• Jakie są skutki zarejestrowania działalności gospodarczej w trakcie przebywania na urlopie dla poratowania zdrowia
  • Czy dyrektor może udzielić rodzicom informacji o niekaralności nauczyciela
  • Na jakich zasadach rozpoczyna przygotowanie do zawodu osoba zatrudniona w trakcie roku szkolnego
  • Czy organ prowadzący może zawiesić wypłaty z funduszu nagród
Nauczyciel od dwóch miesięcy przebywa na urlopie dla poratowania zdrowia. Dyrektor uzyskał informację, że nauczyciel podczas tego urlopu zarejestrował działalność gospodarczą. Jak ma wobec tego postąpić?
Na sposób postępowania dyrektora wskazuje art. 73 ust. 7 Karty nauczyciela (dalej: KN). Zgodnie z tym przepisem w przypadku stwierdzenia, że w okresie urlopu dla poratowania zdrowia nauczyciel podejmuje inny stosunek pracy lub inną działalność zarobkową, dyrektor szkoły odwołuje go z urlopu, określając termin, w którym nauczyciel jest obowiązany do powrotu do pracy. W powyższej sprawie dyrektor powinien ustalić, czy pracownik faktycznie wykonuje działalność zarobkową i osiąga dochody. Wskazać należy, że art. 73 ust. 7 KN zawiera dwie normy prawne, które wykluczają możliwość łączenia korzystania przez nauczyciela z urlopu dla poratowania zdrowia z zatrudnieniem w ramach innego stosunku pracy lub innej działalności zarobkowej, otóż:
  • pierwsze zdanie tego przepisu stanowi zakaz nawiązania stosunku pracy lub podjęcia innej działalności zarobkowej przez nauczyciela w okresie przebywania na urlopie dla poratowania zdrowia,
  • w drugim zdaniu ustawodawca zobowiązuje dyrektora szkoły do odwołania nauczyciela z urlopu dla poratowania zdrowia, gdy stwierdzi, że w okresie tego urlopu nauczyciel pozostaje w innym stosunku pracy lub prowadzi inną działalność zarobkową.
Z ww. regulacji należy wnioskować, że nauczyciel w okresie przebywania na urlopie dla poratowania zdrowia nie może podejmować nowego zatrudnienia lub innej działalności zarobkowej, jak również kontynuować już podjętego zatrudnienia czy działalności zarobkowej. Potwierdził to Sąd Najwyższy w uchwale z 7 lipca 2005 r. (sygn. akt II PZP 5/05), w której stwierdza, że podstawą odwołania nauczyciela z urlopu dla poratowania zdrowia może być również kontynuowanie zatrudnienia na podstawie stosunku pracy lub wykonywanie innej działalności zarobkowej rozpoczętej przed udzieleniem tego urlopu. W związku z tym w opinii MEN z 10 lipca 2010 r. (publ. Lex/el) nauczyciel, któremu został udzielony urlop dla poratowania zdrowia w szkole stanowiącej jego podstawowe miejsce pracy, powinien rozwiązać stosunek pracy lub wystąpić o urlop bezpłatny na czas przebywania na urlopie dla poratowania zdrowia w szkole, która jest jego dodatkowym miejscem pracy. Wskazać też należy, że SN w dwóch wyrokach – z 23 października 2019 r. (sygn. akt I PK 238/18) i 7 listopada 2019 r. (sygn. akt I PK 238/18) – podał, że odwołanie nauczyciela z urlopu dla poratowania zdrowia jest uzasadnione w przypadku osobistego wykonywania innej działalności zarobkowej. Przy czym, jak wyjaśnił SN, przedmiotem jego wypowiedzi było pojęcie pracy zarobkowej z art. 17 ust. 1 ustawy zasiłkowej. I tak, ogólnie rzecz ujmując, SN przyjmuje, że pracą zarobkową na gruncie tego przepisu jest aktywność ludzka, która zmierza do uzyskania zarobku. Chodzi więc nie tylko o czynności, które przynoszą ubezpieczonemu bezpośrednią korzyść majątkową w postaci środków pieniężnych otrzymywanych wprost za wykonanie tych czynności, lecz także te, które wiążą się z perspektywą otrzymania korzyści majątkowych. Przejawia się ona w wykonywaniu pracy w potocznym tego słowa znaczeniu, a więc wykonywaniu osobiście czynności na podstawie różnych stosunków prawnych – stosunku pracy, stosunków o charakterze cywilnoprawnym, a także w ramach prowadzonej własnej działalności gospodarczej (por. wyrok SN z 20 stycznia 2005 r., sygn. akt I UK 154/04). W przypadku działalności gospodarczej wykonywanie pracy polega na osobistym wykonywaniu: usług w ramach tej działalności lub czynności organizacyjnych – faktycznych i formalnoprawnych związanych z bieżącym funkcjonowaniem przedsiębiorcy (por. np. wyroki SN z: 5 kwietnia 2005 r., sygn. akt I UK 370/04; 14 grudnia 2005 r., sygn. akt III UK 120/05). Należy przy tym zauważyć, że obie przesłanki utraty prawa do zasiłku, tj. wykonywanie pracy w okresie orzeczonej niezdolności do pracy zarobkowej i wykorzystywanie zwolnienia od pracy w sposób niezgodny z celem, są niezależne od siebie i mają samoistny charakter (por. wyrok SN z 20 stycznia 2005 r., sygn. akt II UK 154/04). W konsekwencji więc wystarczy, że w czasie orzeczonej niezdolności do pracy ubezpieczony wykonuje (inną) „pracę zarobkową” i nie jest niezbędne, aby była ona niezgodna z celem zwolnienia lekarskiego. SN w podanych orzeczeniach uznał, że kwestię tę analogicznie przesądził ustawodawca na gruncie art. 73 ust. 7 KN, tj. każda faktyczna aktywność zawodowa jest sprzeczna z celem urlopu dla poratowania zdrowia.
