Większość Polaków uważa, że należy do klasy średniej. Okazuje się jednak, że coraz trudniej zaliczyć się do tego grona. Przeciętne wynagrodzenie w Polsce systematycznie rośnie, ale o zarobkach na tym poziomie wielu może tylko pomarzyć. Średnia krajowa nie jest tu jednak wyznacznikiem. Przynależność do klasy średniej określa się na podstawie innych kryteriów.
Klasa średnia. Co to oznacza?
Przynależność do klasy średniej nie tak łatwo określić. W XIX wieku należeli do niej głównie urzędnicy i mniejsi przedsiębiorcy. Dziś klasa średnia to przeważnie osoby wykonujące pracę umysłową lub prowadzące własną działalność gospodarczą, specjaliści i menedżerowie. Podstawowym kryterium przynależności do klasy średniej są jednak zarobki.
Ostatnie badania CBOS wskazują, że aż 77 proc. Polaków uważa się za przedstawicieli klasy średniej. W praktyce ten odsetek jest jednak mniejszy. Mogłoby się wydawać, że są to osoby, które zarabiają średnią krajową. Tak jednak nie jest. O przynależności do klasy średniej decyduje inny wskaźnik. Przy obliczeniach bierze się pod uwagę medianę płac.
Klasa średnia. Jak to obliczyć?
Średnia krajowa w marcu 2024 roku wyniosła 8408,79 zł. Nie odzwierciedla jednak realnych zarobków większości Polaków. Zawyżają ją najlepiej opłacani pracownicy. Większość zarabia mniej. Główny Urząd Statystyczny wylicza ją na podstawie wynagrodzeń w przedsiębiorstwach zatrudniających co najmniej 10 osób, a więc około 37,7 proc. wszystkich pracujących.
Wartość mediany płac oznacza natomiast, że taką lub mniejszą kwotę zarabia połowa zatrudnionych, a druga połowa więcej. GUS publikuje medianę płac co 2 lata. Ostatnio wynosiła 5701,62 zł brutto. Nie jest to już jednak kwota aktualna, bo podano ją w 2023 roku i odnosiła się do sytuacji z października 2022 roku. Średnia krajowa wzrosła od tego czasu o 20 proc. Mediana płac w ostatnich latach stanowiła około 82 proc. średniej krajowej. Przyjmując takie założenia, można wyliczyć, że dziś wynosi około 6800 zł brutto.
Kto należy do klasy średniej?
Są różne metody wyliczania, kto należy do klasy średniej. Według Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) można do niej zaliczyć gospodarstwa domowe, w których dochód na osobę stanowi od 75 proc. do 200 proc. mediany zarobków, czyli aktualnie w Polsce od około 5100 do 13 600 zł brutto. Jeszcze 2 lata temu te widełki wynosiły od 4276 zł do 11 403 zł brutto miesięcznie. Oznacza to wzrost o około 20 proc. Trzyosobowa rodzina, aby należeć do klasy średniej musi więc dysponować kwotą powyżej 15 tys. zł miesięcznie.