Zaproponowany przez rząd podział uprawnionych do świadczenia pielęgnacyjnego może naruszać konstytucyjne zasady równości wobec prawa oraz ochrony praw nabytych.
Takie zastrzeżenia do projektu nowelizacji ustawy z 28 listopada 2003 roku o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz.U. z 2006 r. nr 139, poz. 992 z późn. zm.) przedstawiło Rządowe Centrum Legislacji (RCL). Projekt ten zawiera istotne zmiany dotyczące przyznawania świadczenia pielęgnacyjnego, które przysługuje osobie zobowiązanej do alimentacji rezygnującej z pracy, aby opiekować się niepełnosprawnym członkiem rodziny.
Rząd zobowiązał resort pracy do przygotowania nowelizacji przepisów, bo okazało się, że po ich wcześniejszym złagodzeniu nastąpił gwałtowny wzrost liczby otrzymujących wspomniane wsparcie, przy jednoczesnym braku możliwości skutecznej weryfikacji, czy osoby te sprawują faktyczną opiekę nad członkiem rodziny. Dlatego resort pracy zaproponował, aby świadczenie pielęgnacyjne na obecnych zasadach przysługiwało jedynie rodzicom i opiekunom dziecka. Z kolei pozostałe osoby zobowiązane do alimentacji miałyby otrzymywać specjalny zasiłek opiekuńczy, który byłby uzależniony od spełnienia kryterium dochodowego, wynoszącego 583 zł na osobę w rodzinie.

520 zł miesięcznie wynosi świadczenie pielęgnacyjne

Zdaniem RCL pozbawienie tych osób prawa do świadczenia pielęgnacyjnego narusza art. 32 konstytucji, który zakazuje różnego traktowania podmiotów charakteryzujących się taką samą cechą istotną. Kwestię tę poruszył już zresztą Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 18 lipca 2008 r. (sygn. akt P 27/07).
Wątpliwości RCL budzą też przepisy przejściowe, które zakładają, że opiekunowie zachowają prawo do świadczenie pielęgnacyjnego lub specjalnego zasiłku opiekuńczego przez pół roku. W tym przypadku mogłoby dojść do naruszenia zasady ochrony praw nabytych oraz podważenia zaufania obywateli do państwa. Opiekunowie, którzy powodowani sytuacją życiową, rezygnowali z pracy lub jej nie podejmowali, mieli bowiem świadomość, że z tytułu sprawowanej opieki otrzymają świadczenie, a co do zasady jest ono nieograniczone w czasie.
Z kolei dr Wojciech R. Wiewiórowski, generalny inspektor ochrony danych osobowych, proponuje wprowadzenie zmian dotyczących przeprowadzania u opiekuna wywiadu środowiskowego, który ma być obowiązkowy po półrocznym otrzymywaniu specjalnego zasiłku.
– Należy się zastanowić, czy konieczne jest powtórne przeprowadzanie całościowego wywiadu. Może to bowiem naruszyć zasady adekwatności przetwarzanych danych, w stosunku do celu, w jakim są przetwarzane – mówi Wojciech R. Wiewiórowski.
Swoje uwagi do projektu przedstawił też BCC, które uważa m.in., że nowelizacja przewiduje zbyt krótki okres vacatio legis. Ma wejść w życie 1 kwietnia, a gminy miałyby za mało czasu na przeprowadzenie setek postępowań i wydanie nowych decyzji. Te obecnie wydane właśnie tego dnia wygasną z mocy ustawy.