Podstawa prawna
• art. 73 ust. 7 ustawy z 26 stycznia 1982 r. – Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1762; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1730)
• art. 17 ust. 1 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1732; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 2140)
Rada rodziców zażądała od dyrektora szkoły informacji o niekaralności jednego z nauczycieli. Czy dyrektor może jej udzielić?
Dyrektor powinien udzielić informacji o niekaralności nauczyciela, bo ma ona charakter jawny. Stanowisko nauczyciela, bez względu na stopień awansu i podstawę zatrudnienia, może zajmować wyłącznie osoba, która nie była skazana prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe. W celu spełniania tego warunku nauczyciel przed nawiązaniem stosunku pracy jest obowiązany przedstawić dyrektorowi szkoły informację z Krajowego Rejestru Karnego, z wyjątkiem przypadku, gdy z nauczycielem jest nawiązywany kolejny stosunek pracy w tej samej szkole w ciągu trzech miesięcy od dnia rozwiązania albo wygaśnięcia na podstawie art. 20 ust. 5c Karty nauczyciela (dalej: KN) stosunku pracy. Jeśli wymóg niekaralności nie jest spełniony, to z mocy prawa wygasa stosunek pracy nauczyciela, co stwierdza dyrektor (art. 26 ust. 1 pkt 3 i ust. 2 KN). Rada rodziców może występować m.in. do dyrektora szkoły z wnioskami i opiniami we wszystkich sprawach szkoły na podstawie art. 84 ust. 1 prawa oświatowego (dalej: u.p.o.). Za sprawę szkoły należy uznać zatrudnienie nauczycieli spełniających wymóg niekaralności. Na ten temat wypowiedział się WSA w Poznaniu w wyroku z 9 marca 2017 r. (sygn. akt IV SAB/Po 1/17). Wskazał on, że informacja o niekaralności nauczyciela pozostaje w związku z wykonywaniem funkcji publicznej, a w konsekwencji ma jawny charakter i nauczyciel w tym zakresie nie korzysta z ochrony prywatności.
Z wnioskiem o informację o niekaralności nauczyciela jako o sprawie szkoły może do dyrektora zwrócić się rada rodziców albo jeden z jej członków. Wniosek ten może być złożony na podstawie art. 5 ust. 2, art. 6 ust. 1 pkt 2 lit. d i art. 10 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej. Na każdy z tych wniosków dyrektor musi odpowiedzieć zgodnie z art. 6 ust. 1 lit. c w zw. z art. 10 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 2016/679 z 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych).
Podstawa prawna
• art. 10 ust. 5 pkt 4, ust. 8 i 8a, art. 26 ust. 1 pkt 3 i ust. 2 ustawy z 26 stycznia 1982 r. – Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1762; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1730)
• art. 84 ust. 1 ustawy z 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1082; ost.zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 183)
• art. 5 ust. 2, art. 6 ust. 1 pkt 2 lit. d i art. 10 ust. 1 ustawy z 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 902)
• art. 6 ust. 1 lit. c, art. 10 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 2016/679 z 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) (Dz.Urz. UE z 2016 r. L 119, s. 1)
Po feriach w szkole podstawowej zostanie zatrudniona osoba na stanowisko nauczyciela wspomagającego. Dotychczas nie pracowała ona jako nauczyciel, dlatego nie posiada stopnia awansu zawodowego. Czy zatem rozpocznie okres przygotowania do zawodu, mimo że nie rozpoczęła pracy od 1 września? Na jaki okres może być ona zatrudniona?
