Status działacza opozycji potwierdza w drodze decyzji administracyjnej kierownik Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych, po stwierdzeniu przez prezesa IPN czy osoba ta nie współpracowała z komunistycznymi organami bezpieczeństwa. Potwierdzenie następuje na wniosek działacza lub pośmiertnie - członka jego rodziny. Wnioski muszą zawierać dowody potwierdzające działalność opozycyjną i decyzję IPN lub dokument potwierdzający nadanie Krzyża Wolności i Solidarności.
Pomoc ma być świadczona tylko osobom w szczególnie trudnej sytuacji materialnej. Warunkiem jej przyznania będzie uzyskanie statusu działacza opozycji lub osoby represjonowanej i spełnienie kryterium dochodowego. Świadczenie w wysokości 400 zł miesięcznie przysługiwać będzie osobom, których dochód nie przekracza kwoty odpowiadającej 120 proc. najniższej emerytury (jeśli gospodarują samotnie) lub osób, których dochód na osobę w rodzinie nie przekracza 100 proc. najniższej emerytury.
Świadczenie pieniężne z zasady przyznawane jest na 12 miesięcy, ale w przypadku osób, które ukończyły 67 lat może być przyznane na okres do 60 miesięcy. W szczególnie uzasadnionych sytuacjach świadczenie może zostać przyznane bezterminowo.
Ustawa przewiduje też jednorazową pomoc pieniężną dla osób uprawnionych znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej lub w związku z zaistnieniem zdarzeń losowych jeżeli: dochód samotnie gospodarującej osoby uprawnionej nie przekracza 220 proc. najniższej emerytury albo dochód na osobę w rodzinie nie przekracza 150 proc. najniższej emerytury.
Pomoc pieniężna może być przyznana także na zakup sprzętu rehabilitacyjnego ułatwiającego życie osobie całkowicie niezdolnej do pracy i do samodzielnej egzystencji – w przypadku gdy dochód samotnie gospodarującej osoby uprawnionej lub dochód na osobę w rodzinie osoby uprawnionej nie przekracza 300 proc. najniższej emerytury. Pomoc może być przyznawana nie częściej niż raz na 12 miesięcy, jednak szef Urzędu ds. Kombatantów w wyjątkowych przypadkach może ją przyznać na innych warunkach.
Powstać mają również wojewódzkie rady konsultacyjne powoływane przy marszałkach województw w porozumieniu między zarządem województwa a kierownikiem Urzędu ds. Kombatantów. Ich zadaniem będzie m.in. opiniowanie przekazywanych przez szefa Urzędu wniosków o przyznanie uprawnień. Ponadto osoby z opozycji oraz prześladowani będą mieli prawo do legitymacji i odznaki honorowej.