ednym z pierwszych etapów mających w dalszej perspektywie na celu zawodowe zaktywizowanie osób niepełnosprawnych jest umożliwienie im skorzystania z różnych form aktywności wspomagającej proces rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych, w tym uczestnictwa w warsztatach terapii zajęciowej.
Warsztat terapii zajęciowej jest placówką pomagającą osobom niepełnosprawnym niezdolnym do podjęcia pracy w pozyskaniu lub przywróceniu im zaradności osobistej, zdolności wykonywania czynności życia codziennego, a także podstawowych i specjalistycznych umiejętności zawodowych, niezbędnych do podjęcia zatrudnienia lub szkolenia zawodowego.
Dotychczasowy sposób kwalifikowania osób niepełnosprawnych do uczestnictwa w warsztatach terapii zajęciowej nie gwarantował wystarczającej przejrzystości kryteriów kolejności przyjęć ani odpowiedniej bieżącej kontroli powiatowego centrum pomocy rodzinie (PCPR).
Po wejściu w życie nowelizacji, zgodnie z art. 10f ust. 2 ustawy o rehabilitacji, przyjmowaniem i zatwierdzaniem zgłoszeń osób niepełnosprawnych do uczestnictwa w warsztacie będzie się zajmował podmiot zamierzający zorganizować lub prowadzący warsztat, jednak nie samodzielnie jak dotychczas, a w uzgodnieniu z PCPR.
PCPR będzie także miało - wynikający z art. 10b ust. 6a ustawy o rehabilitacji - obowiązek przeprowadzania cyklicznych kontroli warsztatów, co najmniej raz do roku, co powinno przyczynić się m.in. do stałego podnoszenia poziomu usług świadczonych osobom niepełnosprawnym.
Szkolenia i staże
Kolejną istotną zmianą wynikająca z nowelizacji jest dookreślenie katalogu usług i instrumentów rynku pracy wymienionych w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, z których będą mogły dodatkowo korzystać osoby niepełnosprawne zarejestrowane w powiatowym urzędzie pracy jako bezrobotne albo poszukujące pracy, a niepozostające w zatrudnieniu.
Osoby niepełnosprawne zarejestrowane w powiatowym urzędzie pracy jako poszukujące pracy niepozostające w zatrudnieniu będą mogły dodatkowo korzystać na zasadach takich jak bezrobotni ze szkoleń, stażu, prac interwencyjnych, przygotowania zawodowego w miejscu pracy, badań lekarskich (art. 2 ust. 3 ustawy o promocji), zwrotu niektórych kosztów (art. 45 ust. 1, 2 i 4 ustawy o promocji), finansowania kosztów, o których mowa w art. 45 ust. 3 ustawy o promocji.
Wspomniane usługi i instrumenty rynku pracy, z których dodatkowo mogą korzystać osoby niepełnosprawne poszukujące pracy, a niepozostające w zatrudnieniu, będą finansowane ze środków PFRON, a te, z których będą korzystać bezrobotne osoby niepełnosprawne, ze środków Funduszu Pracy.
Dotacja zamiast pożyczki
Osoba niepełnosprawna zarejestrowana w urzędzie pracy jako bezrobotna albo poszukująca pracy, a niepozostająca w zatrudnieniu, będzie mogła jednorazowo uzyskać środki w wysokości do 15-krotności przeciętnego wynagrodzenia na podjęcie działalności gospodarczej, rolniczej albo na wniesienie wkładu do spółdzielni socjalnej. Z tej możliwości nie będą jednak mogły skorzystać osoby, które uzyskały już środki publiczne na ten cel.
W celu uzyskania tych środków osoba niepełnosprawna powinna wystąpić do starosty właściwego ze względu na miejsce jej zamieszkania z wnioskiem o ich wypłatę (na formularzu określonym w rozporządzeniu wydanym na podstawie art. 12a ust. 3 ustawy o rehabilitacji).
Starosta przeanalizuje wnioski przede wszystkim pod kątem posiadanych środków, powodzenia przedsięwzięcia, w które środki będą zaangażowane, oraz struktury planowanych wydatków.
