Dwa miesiące temu moja żona urodziła dziecko. Niedługo ma mieć przeprowadzoną planową poważną operację w szpitalu, w którym spędzi później nawet 2 tygodnie. Ja zajmę się w tym czasie dzieckiem, jak również przez okres jej rekonwalescencji. Z jakich uprawnień mogę wówczas korzystać jako pracownik?

Pracownik może w takiej sytuacji skorzystać z kilku uprawnień, których wybór należy do niego i częściowo – matki dziecka. Przede wszystkim na czas pobytu matki dziecka w szpitalu i jej rekonwalescencji ojciec może skorzystać z urlopu rodzicielskiego. Konieczne jest jednak złożenie wniosku nie później niż 21 dni przed terminem, w którym pracownik chce skorzystać z takiego urlopu. Oczywiście, wykorzystanie urlopu nie ma jest w żaden sposób powiązane ze stanem zdrowia matki dziecka, ojciec i tak mógłby taki wniosek złożyć. Z urlopu rodzicielskiego ojciec może korzystać równocześnie z matką, która przebywa na urlopie macierzyńskim (jak w tym przypadku). Pula urlopu na obojga rodziców wynosi przy urodzeniu 1 dziecka 41 tygodni, ale żadne z rodziców nie może wykorzystać więcej niż 32 tygodnie.

Urlop ojcowski

Ojciec ma również do dyspozycji 2 tygodnie urlopu ojcowskiego, o który musi złożyć wniosek nie później niż na 7 dni przed jego rozpoczęciem. Ojciec może więc złożyć jednocześnie dwa wnioski – pierwszy o urlop ojcowski i drugi o następujący zaraz po nim urlop rodzicielski. W obu przypadkach pracodawca nie może odmówić udzielenia takiego urlopu.

Zasiłek opiekuńczy

Pracownik może również skorzystać z zasiłku opiekuńczego z powodu konieczności opieki nad dzieckiem. Taki zasiłek przysługuje maksymalnie przez 60 dni w roku kalendarzowym.
Można też rozważyć przejęcie przez ojca dziecka urlopu macierzyńskiego matki. Ta rzadko wykorzystywana możliwość została przewidziana w art. 180 par. 10 kodeksu pracy. Zgodnie z nim pracownica, która przebywa w szpitalu albo innym zakładzie leczniczym ze względu na stan zdrowia uniemożliwiający jej sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem, po wykorzystaniu po porodzie co najmniej 8 tygodni urlopu macierzyńskiego, może przerwać urlop macierzyński na okres pobytu w placówce, jeżeli:
• część urlopu macierzyńskiego za ten okres wykorzysta - ojciec wychowujący dziecko albo inny członek najbliższej rodziny;
• osobistą opiekę nad dzieckiem w tym okresie będzie sprawował ojciec dziecka albo inny członek najbliższej rodziny nieposiadający statusu pracownika, który w celu sprawowania tej opieki przerwał działalność zarobkową.


Z kolei art. 180 par. 11 k.p. stanowi, że w takiej sytuacji ojcu lub innemu członkowi najbliższej rodziny przysługuje prawo do części urlopu macierzyńskiego za okres, w którym matka dziecka przebywa w szpitalu lub w innej placówce. Takie uprawnienie wiąże się oczywiście z otrzymywaniem zasiłku macierzyńskiego za ten okres. Trzeba jednak zwrócić uwagę, że przepis pozwala na „przejęcie” urlopu macierzyńskiego tylko za czas, w którym matka przebywała w szpitalu. Zatem za okres jej rekonwalescencji pracownik będzie musiał skorzystać z innego rodzaju uprawnienia – urlopu ojcowskiego, urlopu rodzicielskiego lub zwolnienia od pracy uprawniającego do zasiłku opiekuńczego.

Na marginesie można dodać, że gdyby dziecko było młodsze i nie ukończyło jeszcze 8 tygodni, ojciec dziecka miałby prawo zwolnienia od pracy i pobierania zasiłku opiekuńczego na specjalnych, odrębnych zasadach określonych w art. 32a ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Wynika z niego, że w przypadku gdy ubezpieczona matka dziecka przed upływem 8 tygodni po porodzie:
• przebywa w szpitalu albo w innym zakładzie leczniczym ze względu na stan zdrowia uniemożliwiający jej sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem albo
• legitymuje się orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji, albo
• porzuciła dziecko
- ojcu dziecka przysługuje dodatkowo, niezależnie od „zwykłego” zasiłku określonego w art. 32, zasiłek opiekuńczy w wymiarze do 8 tygodni, jeżeli przerwie zatrudnienie lub inną działalność zarobkową w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem.
W opisywanej sytuacji dziecko urodziło się 2 miesiące temu, więc specjalny zasiłek nie będzie mógł być wypłacony.




Podstawa prawna
art. 32-32a ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2780)
art. 180 par. 10-11 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1465)