Nauczyciel rozpocznie przygotowanie do zawodu, mimo że zostanie zatrudniony w trakcie roku szkolnego. Obecnie przepisy Karty nauczyciela (dalej: KN) nie wymagają, aby pedagog rozpoczął przygotowanie do zawodu w określonym terminie, jak czynił to art. 9d ust. 1 KN w brzmieniu obowiązującym do 31 sierpnia 2022 r. Ustawodawca przewidział automatyzm rozpoczęcia przygotowania do zawodu niezależnie od daty zatrudnienia nauczyciela. Warunkiem jest posiadanie kwalifikacji do prowadzenia danych zajęć oraz zatrudnienie w wymiarze co najmniej ½ obowiązkowego wymiaru zajęć. Nauczyciel zatrudniony po feriach zimowych będzie więc mógł rozpocząć przygotowanie do zawodu. Czas trwania przygotowania do zawodu określa art. 9ca ust. 1, 2 i 4 KN. Co do zasady okres przygotowania do zawodu wynosi 3 lata i 9 miesięcy. Może być jednak skrócony do 2 lat i 9 miesięcy, na zasadach określonych w art. 9ca ust. 2 i 4 KN. Taka możliwość dotyczy nauczycieli akademickich posiadających stopień naukowy oraz legitymujący się określonym stażem pracy w uczelni.
Zgodnie z art. 10 ust. 2 KN stosunek pracy z osobą rozpoczynającą pracę w szkole, która nie posiada stopnia awansu zawodowego oraz posiada wymagane kwalifikacje, nawiązuje się na podstawie umowy o pracę na czas określony na dwa lata szkolne. W szczególnych przypadkach, uzasadnionych potrzebami szkoły, z osobą, o której mowa w art. 10 ust. 2 KN (czyli z osobą, która m.in. posiada wymagane kwalifikacje), legitymującą się wymaganym poziomem wykształcenia, lecz nieposiadającą przygotowania pedagogicznego, może być nawiązany stosunek pracy, o ile osoba ta zobowiąże się do uzyskania przygotowania pedagogicznego w trakcie pierwszego roku pracy w szkole (art. 10 ust. 3 KN). Dodatkowo – według art. 10 ust. 9 KN – kurator oświaty wyraża zgodę na zatrudnienie nauczyciela, który nie spełnia warunków kwalifikacyjnych, jeżeli nie ma możliwości zatrudnienia osoby posiadającej wymagane kwalifikacje.
Podstawa prawna
• art. 9ca ust. 1, 2 i 4, art. 10 ust. 2 i 3 ustawy z 26 stycznia 1982 r. – Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1762; ost.zm. Dz.U. z 2022 poz. 1730).
W budżecie gminy rada miasta utworzyła fundusz nagród dla nauczycieli. Organ prowadzący ze względów na cięcia w budżecie zmierza jednak zawiesić ich przyznawanie. Czy może to zrobić?
Organ prowadzący nie może zawiesić przyznawania nauczycielom nagród z funduszu. Sytuacja finansowa czy też zamiar szukania oszczędności nie stanowią podstawy do wstrzymania wypłat. Na podstawie art. 49 ust. 1 ustawy z 26 stycznia 1982 r. – Karta nauczyciela (dalej: KN) tworzy się specjalny fundusz na nagrody dla nauczycieli za ich osiągnięcia dydaktyczno-wychowawcze w budżetach organów prowadzących szkoły w wysokości co najmniej 1 proc. planowanych rocznych wynagrodzeń osobowych, z przeznaczeniem na wypłaty nagród organów prowadzących szkoły i dyrektorów szkół. Organy prowadzące szkoły ustalają w uchwałach rad gmin lub miast kryteria i tryb przyznawania nagród dla nauczycieli za ich osiągnięcia w zakresie pracy dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej, w tym realizacji zadań związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom w czasie zajęć organizowanych przez szkołę oraz realizacji innych zadań statutowych szkoły, uwzględniając w szczególności sposób podziału środków na nagrody organów prowadzących szkoły i dyrektorów szkół, tryb zgłaszania kandydatów do nagród oraz zasadę, że nagroda może być przyznana nauczycielowi po przepracowaniu w szkole co najmniej roku (art. 49 ust. 2 w zw. z art. 91d pkt 1 KN).©℗
Podstawa prawna
• art. 49 ustawy z 26 stycznia 1982 r. – Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1762; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1730)