Przy wsparciu w formie obligacji Skarbu Państwa o wartości 85 mln zł Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu poprowadzi projekt digitalizacji dziedzictwa górniczego – likwidowanych zakładów i wyrobisk z urządzeniami – podano na czwartkowej konferencji prasowej w Zabrzu.
O projekcie mówił na popołudniowym briefingu w Łaźni Łańcuszkowej kompleksu Sztolnia Królowa Luiza w Zabrzu dyrektor zarządzającego tym obiektem Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu Bartłomiej Szewczyk.
„Chcemy zapowiedzieć przekazanie na rzecz Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu dotacji w formie obligacji Skarbu Państwa o wartości nominalnej 85 mln zł na zadanie związane z zachowaniem dziedzictwa kulturowego górnictwa węgla kamiennego na Górnym Śląsku” – poinformował Szewczyk.
„To jest ogromne zadanie, nowe dla nas, które będziemy mogli zrealizować dzięki dużemu wsparciu finansowemu z poziomu rządu Rzeczypospolitej Polskiej” - dodał.
Jak przypomniał, restrukturyzacja górnictwa węgla kamiennego ma miejsce w Polsce od ok. 1990 r. Wtedy funkcjonowały w kraju 63 kopalnie z wydobyciem, siedem kopalń było w likwidacji, a jedna w budowie. Sektor zatrudniał wówczas ponad 400 tys. osób.
Restrukturyzacja sektora węglowego w Polsce
Dzisiaj pozostało 19 kopalń węglowych, zatrudnienie w branży to niespełna 80 tys. osób. Zgodnie z umową społeczną z 2021 r., restrukturyzacja sektora węglowego w Polsce ma potrwać do 2049 r., kiedy ma zostać zlikwidowana ostatnia kopalnia węgla kamiennego. „Stoimy przed procesem, który oznacza definitywne odejście od węgla jako surowca energetycznego” – wskazał Szewczyk.
Zachowanie dziedzictwa górniczego
Podkreślił, że w toku dotychczasowej restrukturyzacji branży koncentrowano się przede wszystkim na aspektach ekonomicznym i społecznym. Zachowanie dziedzictwa było znacznie słabiej akcentowane. W efekcie w ciągu 30 lat na terenie Śląska kompleksowo zrestrukturyzowano i zachowano tylko kilka obiektów; jednym z nich jest kompleks, którym zarządza zabrzańskie muzeum.
„Ta rewitalizacja obiektów w Zabrzu trwała przez kilkanaście lat i zamknęła się dotąd kwotą prawie 400 mln zł – środków unijnych, ale też rządowych, samorządowych i innych. Jesteśmy jednym z przykładów kompleksowego zagospodarowania zakładów górniczych na terenie Śląska” – stwierdził dyrektor.
Podkreślił, że podejście do zachowania dziedzictwa górniczego od kilku lat zmienia się, czego wyrazem są zapisy umowy społecznej, że rząd będzie wspierał działania związane z zachowaniem dziedzictwa kulturowego, również związanego z górnictwem węgla kamiennego, m.in. dziedzictwa niematerialnego. Przykładem tego jest wpisanie na listę krajowego dziedzictwa niematerialnego UNESCO górniczego święta - Barbórki i orkiestr górniczych.
Projekty skanowania i digitalizowania zbiorów
Zaznaczył, że kluczowe pozostaje zachowanie pamięci o górnictwie odchodzącym w przeszłość. Stąd rozwijane już w poprzednich latach zabrzańskim muzeum projekty skanowania i digitalizowania zbiorów, a także obiektów i urządzeń górniczych – na znacznie mniejszą, niż dotąd, skalę.
„To wsparcie rządowe dla Muzeum Górnictwa Węglowego to jest bardzo duży przełom, bo to otwiera przed nami szansę na zrobienie czegoś, czego jeszcze nikt nie robił, ze względu na brak dostępnej technologii, kiedy likwidowano zagłębia górnicze w Europie Zachodniej” – ocenił Szewczyk.
„Dzisiaj mamy technologię skanowania 3D, digitalizacji. Dzięki temu możemy po raz pierwszy podejść w skali systemowej do ogromnego zadania, jakim będzie zeskanowanie i cyfryzacja całego zasobu górnictwa węgla kamiennego, które będzie likwidowane” – wyjaśnił.
Uściślił, że przedmiotem projektu będzie zeskanowanie i cyfryzacja obiektów kopalń węglowych przed likwidacją w całości: nie tylko dokumentacji, ale również budynków, budowli, maszyn, urządzeń, ciągów technologicznych, wyposażenia czy wyrobisk. Podkreślił przy tym, że digitalizacja jest nie tylko najtańszą, ale najbardziej akceptowalną formą całościowego zachowania dziedzictwa.
„Nie byłoby żadnego uzasadnienia dla zachowania nawet części zakładów górniczych w całości, natomiast jest uzasadnienie, aby to wszystko zachować w wersji cyfrowej” – podkreślił Szewczyk. Dodał, że zabrzańska placówka podjęła już m.in. w tym zakresie współpracę z Narodowym Instytutem Konserwacji Zabytków.
W czwartkowej konferencji prasowej uczestniczyli też m.in. wiceprezes Banku Gospodarstwa Krajowego Dariusz Szwed, wojewoda śląski Jarosław Wieczorek, wiceminister aktywów państwowych i pełnomocnik rządu ds. transformacji spółek energetycznych i górnictwa węglowego Marek Wesoły, parlamentarzyści PiS z regionu i prezydent Zabrza Małgorzata Mańka-Szulik.(PAP)
autor: Mateusz Babak
mtb/ pat/