Mimo że ZUS uznał przedawnienie składek przy egzekucji z rachunku bankowego, to istnienie hipoteki spowodowało, że może dochodzić zapłaty zaległości składkowych z nieruchomości, na której hipoteka została ustanowiona. Jest to niezależne od tego, czy nieruchomość zostanie sprzedana osobie trzeciej, czy też pozostanie u dotychczasowego właściciela.
Trzeba przede wszystkim zwrócić uwagę, że należności z tytułu składek zabezpieczone hipoteką lub zastawem nie ulegają przedawnieniu. Jednak po upływie terminu przedawnienia należności te mogą być egzekwowane tylko z przedmiotu hipoteki (nieruchomości) lub zastawu do wysokości zaległych składek i odsetek za zwłokę liczonych do tego dnia.
Do zabezpieczenia należności ZUS przysługuje hipoteka przymusowa na wszystkich nieruchomościach dłużnika, który zalega z opłacaniem składek. Podstawą jej ustanowienia jest m.in. doręczona decyzja o określeniu wysokości należności. Jeśli ZUS dopełnił tej formalności, to hipoteka na nieruchomości skutecznie powstała. Należności z tytułu składek (czyli też odsetki za zwłokę), których płatnik nie uregulował w terminie, podlegają ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji lub egzekucji sądowej. ZUS może więc na drodze egzekucji dochodzić tylko tych należności, które nie uległy przedawnieniu.
W odróżnieniu więc od cywilnoprawnych roszczeń majątkowych, w przypadku których upływ terminu przedawnienia nie powoduje wygaśnięcia zobowiązania, przedawnienie należności z tytułu składek powoduje wygaśnięcie zobowiązania składkowego.
Skoro więc ZUS uznał zarzut przedsiębiorcy i stwierdził, że należności składkowe faktycznie się przedawniły, to nie miał innego wyjścia, jak wycofać się z zajęcia rachunku bankowego. Pozostaje jednak kwestia egzekucji z nieruchomości, na której została ustanowiona hipoteka na zabezpieczenie spłaty składek.
Wpis hipoteki przymusowej stanowi rodzaj zabezpieczenia należności ZUS. W praktyce oznacza to, że przedsiębiorca jako właściciel nieruchomości obciążonej będzie miał problem z jej zbyciem, gdyż kupujący nabywa ją wraz z zadłużeniem, które jest na niej zabezpieczone.
W tej sytuacji zbycie nieruchomości nie zmieni nic w kwestii istnienia hipoteki przymusowej, a może stać się przyczyną problemów nabywcy, który stanie się dłużnikiem rzeczowym. Dobrym rozwiązaniem jest skontaktowanie się z ZUS i ustalenie spłaty zadłużenia w ratach albo złożenie wniosku o umorzenie zadłużenia. Do czasu zaś uregulowania zadłużenia ZUS z pewnością nie zwolni zabezpieczenia hipotecznego na nieruchomości.
Podstawa prawna
Art. 24 ust. 5 i art. 26 ust. 3 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 121).