Subskrybuj nas na Youtube
Zapisz się na newsletter
/>
/>
/>
Wybuch globalnego kryzysu finansowego, wojna na Ukrainie i rosyjskie sankcje, decyzja Wielkiej Brytanii o wyjściu z Unii Europejskiej czy widmo wybuchu konfliktu zbrojnego Ameryki z Koreą Północną. Polscy przedsiębiorcy w swoich biznesplanach od lat muszą już uwzględniać nie tylko wskaźniki ekonomiczne, lecz także coraz większą liczbę zdarzeń, w których pierwsze skrzypce gra polityka.
Chociaż geopolityka odbija się często na całej gospodarce, to na destabilizację w poszczególnych regionach najczęściej narażone są te firmy, które chcą wypływać z owocami swojej pracy na międzynarodowe wody albo inwestować pod innymi szerokościami geograficznymi.
Wiele kryzysów i zawirowań w globalnej gospodarce nauczyło już rodzimych przedsiębiorców, że nie warto wkładać wszystkich jaj do jednego koszyka, a najlepszą tarczą przed niespodziewanymi wydarzeniami jest dywersyfikacja rynków, na których prowadzi się biznes.
Dzisiaj nasz eksport towarów i usług ma już wartość przeszło 50 proc. PKB. Na początku lat 90. startował z poziomu o połowę niższego. Przez ostatnie ćwierć wieku ze sprzedaży za granicę towarów made in Poland uczyniliśmy ważne źródło rozwoju całej gospodarki. Polskie firmy są jednak w głównej mierze uzależnione od tego, co się dzieje w Unii Europejskiej. Tam trafia niemal 80 proc. naszego eksportu, z czego zdecydowana większość na rynki, na których płaci się w euro.
Oknem na świat dla firm znad Wisły od lat są Niemcy, gdzie trafia ok. 27 proc. towarów wyprodukowanych w kraju. Dlatego silne więzy, jakie łączą nas z sąsiadem zza Odry, powodują, że uzależniliśmy się od tamtejszej koniunktury. Wydawało się, że kryzys gospodarczy, który wprowadził całą UE i Niemcy w recesję, doprowadzi do załamania polskiego eksportu, ale nasze firmy utrzymały konkurencyjność dzięki tańszym produktom i korzystnemu kursowi złotego. Gdy globalne załamanie koniunktury stało się w 2008 r. faktem, nasz eksport towarów i usług nie przekraczał 140 mld euro. Gdy kryzys gospodarczy wygasał w 2014 r., nasza sprzedaż za granicę była o ponad 50 mld euro większa, chociaż warunki do handlu były wyjątkowo niesprzyjające.
To pokazuje, że firmom z Polski udało się umocnić pozycję. Jednak ryzyko, jakie niesie uzależnienie się od popytu z jednego źródła, zostało zauważone, a przedsiębiorstwa zaczęły się coraz śmielej rozglądać po świecie.
Lekcję z dywersyfikacji biznesu „pomogła” także odrobić Rosja. Wybuch wojny na Ukrainie i sankcje na linii Rosja – Unia Europejska szczególnie mocno dotknęły naszą branżę rolno-spożywczą. Wprowadzony w 2014 r. zakaz importu jabłek pokazał jednak, że umiemy sobie radzić w takich momentach. Pomimo rosyjskiego embarga zapasy jabłek zmniejszały się, a ceny rosly. Producenci owoców szybko zaczęli przecierać szlaki do krajów arabskich czy Azji. Zwiększyli też sprzedaż na Białoruś, do Bułgarii czy krajów bałtyckich.
To, że firmy są gotowe poszukiwać nowych rynków, widać po tegorocznym statystykach. Ożywienie całego eksportu jest faktem, ale patrząc na obroty towarowe między styczniem a końcem lipca tego roku, największe, dwucyfrowe dynamiki wzrostu eksportu notujemy do Ameryki Południowej i Łacińskiej. Udział tego regionu jako odbiorców naszych towarów jest jednak symboliczny, chociaż to rynek, na którym popyt generuje 600 mln osób. Dlatego Polska Agencja Inwestycji i Handlu, która w imieniu rządu ma pomagać polskim firmom w ekspansji zagranicznej, otworzyła w Meksyku swoje biuro handlowe i nakłania przedsiębiorców do podróży za ocean.
To o tyle istotne, że zbliżający się wielkimi krokami brexit może wprowadzić sporo zamieszania w interesach na Starym Kontynencie. Dla Polski Wielka Brytania to drugi rynek eksportowy. Wciąż jednak nie wiadomo, na jakich zasadach będą się odbywały nasze relacje handlowe po 2019 r., czyli po opuszczeniu UE przez Brytyjczyków.
