Subskrybuj nas na Youtube
Zapisz się na newsletter
Dla przedsiębiorców niezwykle ważne są reguły określone w art. 36a ustawy, zgodnie z którymi w okresie zawieszenia działalności ubezpieczenie emerytalno-rentowe jest dobrowolne – przedsiębiorca może, ale nie musi opłacać na nie składek. Nie może natomiast podlegać ubezpieczeniu chorobowemu i wypadkowemu. Jest to związane z tym, że skoro nie prowadzi działalności (nie uzyskuje przychodów), to nie może być ubezpieczony od ich utraty w razie choroby lub wypadku przy pracy. Stałoby to w sprzeczności z samą ideą ubezpieczenia chorobowego i wypadkowego.
Kolejne artykuły (36b–37) określają relacje ZUS i innych organów związanych z rejestracją i prowadzeniem działalności gospodarczej.
Z kolei artykuł 38 statuuje zasadę, że w razie sporu dotyczącego obowiązku ubezpieczenia ZUS wydaje decyzję zarówno płatnikowi, jak i ubezpieczonemu. Najczęściej będzie to dotyczyć przypadków, gdy ZUS albo stwierdzi, że zatrudnienie było fikcyjne, a więc pracownik nie podlega ubezpieczeniom, albo też stwierdzi, iż umowa o dzieło jest tak naprawdę umową-zleceniem, co powoduje, że dana osoba podlega ubezpieczeniom. Jeśli decyzja w tego typu sprawie się uprawomocni, płatnik ma 7 dni na złożenie poprawnych dokumentów rozliczeniowych.
Artykuły 39–39a określają, w jaki sposób ubezpieczony może się stać członkiem otwartego funduszu emerytalnego. Może, ale nie musi, podpisać z wybranym przez siebie funduszem umowę w ciągu czterech miesięcy od powstania obowiązku ubezpieczeniowego. Jeśli tego nie zrobi w ciągu tego okresu, może stać się członkiem OFE później, składając odpowiednie oświadczenie w trakcie wyznaczonego okresu transferowego przypadającego co cztery lata. W jego trakcie obecni członkowie OFE mogą z niego zrezygnować i przenieść swoje pieniądze do ZUS. Dokonywanie zmian w zakresie uczestnictwa w OFE poza tym okresem jest niemożliwe.
Artykuł 40 ustawy stwierdza, jakie informacje o składkach znajdują się na koncie ubezpieczonego. Warto zwrócić uwagę na wprowadzone tym przepisem rozróżnienie. W przypadku ubezpieczonych niebędących płatnikami ewidencjonuje się informacje o składkach należnych, zaś na kontach ubezpieczonych, którzy są jednocześnie płatnikami, i osób z nimi współpracujących – tylko o składkach rzeczywiście wpłaconych. Ubezpieczeni, za których składki opłaca płatnik, nie są więc obciążeni negatywnymi konsekwencjami niedopełnienia przez niego tego obowiązku. ZUS i tak obliczy im świadczenia od składek, które powinny być wpłacone, nawet gdy te kwoty nigdy nie wpłynęły do ZUS. Przedsiębiorcy i osoby z nimi współpracujące nie mogą liczyć na taryfę ulgową – ZUS bierze pod uwagę tylko te składki, które zostały rzeczywiście wpłacone. Ciekawe rozwiązanie ustawodawca wprowadził w ust. 8 tego przepisu. Na jego podstawie ZUS może nie uwzględnić na koncie ubezpieczonego składki należnej, ale wpłaconej przez płatnika, jeśli ubezpieczony współdziałał z nim w celu uniknięcia opłacania składek.
Artykuły 40a–40e regulują zasady prowadzenia prze ZUS subkonta w ramach konta ubezpieczonego. Przypomnijmy, że na podstawie art. 22 ustawy (szerzej na ten temat pisaliśmy w drugiej części komentarza) składka emerytalna ulega podziałowi i część podstawy jej wymiaru jest ewidencjonowana na specjalnym subkoncie. Oprócz części składki na subkoncie ewidencjonowane są także wyegzekwowane odsetki za zwłokę i opłata prolongacyjna, jak również wartość umorzonych przez OFE jednostek rozrachunkowych w momencie, gdy ubezpieczonemu zostało mniej niż 10 lat do osiągnięcia wieku emerytalnego. Środki te są corocznie waloryzowane. Podlegają one podziałowi w razie rozwodu, unieważnienia małżeństwa albo w przypadku śmierci ubezpieczonego, na zasadach przewidzianych dla składek odprowadzanych do OFE.
W art. 41 ustanowiono dla płatnika obowiązki w zakresie rozliczania należności. Musi on składać miesięczne imienne raporty rozliczeniowe zawierające informacje o składkach oraz o ubezpieczonych, za których je opłaca. Jeśli stwierdzi, że raport nie przedstawia poprawnych informacji, ma obowiązek go skorygować. Podobnie będzie, gdy nieprawidłowości zostaną mu wskazane przez ZUS w decyzji lub w wyniku kontroli.
TYDZIEŃ Z KOMENTARZAMI – baza publikacji
Dotychczas w tygodniku Kadry i Płace komentowaliśmy m.in. ustawy:
z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy z 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców z 23 maja 1991 r. o związkach zawodowychz 23 maja 1991 r. o rozwiązywaniu sporów zbiorowychz 13 lipca 2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy z 13 kwietnia 2007 r. o PIP z 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę
