Postanowiliśmy odprawić symboliczny pogrzeb syna, który zaginął i następnie został uznany za zmarłego. Czy po przeprowadzeniu takiego pogrzebu przysługuje nam prawo do zasiłku pogrzebowego z ZUS?
Tak, osoba która pokryła koszty symbolicznego pogrzebu ma prawo do zasiłku pogrzebowego z ZUS.
Zasady przyznawania zasiłku pogrzebowego określa ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (dalej: ustawa emerytalna). Zgodnie z art. 77 ust. 1 tej ustawy zasiłek pogrzebowy jest jednorazowym świadczeniem przysługującym w razie śmierci:
1) ubezpieczonego,
2) osoby pobierającej emeryturę lub rentę,
3) osoby, która w dniu śmierci nie miała ustalonego prawa do emerytury lub renty, lecz spełniała warunki do jej uzyskania i pobierania oraz w razie śmierci członka rodziny ubezpieczonego lub osoby pobierającej rentę lub emeryturę.
Przy czym przez członków rodziny rozumie się:
wdzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione,
wwnuki, rodzeństwo i inne dzieci, w tym również w ramach rodziny zastępczej,
wmałżonka,
wrodziców, z tym, że za rodziców uważa się również ojczyma i macochę oraz osoby przysposabiające.
Zasiłek pogrzebowy przysługuje osobie, która pokryła koszty pogrzebu. Jego wysokość wynosi 4000 zł. Celem wypłaty zasiłku pogrzebowego jest pokrycie kosztów „pożegnania” zmarłego w sposób zwyczajowo przyjęty. Może on obejmować również koszty pomnika i ceremonii pogrzebowej. O uprawnieniach do zasiłku pogrzebowego rozstrzyga ZUS w formie decyzji. Od decyzji tej przysługuje prawo złożenia odwołania do sądu ubezpieczeń społecznych. Stosowne pouczenie w tym zakresie powinno znajdować się w decyzji ZUS.
W praktyce powstawały problemy, czy zasiłek pogrzebowy mogą otrzymać osoby, które pokryły koszty symbolicznego pogrzebu. Rozstrzygając te wątpliwości Sąd Najwyższy w uchwale z 2 lutego 2011 r. (sygn. akt I UZP 5/10, OSNP 2011/13-14/186) stwierdził, że koszty symbolicznego upamiętnienia osoby zmarłej, która pisemnym oświadczeniem wyraziła wolę przekazania swoich zwłok publicznej uczelni medycznej dla celów naukowych, są kosztami pogrzebu w rozumieniu art. 78 ust. 1 ustawy emerytalnej i uzasadniają roszczenie o zasiłek pogrzebowy, o którym mowa w art. 77 ust. 1 tej ustawy.
Tezę tę można, moim zdaniem, zastosować także do sytuacji, gdy zostało wydane orzeczenie o uznaniu za zmarłego lub stwierdzające zgon i gdy, mimo braku ciała, przeprowadzono uroczystości żegnające i upamiętniające zmarłego. Taka sytuacja miała miejsce w opisanym przypadku.
Nie należy bowiem utożsamiać pogrzebu wyłącznie z aktem złożenia ciała albo szczątków do grobu, ale z przeprowadzeniem zwyczajowo przyjętych w danej kulturze obrzędów związanych ze śmiercią i pożegnaniem osoby zmarłej.
Zatem także i osoba, która poniosła koszty takiego symbolicznego pogrzebu może uzyskać zasiłek. Powinna wystąpić z wnioskiem do ZUS.
Podstawa prawna
Art. 77 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.).