Jedna na sześć osób dozna udaru mózgu w jakimś momencie życia. Co 6 sekund ktoś na świecie umiera z jego powodu. Tymczasem, większości udarów można w ogóle uniknąć - przypominają eksperci z okazji Światowego Dnia Udaru Mózgu, który obchodzimy 29 października.

W tym roku jego hasło po raz drugi brzmi "1 na 6" i ma odzwierciedlać skalę zjawiska.

W 2010 r. z powodu udaru mózgu zmarło ok. 6 mln osób. Według prof. Danuty Ryglewicz, krajowego konsultanta ds. neurologii, w Polsce udar występuje co roku u 70-80 tys. osób, z czego ok. 30 proc. umiera w ciągu roku. 50 proc. tych którzy przeżyją staje się niesprawnych i wymaga stałej opieki innych osób.

Udar jest uważany za trzecią przyczynę zgonów ludzi na świecie, po chorobach serca i nowotworach. Jest też najczęstszą przyczyną niepełnosprawności osób po 40. roku życia. "Poza tym, stanowi ogromny problem ekonomiczny, bo generuje duże koszty leczenia i opieki nad pacjentami" - podkreśliła prof. Ryglewicz na konferencji prasowej zorganizowanej w ramach obchodów Światowego Dnia Udaru Mózgu.

Tymczasem, aż w 80-90 proc. przypadków udary są spowodowane czynnikami, na które mamy wpływ, przypomina światowa organizacja zajmująca się problemem udarów - World Stroke Organization (WSO). Oznacza to, że większości z nich można by uniknąć, dzięki zmianie stylu życia na zdrowszy.

Takie wnioski płyną z międzynarodowego badania INTERSTROKE, które zostało przeprowadzone w 22 krajach świata, w tym w Polsce. Opublikowano je w 2010 r. na łamach tygodnika "Lancet". Wykazano w nim, że do najważniejszych czynników ryzyka udaru należą: nadciśnienie tętnicze (wzrost ryzyka o 2,5-3 razy), palenie papierosów (ok. 2 razy), zaburzenia lipidowe, stosunek obwodu pasa do obwodu bioder, będący wskaźnikiem otyłości brzusznej, nieprawidłowa dieta, brak regularnej aktywności fizycznej, cukrzyca, nadużywanie alkoholu, stres psychiczny, depresja oraz choroby układu sercowo-naczyniowego.

Prof. Ryglewicz: Na udar szczególnie narażone są też osoby cierpiące na migotanie przedsionków

Według specjalistki, palenie papierosów jest najważniejszym czynnikiem ryzyka udaru mózgu (a także zawału serca) u osób do 60. roku życia. Tymczasem, najnowsze wyniki badania NATPOL, przedstawione we wrześniu 2011 r. wskazują, że w Polsce pali ciągle blisko 30 proc. osób w grupie wiekowej 18-79 lat, a wśród kobiet od 18 do 34 roku życia odsetek ten wynosi 20 proc. Ponadto, zbyt wysoki poziom cholesterolu ma aż 61 proc. Polaków, a w grupie wiekowej 18-34 lata jest to aż 33 proc. Nadciśnienie tętnicze dotyczy 10,5 mln osób po 18 roku życia.

"Udar nie jest nieuchronną konsekwencją starzenia się, dlatego poznając swoje czynniki ryzyka i modyfikując je można zmniejszyć ryzyko jego wystąpienia oraz zgonu z jego powodu" - zachęca prof. Freek Verheugt ze szpitala Onze Lieve Vrouwe Gasthuis w Amsterdamie w imieniu Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ESC).

Według prof. Ryglewicz, chodzi takie zmiany w stylu życia, jak redukcja masy ciała o 10 proc., ograniczenie spożycia tłuszczów nasyconych, cukrów prostych, soli i alkoholu, a zwiększenie spożycia warzyw i owoców, rzucenie palenia, regularną aktywność fizyczną - np. przemierzanie co najmniej 3 tys. kroków przez kilka dni w tygodniu.

Ważne jest też, by systematycznie mierzyć ciśnienie krwi (norma do 140/90 mmHg), poziom glukozy (na czczo poniżej 90 mg/dl) i cholesterolu (poniżej 200 mg/dl), a jeśli dojdzie do rozwoju nadciśnienia, cukrzycy lub zaburzeń lipidowych - starać się je kontrolować i zażywać leki zgodnie z zaleceniami.

Prof. Ryglewicz: Trzeba umieć szybko rozpoznać udar

Do symptomów udaru zalicza się nagłe zaburzenia czucia lub niedowład po jednej stronie ciała, nagły problem z mówieniem lub widzeniem, pojawienie się asymetrii twarzy - np. opadanie kącika ust, wykrzywienie.

Ale mogą to również być nagłe zawroty głowy lub nagły silny ból głowy bez wyraźnej przyczyny, zwraca uwagę prof. Verheugt.

"Średnio co 8 minut dochodzi w Polsce do udaru mózgu. Odpowiednia profilaktyka i prawidłowe leczenie mogą doprowadzić do spadku liczby udarów oraz ograniczenia ich dramatycznych dla zdrowia skutków" - mówi dr Aleksander Niewodniczy z Fundacji Udaru Mózgu (FUM), jedynej polskiej organizacji należącej do WSO.

Z okazji Światowego Dnia Udaru Mózgu fundacja opracowała Manifest Udarowy - dokument zawierający postulaty działań, które mają pomóc w osiąganiu tych celów. Jest on dostępny na stronie internetowej: www.1na6.pl, na której można również znaleźć krótki test pomocny w ocenie własnego ryzyka udaru mózgu.