TSUE: Zasiłek jest dla rodzica, z którym przebywa dziecko

Unijne przepisy umożliwiają przyznanie świadczeń na dzieci osobie, która nie mieszka na terenie państwa właściwego do ich wypłaty, o ile spełnione są kryteria do ich przyznania przewidziane w jego ustawodawstwie.

Tak wynika z wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) wydanego w trybie prejudycjalnym, czyli wykładni prawa wspólnotowego przez kraje członkowskie. Sprawa dotyczyła przebywającego w Niemczech ojca. Starał się o zasiłek na syna, który razem z matką (rodzice są po rozwodzie) został w Polsce, a ona nie składała wniosku i nie pobiera na niego świadczeń. Niemiecka jednostka zajmująca się przyznawaniem wsparcia na dzieci uznała, że nie może ono być przyznane, bo zgodnie z prawem krajowym w pierwszej kolejności uprawniony do zasiłku jest ten rodzic, który przyjął do swojego gospodarstwa domowego dziecko. W tym przypadku jest to więc matka.

Ojciec nie zgodził się z tą decyzją i złożył odwołanie. Sprawa trafiła w końcu do Bundesfinanzhof (federalnego trybunału finansowego), który postanowił jednak najpierw zapytać TSUE o wykładnię art. 60 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 r. z 16 września 2009 r. dotyczącego wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz.U. L 284).

Zasiłek dla bezrobotnych w 2015 roku bez waloryzacji. Zobacz wysokość świadczenia

Wątpliwości interpretacyjne były związane z brzmieniem zdania drugiego tego przepisu. Przewiduje ono istnienie fikcji sprowadzającej się do tego, że gdy rodzic jest uprawniony do świadczeń na dziecko w jednym kraju, a mieszka ono z drugim opiekunem w innym państwie, to są oni traktowani, tak jakby przebywali w tym pierwszym, czyli że wszyscy podlegają niemieckiemu prawu regulującemu zasady przyznawania wsparcia. W związku z tym federalny trybunał zastanawiał się, czy to oznacza, że prawo do zasiłku powinna mieć wyłącznie matka (bo to w jej gospodarstwie domowym jest dziecko). Dodatkowo zwrócił się o interpretację zdania trzeciego art. 60 ust. 1 rozporządzenia, a w szczególności tego, czy w związku z tym, że matka nie składała w ogóle wniosku o świadczenia, to można je przyznać ojcu.

TSUE w odniesieniu do wykładni zdania drugiego tego przepisu wskazał, że powinna ona być dokonywana w taki sposób, że przewidziana w nim fikcja może prowadzić do przyznania zasiłku rodzicowi przebywającemu w innym kraju, jeśli spełnia przesłanki do jego przyznania wynikające z niemieckiego prawa. Z kolei interpretacja zdania trzeciego art. 60 ust. 1 rozporządzenia nie oznacza, że rodzic mieszkający za Odrą otrzyma świadczenia z uwagi na to, że ten, który został w Polsce, nie złożył wniosku o ich przyznanie. Jak podkreślił TSUE, prawo unijne nie stoi na przeszkodzie, aby instytucja stosująca prawo krajowe uznała, że osobą uprawnioną do świadczeń nie jest ta, która złożyła wniosek.