W opisanej sytuacji zostały naruszone zarówno przepisy z zakresu ochrony danych osobowych, jak i przepisy prawa pracy. Pracodawca pozwalając na przekazanie informacji o zajęciu szerokiemu kręgowi pracowników, naraził się na poważne konsekwencje.

Naruszenie przepisów RODO

Zgodnie z RODO dane osobowe muszą być przetwarzane zgodnie z prawem, co oznacza, że musi istnieć przesłanka legalizująca ich przetwarzanie. Będzie ono zgodne z prawem, jeśli będzie opierało się na jednej z poniższych przesłanek, tj.:
  • osoba, której dane dotyczą, wyraziła zgodę na przetwarzanie swoich danych osobowych w jednym lub większej liczbie określonych celów;
  • przetwarzanie jest niezbędne do wykonania umowy, której stroną jest osoba, której dane dotyczą, lub do podjęcia działań na żądanie osoby, której dane dotyczą, przed zawarciem umowy;
  • przetwarzanie jest niezbędne do wypełnienia obowiązku prawnego ciążącego na administratorze;
  • przetwarzanie jest niezbędne do ochrony żywotnych interesów osoby, której dane dotyczą, lub innej osoby fizycznej;
  • przetwarzanie jest niezbędne do wykonania zadania realizowanego w interesie publicznym lub w ramach sprawowania władzy publicznej powierzonej administratorowi;
  • przetwarzanie jest niezbędne do celów wynikających z prawnie uzasadnionych interesów realizowanych przez administratora lub przez stronę trzecią, z wyjątkiem sytuacji, w których nadrzędny charakter wobec tych interesów mają interesy lub podstawowe prawa i wolności osoby, której dane dotyczą, wymagające ochrony danych osobowych, w szczególności gdy osoba, której dane dotyczą, jest dzieckiem.
Pracodawca może przetwarzać dane o zajęciu wynagrodzenia, bo pozwalają mu na to przepisy ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (w przypadku administracyjnego zajęcia) lub przepisy kodeksu postępowania cywilnego – w przypadku egzekucji sądowej. Należy zwrócić uwagę, że przetwarzanie danych osobowych przez pracodawcę musi odbywać się zgodnie z podstawowymi zasadami przetwarzania danych osobowych, tj. zasadą legalności, rzetelności, przejrzystości, ograniczenia celu przetwarzania, minimalizacji danych, prawidłowości, ograniczenia przechowywania, integralności, poufności oraz rozliczalności.
Biorąc to pod uwagę, należy stwierdzić, że przekazanie informacji o zajęciu wynagrodzenia pracownikom niezajmujących się bezpośrednią obsługą zajęcia komorniczego prowadziło do następujących naruszeń:
  • przetwarzanie danych z otrzymanego zajęcia wynagrodzenia za pracę w celach innych niż realizacja obowiązków nałożonych przepisami prawa bez podstawy prawnej – narusza zasadę ich dalszego legalnego przetwarzania (naruszona zasada legalności);
  • pracownik nie jest informowany w sposób ani przejrzysty, ani otwarty o dalszym przetwarzaniu jego danych, ich wykorzystywaniu, udostępnianiu innym pracownikom nierealizującym obowiązków wynikających z dokonanego zajęcia (naruszenia zasady przejrzystości);
  • naruszona została również zasada ograniczenia celu przetwarzania, zgodnie z którą dane mają być przetwarzane w określonym celu i wyłącznie w tym celu (w tym przypadku realizacja przez pracodawcę obowiązków egzekucyjnych);
  • dalsze przetwarzanie danych narusza zasadę ich minimalizacji, zgodnie z którą dane mają być przetwarzane w sposób adekwatny oraz ograniczony do tego co niezbędne;
  • naruszona została również zasada poufności, zgodnie z którą dane mają być przetwarzane w sposób zapewniający ochronę przed niedozwolonym lub niezgodnym z prawem przetwarzaniem.
Ponadto przepisy dotyczące ochrony danych osobowych nakładają na administratora obowiązki w zakresie przestrzegania zasad i obarczają go odpowiedzialnością za ich naruszenie. Każdy administrator, który przetwarza dane osobowe, musi to robić zgodnie z prawem, rzetelnie i w przejrzysty sposób. Dane mogą być zbierane jedynie w konkretnych i prawnie uzasadnionych celach. Administratorzy zobowiązani są do zbierania danych tylko w minimalnym zakresie, niezbędnym do celu przetwarzania. Celu tego nie wolno zmieniać, chyba że stanowią o tym inne przepisy.
W analizowanej sytuacji nie ma przepisu prawa pozwalającego na zmianę pierwotnego celu przetwarzania danych, jakim niewątpliwie jest wypełnienia przez pracodawcę obowiązków egzekucyjnych. Jeżeli dane są przetwarzane bez podstawy prawnej z naruszeniem tych zasad, jest to okoliczność obciążająca administratora – pracodawcę przetwarzającego dane. Może on ponieść konsekwencje określone w przepisach o ochronie danych osobowych.

…i prawa pracy

Ponadto trzeba przypomnieć, że jakakolwiek dyskryminacja w zatrudnieniu, bezpośrednia lub pośrednia, w szczególności ze względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną, zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony, zatrudnienie w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy – jest niedopuszczalna. Należy przy tym zaznaczyć, że katalog przesłanek dyskryminacyjnych jest otwarty. W tym kontekście należy przywołać np. wyrok Sądu Rejonowego w Toruniu z 12 lipca 2019 r., sygn. akt IV P 206/18, gdzie jako przesłankę dyskryminującą rozpatrywano ujawnienie kierownictwu i niektórym pracownikom informacji dotyczącej złej sytuacji finansowej pracownika związanej z zajęciem wynagrodzenia przez komornika sądowego.
Podobnie należy ocenić sytuację przedstawioną przez czytelnika w pytaniu. Pracodawca naraża się na negatywne konsekwencje, rozpowszechniając wśród nieuprawnionych osób informację o zajęciu wynagrodzenia. Trzeba bowiem pamiętać, że pracownik, który jest dyskryminowany, może dochodzić odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę. ©℗
wAŻNE Pracodawca może przetwarzać dane o zajęciu komorniczym w celu zrealizowania obowiązków związanych z egzekucją. Nie może zaś przetwarzać tych danych w inny sposób, w tym udostępniając ich wszystkim pracownikom.
Podstawa prawna
• art. 72–75 ustawy z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 479)
• art. 113 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1510; ost.zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 240)
• art. 880–888 ustawy z 17 listopada 1974 r. – Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1805; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 2140)
• art. 5 ust. 1–2 rozporządzenie Parlamentu Europejskiego I Rady (UE) 2016/679 z 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) (Dz.Urz. UE z 2016 r. L 119, s. 1)