Składki na ubezpieczenie rolnicze są dużo niższe niż składki płacone do ZUS-u z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej, wykonywania umowy zlecenia czy o pracę. Wobec tego rolnik, który opłaca składki w KRUS, ponosi dużo niższe koszty niż osoba nieobjęta systemem rolniczego ubezpieczenia społecznego, która podlega ubezpieczeniom społecznym i składki opłaca samodzielnie do ZUS-u (jako osoba prowadząca działalność) lub składki te są za nią opłacane przez płatnika (np. przez pracodawcę za pracownika).
Z uwagi na powyższe wiele osób zastanawia się nad możliwością podlegania ubezpieczeniu rolniczemu i zwolnieniu opłacania składek na ubezpieczenia społeczne do ZUS. Poniżej przedstawiamy zasady podlegania ubezpieczeniom, gdy rolnik zakłada firmę, podpisuje umowę o pracę albo zlecenia.
Rolnik prowadzący działalność
Rolnik lub domownik, który podlegając w pełnym zakresie ubezpieczeniu rolniczemu nieprzerwanie przez co najmniej trzy lata, rozpocznie prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej lub rozpocznie współpracę przy prowadzeniu tej działalności, podlega nadal ubezpieczeniu rolniczemu w okresie prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej lub współpracy przy prowadzeniu tej działalności, jeżeli spełnia jednocześnie następujące warunki:
  • złoży w KRUS oświadczenie o kontynuowaniu tego ubezpieczenia w terminie 14 dni od dnia rozpoczęcia wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej lub współpracy przy tej działalności,
  • jednocześnie nadal prowadzi działalność rolniczą lub stale pracuje w gospodarstwie rolnym, obejmującym obszar użytków rolnych powyżej jednego ha przeliczeniowego, lub w dziale specjalnym,
  • nie jest pracownikiem i nie pozostaje w stosunku służbowym,
  • nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty albo do świadczeń z ubezpieczeń społecznych,
  • kwota należnego podatku dochodowego za poprzedni rok podatkowy od przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej nie przekracza tzw. rocznej kwoty granicznej, wynosi ona: w 2004 r. - 2528 zł, w 2005 r. - 2604 zł, w 2006 r. - 2643 zł).
Podstawowym warunkiem, który musi być spełniony, aby skorzystać z ubezpieczenia rolniczego, jest podleganie temu ubezpieczeniu przez trzy lata. Jeżeli rozpoczęcie prowadzenia działalności gospodarczej następuje przed upływem trzyletniego okresu podlegania ubezpieczeniu rolniczemu, prawo wyboru tytułu do ubezpieczeń nie przysługuje. Wówczas obowiązkowym tytułem do ubezpieczeń jest działalność gospodarcza.
Skorzystanie z ubezpieczenia rolniczego przez prowadzącego działalność gospodarczą rolnika uzależniona jest od spełniania w dalszym ciągu warunków do podlegania temu ubezpieczeniu.
Rolnik, który ma trzyletni okres podlegania ubezpieczeniu i po tym okresie rozpocznie prowadzenie działalności gospodarczej, musi w terminie 14 dni od dnia rozpoczęcia jej wykonywania poinformować KRUS o tym oraz złożyć oświadczenie o kontynuowaniu ubezpieczenia rolniczego. Niezachowanie terminu na złożenie oświadczenia jest równoznaczne z ustaniem ubezpieczenia rolniczego z końcem kwartału, w którym rolnik rozpoczął wykonywanie pozarolniczej działalności gospodarczej lub współpracę przy prowadzeniu tej działalności.
Ważna wysokość podatku
Do dnia 31 maja każdego roku podatkowego rolnik podlegający ubezpieczeniu rolniczemu, który prowadzi działalność gospodarczą lub współpracuje przy jej prowadzeniu, ma obowiązek złożyć w KRUS zaświadczenie właściwego urzędu skarbowego o wysokości należnego podatku za poprzedni rok podatkowy. Jeśli kwota tego podatku przekroczy tzw. roczną kwotę graniczną, a także jeżeli nie zostanie zachowany termin na złożenie zaświadczenia, ubezpieczenie rolnika ustanie z końcem kwartału, w którym rolnik lub domownik zobowiązany był złożyć w KRUS zaświadczenie, chyba że rolnik lub domownik zaprzestał prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w sposób trwały lub okresowy przed upływem tego kwartału.
