawo do zasiłku rodzinnego może ubiegać się siedem różnego rodzaju dodatków, w tym o dodatek z tytułu urodzenia dziecka. Przysługuje on, jeśli matka dziecka pozostawała pod opieką medyczną nie później niż od 10 tygodnia ciąży.

Wniosek o świadczenie składa się do ukończenia przez dziecko pierwszego roku życia.

Dodatek z tytułu urodzenia dziecka przysługuje się jednorazowo i wynosi 1000 zł na dziecko (jeśli urodziło się więcej dzieci, dodatek przysługuje na każde z nich).

Także na okres korzystania z urlopu wychowawczego rodzina może się starać o specjalny dodatek. Przysługuje on matce, ojcu lub osobie opiekującej się dzieckiem nie dłużej jednak niż przez okres:
- 24 miesięcy kalendarzowych;
- 36 miesięcy kalendarzowych, jeżeli sprawuje opiekę nad więcej niż jednym dzieckiem urodzonym podczas jednego porodu;
- 72 miesięcy kalendarzowych, jeżeli sprawuje opiekę nad dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o niepełnosprawności albo o znacznym stopniu niepełnosprawności.

Przez cały okres korzystania z urlopu wychowawczego dodatek przysługuje w wysokości 400 zł miesięcznie.

2 Dodatek z tytułu samotnego wychowywania dziecka i dodatek z tytułu wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej

Dodatek do zasiłku rodzinnego otrzyma także rodzic lub opiekun samotnie wychowujący dziecko, jeżeli nie zostało zasądzone świadczenie alimentacyjne na rzecz dziecka od drugiego z rodziców dziecka, ponieważ:
- drugi z rodziców dziecka nie żyje,
- ojciec dziecka jest nieznany,
- powództwo o ustalenie świadczenia alimentacyjnego od drugiego z rodziców zostało oddalone.

Świadczenie otrzyma również pełnoletnia osoba do ukończenia 24 roku życia, ucząca się w szkole lub w szkole wyższej, jeżeli oboje rodzice osoby uczącej się nie żyją.

Dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu samotnego wychowywania dziecka przysługuje w wysokości 170 zł miesięcznie na dziecko, nie więcej jednak niż 340 zł na wszystkie dzieci. W przypadku dziecka legitymującego się orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności kwotę dodatku zwiększa się o 80 zł na dziecko, nie więcej jednak niż o 160 zł na wszystkie dzieci.

Dodatek z tytułu wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej przysługuje natomiast rodzinie na trzecie i na następne dzieci uprawnione do zasiłku rodzinnego, a jego wysokość wynosi 80 zł miesięcznie.

3 Dodatek z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego

Dodatek z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka przysługuje rodzicom i opiekunom dziecka, a także pełnoletniej osobie, która nadal się uczy, ale nie jest na utrzymaniu rodziców w związku z ich śmiercią lub w związku z ustaleniem wyrokiem sądowym lub ugodą sądową prawa do alimentów z ich strony.

Świadczenie to jest przeznaczone na pokrycie zwiększonych wydatków związanych z rehabilitacją lub kształceniem dziecka w wieku:
- do ukończenia 16 roku życia, jeżeli legitymuje się orzeczeniem o niepełnosprawności,
- powyżej 16 roku życia do ukończenia 24 roku życia, jeżeli legitymuje się orzeczeniem o umiarkowanym albo o znacznym stopniu niepełnosprawności.

Wysokość tego dodatku wynosi miesięcznie:
1) 60 zł na dziecko w wieku do ukończenia 5 roku życia;
2) 80 zł na dziecko w wieku powyżej 5 roku życia do ukończenia 24 roku życia.

4 Dodatek z tytułu podjęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania oraz z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego

Taki sam krąg uprawnionych otrzyma jeszcze dwa dodatki do zasiłku rodzinnego, związane z edukacją dziecka. Dodatek z tytułu podjęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania przysługuje:
1) w związku z zamieszkiwaniem w miejscowości, w której znajduje się siedziba szkoły ponadgimnazjalnej lub szkoły artystycznej, w której realizowany jest obowiązek szkolny i obowiązek nauki, a także szkoły podstawowej lub gimnazjum w przypadku dziecka lub osoby uczącej się, legitymującej się orzeczeniem o niepełnosprawności lub o stopniu niepełnosprawności - w wysokości 90 zł miesięcznie na dziecko
2) w związku z dojazdem z miejsca zamieszkania do miejscowości, w której znajduje się siedziba szkoły, w przypadku dojazdu do szkoły ponadgimnazjalnej, a także szkoły artystycznej, w której realizowany jest obowiązek szkolny i obowiązek nauki w zakresie odpowiadającym nauce w szkole ponadgimnazjalnej - w wysokości 50 zł miesięcznie na dziecko.

Dodatek przysługuje przez 10 miesięcy w roku w okresie pobierania nauki od września do czerwca roku kalendarzowego.

Natomiast dodatek z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego przysługuje raz w roku szkolnym w wysokości 100 zł na dziecko.

5 Becikowe, czyli jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia się dziecka

Zapomoga z tytułu urodzenia się dziecka przysługuje - już niezależnie od zasiłku rodzinnego - rodzicom dziecka albo jego opiekunowi prawnemu bądź faktycznemu.

Świadczenie zaczęło być przyznawane do lutego 2006 roku - wszyscy rodzice otrzymywali przez pierwsze lata po 1000 zł po urodzeniu się dziecka. Od stycznia 2013 r. wprowadzono jednak próg dochodowy uprawniający do świadczenia i aby je otrzymać, dochód w przeliczeniu na osobę w rodzinie nie może przekroczyć kwoty 1922 zł netto.

