Sprawa dotyczyła spółki zarejestrowanej na terytorium Polski, która w ramach prowadzonej działalności zatrudnia oraz planuje w przyszłości zatrudniać cudzoziemców, których pobyt w naszym kraju nie ma charakteru stałego, nie mają też tu centrum interesów życiowych. Obcokrajowcy nie są obywatelami żadnego z państw Unii Europejskiej. To w szczególności osoby z: Ukrainy, Białorusi, Bangladeszu, Mołdawii, Indii i Nepalu. Formą prawną umów zawieranych z nimi jest zazwyczaj zlecenie.
Firma chciała wiedzieć, czy cudzoziemcy, których pobyt w Polsce nie ma charakteru stałego, podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym w naszym kraju. W jej ocenie nie.
Stanowisko wnioskodawcy oparte jest na brzmieniu art. 5 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2019 r. poz. 300 ze zm.).
Zgodnie z tym przepisem nie podlegają ubezpieczeniom społecznym obywatele państw obcych, których pobyt na obszarze Polski nie ma charakteru stałego i którzy są zatrudnieni w obcych przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, misjach, misjach specjalnych lub instytucjach międzynarodowych.
W ocenie firmy w tym przepisie chodzi o dwie kategorie osób. Pierwsza to obywatele państw obcych, których pobyt na terenie Polski nie ma charakteru stałego, a druga to obcokrajowcy zatrudnieni w placówkach dyplomatycznych.
ZUS miał jednak inne zdanie na ten temat.
W uzasadnieniu wskazał, że ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych w kwestii podlegania ubezpieczeniom społecznym nie posługuje się kryterium obywatelstwa, miejsca zamieszkania czy pobytu. Oznacza to, że obowiązkiem opłacania składek są objęci także obcokrajowcy, o ile spełniają warunki do podlegania ubezpieczeniom. A tak jest, gdy zostaje z nimi zawarta np. umowa zlecenie.
Z kolei w odniesieniu do przepisu przywołanego przez wnioskodawcę wymienione w nim warunki – zdaniem ZUS – powinny być spełnione łącznie. To znaczy, że nie podlegają ubezpieczeniom społecznym cudzoziemcy:
  • których pobyt w Polsce nie ma charakteru stałego;
  • zatrudnieni w obcym przedstawicielstwie dyplomatycznym.
Spełnienie przez cudzoziemca tylko jednego wymogu nie skutkuje zwolnieniem ze składek.
Organ rentowy wskazał, że gdyby celem ustawodawcy było rozróżnienie dwóch grup ubezpieczonych w obrębie danego artykułu, to uczyniłby to przez wyliczenie dokonane w formie punktów.
Decyzja ZUS z 5 sierpnia 2019 r. (DI/100000/43/627/2019)