O rewizjach w mieszkaniach swoich pracowników poinformowało we wtorek zlikwidowane przez władze Stowarzyszenie "Memoriał".
Międzynarodowe Stowarzyszenie Historyczno-Oświatowe, Dobroczynne i Obrony Praw Człowieka „Memoriał” bada i propaguje wiedzę na temat ofiar represji radzieckich oraz ochroną praw człowieka w krajach byłego ZSRR. W 2022 roku zostało uhonorowane Pokojową Nagrodą Nobla. Dziś w mieszkaniach jego pracowników odbywają się rewizje.
Wiadomo, że funkcjonariusze przyszli m.in. do przewodniczącego stowarzyszenia Jana Raczyńskiego i jego zastępcy, historyka Nikity Pietrowa.
Przeszukanie odbyło się także w mieszkaniu Olega Orłowa, przewodniczącego centrum praw człowieka Memoriał, Iriny Ostrowskiej, Galiny Jordanskiej i Aliony Kozłowej, a także Mariny Poliwanowej, matki jednej z pracowniczek organizacji.
Według informacji przekazanej przez stowarzyszenie, rewizje odbywają się w ramach postępowania, dotyczącego „rehabilitacji nazizmu”.
Sprawa karna
5 marca w mediach pojawiła się nieoficjalna informacja o wszczęciu wobec pracowników "Memoriału" sprawy karnej, dotyczącej „rehabilitacji nazizmu”, za co grozi kara do pięciu lat pozbawienia wolności.
W styczniu br. obrońcy praw człowieka ostrzegali, że szef "Memoriału" Jan Raczyński może zostać oskarżony o "usprawiedliwianie nazizmu" w związku z komentarzem sprzed dwóch lat o współodpowiedzialności Józefa Stalina i Adolfa Hitlera za wybuch II wojny światowej.
W lutym organy śledcze wszczęły postępowanie sprawdzające na wniosek organizacji Weterani Rosji, oskarżającej Memoriał o „negowanie zbrodni popełnionych przez wspólników nazistów”. Chodziło m.in. o umieszczenie na listach represjonowanych w czasach ZSRR trzech osób uznanych za kolaborantów.
Jak mówił BBC były prawnik "Memoriału" Kiriłł Korotiejew, przepisy o karach za "rehabilitację nazizmu" są w Rosji stosowane w praktyce za "wszelką krytykę (działań) władz sowieckich w latach II wojny światowej".
Przewiezienie na policję
Dziennikarz Wasilij Połonski opublikował nagrania sprzed komisariatu policji w dzielnicy Twerskiej w centrum Moskwy. Widać na nich, jak do budynku są wprowadzani w asyście funkcjonariuszy Aleksandr Gurjanow i Oleg Orłow, a także Galina Jordanska.
"Memoriał" podaje, że policja weszła również do siedziby zlikwidowanej organizacji w centrum Moskwy. Adwokata do środka nie wpuszczono. Prawnicy nie byli również wpuszczani na rewizje w mieszkaniach pracowników Memoriału.
Na nagraniu opublikowanym przez Połonskiego Orłow krótko komentuje powód zatrzymania (formalnie statusu prawnego pracowników "Memoriału nie potwierdzono"). „W związku z oskarżeniami o usprawiedliwianie nazizmu. To idiotyczny pomysł” – powiedział Orłow.
Zasłużona organizacja pozarządowa
Założony w 1987 roku Memoriał, jedna z najstarszych i najbardziej zasłużonych rosyjskich organizacji pozarządowych, w grudniu 2021 roku został uznany przez władze za tzw. zagranicznego agenta, a następnie zlikwidowany.
W październiku 2022 roku Memoriał został uhonorowany Pokojową Nagrodę Nobla wraz z szefem białoruskiego Centrum Praw Człowieka Wiasna Alesiem Bialackim i ukraińskim Centrum Wolności Obywatelskich.
Nikita Pietrow jest autorem wielu publikacji naukowych na temat aparatu bezpieczeństwa ZSRR. Pisał o represjach wobec ludności polskiej, w tym o tzw. operacji polskiej NKWD z lat 1937-1938, bezpośrednich wykonawcach zbrodni katyńskiej, fałszowaniu referendum w Polsce w 1946 r. i wyborów w 1947 r. oraz o obławie augustowskiej z lipca 1945 r.
jkl/ mal/