Ustawa o obronie Ojczyzny została przyjęta w kwietniu 2022 roku i zastąpiła wiele obowiązujących wcześniej aktów dotyczących funkcjonowania Sił Zbrojnych RP i całego systemu obronności państwa; obecnie jest podstawowym aktem prawnym regulującym ten obszar. Ustawa była już kilkukrotnie nowelizowana; na wtorkowym posiedzeniu rząd zajmie się kolejnym projektem nowelizującym tę oraz kilka innych ustaw.

Podstawowy cel ustawy - usprawnienie rekrutacji do wojska

Jak wskazano w uzasadnieniu i ocenie skutków regulacji noweli, jej podstawowym celem jest usprawnienie procesu rekrutacji do wojska: "normowanie działań w zakresie wzmocnienia liczbowego i jakościowego personelu Sił Zbrojnych RP". "Ponadto, w projekcie zamieszczono szereg regulacji, w wyniku których nastąpi poprawa procesów zarządzania zasobami osobowymi Sił Zbrojnych, w zakresie działań kadrowych, finansowych oraz dyscyplinarnych" - oceniają autorzy projektu.

Planowane zmiany zakładają m.in. uregulowanie zasad ponownej kwalifikacji wojskowej osób, których stan zdrowia się pogorszył, a także zasad oceny zdolności psychologicznych osób ubiegających się o przyjęcie do służby. W planach jest ponadto wprowadzenie regulacji, w myśl której "postępowanie rekrutacyjne wobec osoby ubiegającej się o powołanie do służby wojskowej będzie trwało +bez zbędnej zwłoki+".

Doprecyzowano także zasady związane z wysyłaniem żołnierzy na dodatkowe nauki - zaproponowano np., by żołnierz wysyłany za granicę na naukę na dłużej niż 6 miesięcy mógł zabrać ze sobą rodzinę; przewiduje się także wprowadzenie dodatkowych świadczeń dla takich żołnierzy, w tym stypendiów, oraz zwrot kosztów różnego typu.

Doprecyzowane zostaną zasady dotyczące przyznawania żołnierzom zawodowym dodatku za długoletnią służbę wojskową, dodatku służbowego z tytułu pełnienia służby w jednostce wojskowej oraz dodatku motywacyjnego.

Żołnierze otrzymają zwrot kosztów za dojazd na poligon

W projekcie znalazły się też przepisy doprecyzowujące kwestie odbywania przez żołnierzy podróży służbowych w celu udziału w ćwiczeniach i szkoleniach. Przewidziano także wprowadzenie przepisów dotyczących zwrotu kosztu dotarcia wezwanych na ćwiczenia żołnierzy na poligony.

Drugi obszar projektu obejmuje kwestie związane z finansowaniem zakupów sprzętu wojskowego - m.in. za pomocą powołanego w tym celu Funduszu Wsparcia Sił Zbrojnych, z którego finansowana jest duża część kluczowych kontraktów na sprzęt.

Chodzi m.in. o umożliwienie otwarcia przez stronę polską rachunku bankowego w banku centralnym państwa realizującego zamówienia na uzbrojenie lub sprzęt wojskowy; przychody z prowadzenie tego rachunku mają stanowić przychody Funduszu.

Po drugie, środki z Funduszu, które nie zostaną wykorzystane w ramach jednego roku w ramach realizacji umów wieloletnich będą traktowane jako "wydatki niewygasające". Ponadto w planach jest wprowadzenie rozwiązania, na mocy którego przekazywanie do Funduszu środków budżetowych od MON w trakcie roku nie będzie wymagało zmiany planu finansowego Funduszu - a co za tym idzie, nie będzie wymagało opinii sejmowej komisji obrony ani resortu finansów.

Wsparcie dla organizacji proobronnych i uczelni wojskowych

Ponadto w planowanych przepisach znalazły się regulacje związane z określeniem zadań dla Dowódcy Operacyjnego Rodzajów Sił Zbrojnych - odpowiadającego m.in. za bezpieczeństwo polskiej przestrzeni powietrznej czy polskie kontyngenty wojskowe za granicą - z zakresu zarządzania kryzysowego na poziomie NATO oraz Unii Europejskiej.

W planach jest także wprowadzenie przepisów regulujących wspierania finansowanego - w formie dotacji celowej - przez MON organizacji proobronnych, niezwiązanych bezpośrednio z Wojskiem Polskim.

Projekt przewiduje także wprowadzenie zmiany do Prawa o szkolnictwie, która sprawiłaby, że dotacja przekazywana uczelniom wojskowym na kształcenie studentów cywilnych nie byłaby zaliczana do wydatków obronnych.

Inne przepisy dotyczą m.in. kwestii zarządzania danymi osobowymi w MON, a także np. modyfikują wymagania, który żołnierze muszą spełnić, by być mianowani na stopnie kaprala i podporucznika - zamiast "bardzo dobrej" oceny służbowej wymagana będzie jedynie "dobra".

W planach jest także umożliwienie finansowania opieki nad służącymi w armii końmi i psami służbowymi na "emeryturze".