Z uwagi na powyższe rolnik, który w 2007 r. rozpocznie prowadzenie działalności gospodarczej i będzie spełniał ww. warunki do dalszego podlegania ubezpieczeniu rolniczemu w terminie do 31 maja 2008 r. powinien złożyć do KRUS-u informację o wysokości podatku. Jeżeli kwota podatku z działalności przekroczy tzw. roczną kwotę graniczną (kwota za 2007 r. nie jest jeszcze znana) to ubezpieczenie rolnicze ustanie z końcem kwartału, tj. z dniem 30 czerwca 2008 r. W konsekwencji od 1 lipca 2008 r. taki rolnik powinien zgłosić się do ubezpieczeń społecznych z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej. Oczywiście obowiązek ubezpieczeń z działalności nie powstanie, jeżeli rolnik zaprzestanie prowadzenia działalności gospodarczej. Wówczas osoba ta w dalszym ciągu będzie podlegała ubezpieczeniu społecznemu rolników.
Umowa o pracę, zlecenia z rolnikiem
Rolnik, który jest ubezpieczony w KRUS-ie i w okresie tym zostanie zatrudniony na podstawie umowy o pracę czy też umowy zlecenia, obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu będzie podlegał jako pracownik lub zleceniobiorca (chyba że jest uczniem lub studentem), bez względu na wysokość uzyskiwanego wynagrodzenia.
W takiej sytuacji ubezpieczenie rolnicze ustanie z końcem kwartału, w którym rozpoczął on pracę na podstawie umowy o pracę lub umowy zlecenia. Natomiast obowiązek ubezpieczeń z umowy o pracę powstanie od dnia nawiązania stosunku pracy, a w przypadku umowy zlecenia od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania.
KTO PODLEGA UBEZPIECZENIU W KRUS
Ubezpieczeniu społecznemu rolników podlega obowiązkowo:
  • rolnik, zamieszkujący i prowadzący na terytorium RP osobiście i na własny rachunek działalność rolniczą w pozostającym w jego posiadaniu gospodarstwie rolnym, o powierzchni powyżej 1 ha przeliczeniowego użytków rolnych lub dział specjalny produkcji rolnej, w tym również w ramach grupy producentów rolnych,
  • małżonek rolnika,
  • stale pracujący w gospodarstwie domownik,
jeżeli nie podlegają innemu ubezpieczeniu społecznemu i nie mają ustalonego prawa do emerytury lub renty albo nie mają ustalonego prawa do świadczeń z ubezpieczeń społecznych.
PRZYKŁAD
PODLEGANIE UBEZPIECZENIOM Z DZIAŁALNOŚCI
Jan K. jest rolnikiem i od stycznia 2005 r. podlega w pełnym zakresie ubezpieczeniu rolniczemu. Od 28 września 2007 r. Jan K. rozpoczął prowadzenie działalności gospodarczej. W związku z tym, iż okres ubezpieczenia rolniczego jest krótszy niż trzy lata, po rozpoczęciu prowadzenia działalności Jan K. będzie z tytułu jej prowadzenia podlegał ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu. Od 1 października nie będzie natomiast podlegał ubezpieczeniu rolniczemu. Do ubezpieczeń społecznych z działalności powinien się zgłosić od 1 października 2007 r. (tj. po ustaniu ubezpieczenia rolniczego).
PRZYKŁAD
14 DNI NA ZŁOŻENIE OŚWIADCZENIA
Marek L. od stycznia 2000 r. podlega w pełnym zakresie ubezpieczeniu rolniczemu. Od 10 października 2007 r. rozpoczyna on równoczesne prowadzenie działalności gospodarczej. Jeżeli chce w dalszym ciągu podlegać ubezpieczeniu rolniczemu powinien w terminie do 24 października poinformować KRUS o rozpoczęciu prowadzenia działalności gospodarczej i złożyć oświadczenie o kontynuowaniu ubezpieczenia rolniczego. Jeżeli wypełni te obowiązki w dalszym ciągu będzie podlegał ubezpieczeniu rolniczemu, a z tytułu prowadzenia działalności nie będą opłacane żadne składki.
MICHAŁ JAROSIK
gp@infor.pl
PODSTAWA PRAWNA
■ Ustawa z 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz.U. z 1998 r. nr 7, poz. 25 z późn. zm.).
■ Ustawa z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2007 r. nr 11, poz. 74 z późn. zm.).