Starosta nie ma obowiązku rozpatrzeć pozytywnie każdego wniosku, dlatego niewskazane jest ponoszenie przed rozpatrzeniem wniosku wydatków, na których pokrycie mają być przeznaczone środki. Jeżeli starosta rozpatrzy wniosek pozytywnie, to osoba niepełnosprawna zostanie zaproszona do uzgodnienia warunków umowy, na podstawie której środki te zostaną jej wypłacone. Wśród tych warunków może być m.in. wysokość przyznanych środków i forma zabezpieczenia zwrotu środków. Po uzgodnieniu tych warunków, z uwzględnieniem odpowiedniej formuły de minimis, strony zawierają umowę i starosta wypłaca środki.
Osoba niepełnosprawna ma obowiązek zwrotu uzyskanych środków wraz z odsetkami w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych w przypadku naruszenia któregokolwiek z warunków umowy z przyczyn leżących po jej stronie.
Umarzanie pożyczek
Mimo zaprzestania udzielania pożyczek na rozpoczęcie działalności gospodarczej lub rolniczej, osoby, które takie pożyczki otrzymały, będą nadal mogły - na podstawie art. 10 nowelizacji - występować o złagodzenie (w odpowiedniej formule de minimis) wykonania obowiązków wynikających z umów pożyczki zawartych przed wejściem w życie nowelizacji, tj. o:
  • umorzenie do 50 proc. kwoty pożyczki (pod warunkiem prowadzenia przez dłużnika działalności gospodarczej albo rolniczej przez okres co najmniej 24 miesięcy oraz po spełnieniu pozostałych warunków umowy pożyczki),
  • umorzenie pożyczki w części lub całości, rozłożenie spłaty na raty lub odroczenie terminu spłaty (w przypadku uzasadnionym trudną sytuacją materialną lub losową dłużnika).
Wnioski w tym zakresie należy kierować do starosty, z którym zawarto umowę pożyczki. Starosta nie ma obowiązku pozytywnego rozpatrzenia wniosku, ma jednak obowiązek wnikliwego przeanalizowania sytuacji osoby niepełnosprawnej.
Refundacja składek
Obecnie PFRON finansuje osobie niepełnosprawnej, która podjęła działalność gospodarczą po raz pierwszy, część składek na ubezpieczenie emerytalne (75 proc. - osobom o znacznym stopniu niepełnosprawności, a 50 proc. - o umiarkowanym) albo wypadkowe (50 proc. - osobom o lekkim stopniu niepełnosprawności).
Począwszy od 1 stycznia 2008 r. wszystkie osoby niepełnosprawne prowadzące działalność gospodarczą będą mogły skorzystać z refundacji ze środków PFRON składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe do wysokości odpowiadającej wysokości składki, której podstawę wymiaru stanowi 60 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale w części niesfinansowanej ze środków publicznych.
Refundację składki na ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe, macierzyńskie i emerytalno-rentowe będą mogli uzyskać niepełnosprawni rolnicy oraz wszyscy rolnicy zobowiązani do odprowadzania składki na ubezpieczenia społeczne rolników za niepełnosprawnego domownika.
Warunkiem skorzystania (w odpowiedniej formule de minimis) z refundacji, o której mowa w art. 25a ust. 5, będzie opłacenie tych składek w całości, nieposiadanie zaległości w zobowiązaniach wobec PFRON przekraczających ogółem kwotę 100 zł (posiadanie tych zaległości wstrzymuje wypłatę refundacji, a ich nieuregulowanie do końca stycznia następnego roku - wyłącza refundację) oraz złożenie do PFRON wniosku i informacji o wysokości składek.
Należy także pamiętać, że osoba niepełnosprawna, która zatrudni inną osobę niepełnosprawną, może dodatkowo otrzymać wsparcie na takich samych zasadach, jak pozostali pracodawcy osób niepełnosprawnych.
LUIZA KLIMKIEWICZ
gp@infor.pl
PODSTAWA PRAWNA
■ Ustawa z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych (Dz.U. nr 123, poz. 776 z późn. zm.).