Bank Credit Agricole przygotował analizę z założeniem, że do czasu podpisania ewentualnej umowy o wolnym handlu relacje biznesowe pomiędzy unijną wspólnotą a Wyspiarzami będą definiowane według zasad obowiązujących w WTO. Z obliczeń wynika, że wprowadzenie ceł najmocniej uderzy w produkcję wyrobów tytoniowych, na problemy mogą się też szykować sektory motoryzacyjny i spożywczy. Wszędzie tam mocno spadną marże na sprzedaży. W tych branżach nieopłacalny stanie się także eksport na Wyspy, a dodatkowo na straty musieliby szykować się producenci wyrobów tekstylnych czy odzieży. Wszyscy mają jednak czas, aby znaleźć nowych odbiorców, bo dywersyfikację przećwiczyliśmy już wielokrotnie.
Na teren Unii Europejskiej trafia niemal 80 proc. naszego eksportu
OPINIE
Dobra koniunktura światowa niesie też Polskę
Istotne dla naszego tempa rozwoju jest dziś to, że niemal cały świat znajduje się w fazie bardzo dobrej koniunktury gospodarczej. Bez szybkiego wzrostu globalnego PKB my również nie rozwijalibyśmy się tak szybko jak obecnie. Jest kilka zjawisk i procesów, które mogą mieć znaczenie dla tego, co będzie się działo z naszą gospodarką, walutą czy obligacjami. Nie można mówić, że z horyzontu zniknęło zagrożenie, jakim jest brexit. Wielka Brytania to drugi odbiorca naszego eksportu. Dlatego jeśli rozstanie Brytyjczyków z Unią Europejską odbędzie się w sposób chaotyczny, to bezpośrednio uderzy to w część firm z Polski, które sprzedają tam swoje towary. Odczuwalny będzie też wpływ pośredni – brexit może mieć negatywny wpływ na wzrost PKB w całej Europie. Szczególnie u naszego najważniejszego partnera handlowego, czyli w Niemczech. Ważne dla nas jest też to, co się dzieje na Dalekim Wschodzie. Co jakiś czas wraca pytanie: w jakiej kondycji jest chińska gospodarka? To nadal duży znak zapytania, chociaż czarne wizje, które były roztaczane jakiś czas temu, w najbliższym czasie raczej się nie zmaterializują. Mimo to trzeba mieć na uwadze konsekwencje, jakie spowolnienie w Chinach miałoby dla światowej koniunktury. To, co się dzieje w Korei Północnej, chociaż nie jest w tej chwili najważniejszym czynnikiem dla rynków finansowych, również jest istotnym czynnikiem ryzyka. Rynki już przywykły do wymiany zdań pomiędzy liderami USA i Korei Północnej czy kolejnych testów rakietowych. Jednak konflikt militarny mógłby wywołać panikę wśród inwestorów. ⒸⓅ
Ryzyka geopolitycznego trudno uniknąć i trudno je przewidzieć
Nie ma jednego uniwersalnego mechanizmu, dzięki któremu przedsiębiorcy mogliby zabezpieczyć się przed zawirowaniami czy kryzysami na zagranicznych rynkach zbytu. Podstawowe działanie to przede wszystkim dywersyfikacja miejsc, w które decydujemy się wysyłać towary lub gdzie zamierzamy rozwijać działalność. W takiej sytuacji negatywne zjawiska na jednym z rynków nie prowadzą do zakłócenia działalności całej firmy. Dlatego warto być nie tylko na rynkach rozwijających się – bardziej ryzykownych, choć z wyższą stopą zwrotu, ale też pozostać w tych miejscach, gdzie konkurencja jest większa, zyskowność niższa, ale za to większe bezpieczeństwo i komfort. Ogromne znaczenie ma również znajomość i rozpoznanie rynku, na którym chcemy działać, i stałe monitorowanie sytuacji tam, gdzie już jesteśmy. Dzięki temu możliwe są reakcje wyprzedzające pewne zdarzenia, które mogą mieć znaczenie dla naszej działalności, i zachowanie pewnej elastyczności w decydowaniu: czy rozwijam tam swój biznes dalej i staram się zarządzać ryzykiem, czy go zamykam, żeby minimalizować straty. Stąd warto strukturę eksportu oprzeć o rynki o zróżnicowanych profilach ryzyka. Tym bardziej że kryzysy o charakterze geopolitycznym są trudne do przewidzenia, a materializacja pewnych ryzyk może być bardzo powolna, ale też gwałtowna.
/>