Zapomoga przysługuje, jeżeli matka dziecka pozostawała pod opieką medyczną nie później niż od 10 tygodnia ciąży do dnia porodu. Wniosek o wypłatę świadczenia należy złożyć w terminie 12 miesięcy od dnia narodzin dziecka.

6 Zasiłek pielęgnacyjny

Rodzice i opiekunowie osób niepełnosprawnych mogą - prócz jednego z dodatków do zasiłku rodzinnego - starać się jeszcze o kilka rodzajów pomocy.

Przede wszystkim rodzina może ubiegać się o zasiłek pielęgnacyjny - w celu pokrycia części wydatków wynikających z konieczności zapewnienia opieki osobie niezdolnej do samodzielnej egzystencji. Świadczenie przysługuje:
- niepełnosprawnemu dziecku;
- osobie niepełnosprawnej w wieku powyżej 16 roku życia, jeżeli legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności;
- osobie niepełnosprawnej w wieku powyżej 16 roku życia, legitymującej się orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, jeżeli niepełnosprawność powstała w wieku do ukończenia 21 roku życia;
- osobie, która ukończyła 75 lat.

Wysokość zasiłku pielęgnacyjnego wynosi 153 zł miesięcznie.

Becikowe, urlopy, ulgi podatkowe: tak wygląda polityka prorodzinna w Polsce>>

7 Świadczenie pielęgnacyjne

Świadczenie pielęgnacyjne przysługuje rodzicom, faktycznym opiekunom, osobom będącym rodziną zastępczą spokrewnioną lub osobom niepełnosprawnego dziecka lub tym, na których ciąży wobec niego obowiązek alimentacyjny - o ile nie podjęły one lub zrezygnowały z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki.

Przy czym niepełnosprawność osoby wymagającej opieki musiała powstać: nie później niż do ukończenia 18. roku życia lub w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej, jednak nie później niż do ukończenia 25. roku życia.

Od 1 maja 2014 roku wysokość świadczenia jest stopniowo podnoszona - przedstawia się to następująco:
- od 1 maja 2014 r. do 31 grudnia 2014 r. wysokość świadczenia wynosiła 800 zł miesięcznie - w sumie opiekunowie dostawali 1000 zł miesięcznie, bowiem do końca 2014 roku obowiązywał jeszcze rządowy program i dopłata w wysokości 200 zł;
- od 1 stycznia 2015 r. do 31 grudnia 2015 r. świadczenie wynosi będzie 1200 zł miesięcznie;
- od 1 stycznia 2016 r. świadczenie będzie wynosić 1300 zł miesięcznie (równowartość kwoty najniższego wynagrodzenia netto).

Ponadto od 1 stycznia 2017 roku świadczenie będzie również co roku waloryzowane i będzie rosło o procentowy wskaźnik, o jaki zwiększać się będzie minimalne wynagrodzenie za pracę.

8 Specjalny zasiłek opiekuńczy

Specjalny zasiłek opiekuńczy przysługuje osobom innym niż te, które mają prawa do świadczenia pielęgnacyjnego, czyli osobom, na których ciąży obowiązek alimentacyjny.

Od 1 stycznia 2015 roku o ten zasiłek mogą starać się również osoby, które z powodu sprawowania stałej opieki nad osobą niepełnosprawną w ogóle nie podjęły zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej. Wcześniej przysługiwał tylko w wypadku, gdy w celu sprawowania opieki zrezygnowały z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej. Ponadto o specjalny zasiłek opiekuńczy mogą ubiegać się również rolnicy, ich małżonkowie i domownicy.

O przyznaniu prawa do zasiłku decyduje także kryterium dochodowe - łączny dochód rodziny osoby sprawującej opiekę oraz rodziny osoby wymagającej opieki w przeliczeniu na osobę nie może przekroczyć kwoty 664 zł (na podstawie dochodów z roku poprzedzającego okres zasiłkowy z uwzględnieniem utraty i uzyskania dochodu).

Specjalny zasiłek opiekuńczy przysługuje w wysokości 520 zł miesięcznie.

9 Zasiłek dla opiekuna

Natomiast zasiłek dla opiekuna osoby niepełnosprawnej jest przeznaczony tylko dla osób, które wskutek nowelizacji Ustawy o świadczeniach rodzinnych utraciły 1 lipca 2013 r. prawo do świadczenia pielęgnacyjnego i jednocześnie nie spełniły kryterium dochodowego do otrzymania specjalnego zasiłku opiekuńczego.

Uprawnionemu prawo do zasiłku przysługuje za okres:
- od dnia 1 lipca 2013 r. do 14 maja 2014 r.,
- okres od 15 maja 2014 r. (kiedy weszła w życie ustawa o zasiłku dla opiekunów) do momentu, w którym uprawniony przestanie spełniać warunki do otrzymania świadczenia pielęgnacyjnego określone w przepisach ustawy o świadczeniach rodzinnych w brzmieniu obowiązującym w dniu 31 grudnia 2012 r.

Zasiłek przysługuje więc opiekunowi dorosłej osoby ze znacznym stopniem niepełnosprawności w stałej wysokości 520 zł, niezależnie od wysokości dochodów w rodzinie. Dodatkowo uprawnionym do zasiłku przysługują też ustawowe odsetki za czas niepobierania świadczenia.

Prawo do zasiłku dla opiekuna ustala się na czas nieokreślony, chyba że orzeczenie o niepełnosprawności lub orzeczenie o stopniu niepełnosprawności zostało wydane na czas określony. Uprawnienie to będzie jednak weryfikowane co pół roku.

W orzeczeniu z 21 października 2014 r. Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że prawo do pobierania świadczenia pielęgnacyjnego nie powinno być uzależnione od wieku powstania niepełnosprawności u podopiecznego. Zmiana przepisów przebiega jednak powoli, o czym więcej przeczytasz tutaj>>