Precedens – decyzja, której w określonych sytuacjach danego rodzaju wcześniej nie podejmowano. Taka decyzja jest przyjmowana jako nietypowa, czasami jako kontrowersyjna. W każdym razie jest inna od wielu poprzednich. Taki wyłom w dotychczasowych przyzwyczajeniach może być zwiastunem zmian w polityce prowadzonej w określonej dziedzinie, a na pewno rodzi pewne oczekiwania co do tego, że podobne decyzje będą podejmowane w przyszłości. Skoro raz do takiej doszło, możliwa jest i później.
Przy stosowaniu prawa precedens wiąże się głównie z wydaniem przez sąd wyroku, którego podstawą jest przyjęcie unikatowej, niespotykanej wcześniej interpretacji prawa. W tradycji prawa anglosaskiego (tzw. prawo precedensowe) sądy mają obowiązek opierania się na wcześniejszych precedensach przy rozstrzyganiu podobnych spraw. W polskim prawie nie ma to istotnego znaczenia. Nie znaczy to jednak, że sędziowie nie mogą ich nie uwzględniać.

PRZYKŁAD
Jeden z sądów rejonowych nakazał wpisanie do księgi wieczystej Skarbu Państwa jako właściciela pewnej kamienicy i wykreślenie z niej spadkobierców obywatelki Niemiec. Tym samym jej nieruchomość z mocy prawa przeszła na rzecz Skarbu Państwa. Ta pierwsza tego rodzaju sprawa wyznaczyła sposób postępowania w następnych podobnych. Wspomniany wyrok zapadł w sporze dotyczącym kamienicy należącej do obywatelki Niemiec, która w 1980 r. wyjechała tam na stałe. Na mocy przepisów z 1961 r. właścicielem kamienicy został Skarb Państwa, czego jednak nie odnotowano w księdze wieczystej, choć lokalne władze powinny były to zrobić. Spadkobiercy obywatelki Niemiec w 2001 r., po przeprowadzeniu postępowania spadkowego, zostali wpisani do księgi jako właściciele kamienicy. Sprzeciwiający się temu starosta, reprezentujący Skarb Państwa, złożył jednak pozew do sądu i ten zdecydował ostatecznie o przejściu nieruchomości na własność państwa.
Iwona Jackowska