I. DNI USTAWOWO WOLNE OD PRACY
Problematykę dni ustawowo wolnych od pracy niezmiennie równo od 70 lat reguluje ustawa o dniach wolnych od pracy z 1951 r., z której wynika, że są nimi wszystkie niedziele oraz 13 wymienionych enumeratywnie świąt. Święta należy podzielić na dwie kategorie: stałe – przypadające w konkretne dni kalendarzowe, czyli takie gdzie data święta jest zawsze taka sama, lecz może się różnić dzień tygodnia, w jaki takie święto wypada, oraz ruchome – mogące mieć miejsce w różnych datach i dniach tygodnia. Jednak w przypadku Niedzieli Wielkanocnej oraz Zielonych Świątek narzucona jest zasada, że wypadają one w niedziele, choć w różnych datach. W 2022 r. w niedziele jednak będą obchodzone aż cztery święta, gdyż w ten dzień także wypadają Święto Pracy – 1 maja oraz pierwszy dzień Bożego Narodzenia – 25 grudnia.
Tak więc z 13 świąt tylko 9 wpłynie na ustalanie wymiarów czasu pracy pracowników, gdyż zgodnie z art. 130 k.p. tylko święta przypadające w inne dni niż niedziele są brane pod uwagę przy obliczaniu wymiaru czasu pracy w poszczególnych okresach rozliczeniowych. Co ważne, dni takich nie policzymy także przy ustalaniu współczynnika do ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy obowiązującego w 2022 r., gdyż tam obowiązuje podobna reguła i bierze się pod uwagę jedynie dni obniżające wymiar czasu pracy. W 2022 r. sytuację dodatkowo komplikuje jedno święto przypadające w sobotę, jakim jest Nowy Rok. Układ świąt w 2022 r. jest dosyć proporcjonalny, gdyż święta ruchome nie przypadną tym razem w maju i nie będzie nasilenia świąt w żadnym miesiącu kalendarzowym, gdyż równo po dwa będą one przypadały w styczniu, kwietniu, maju, czerwcu, listopadzie i grudniu, zaś w sierpniu będzie jedno. [tabela]
Tabela. Dni ustawowo wolne od pracy w 2022 r.
Lp. Data Dzień tygodnia Nazwa
1 1 stycznia 2022 r. sobota Nowy Rok
2 6 stycznia 2022 r. czwartek Trzech Króli
3 17 kwietnia 2022 r. niedziela Wielkanoc
4 18 kwietnia 2022 r. poniedziałek Poniedziałek Wielkanocny
5 1 maja 2022 r. niedziela Święto Pracy
6 3 maja 2022 r. wtorek Święto Narodowe Trzeciego Maja
7 5 czerwca 2022 r. niedziela Zielone Świątki
8 16 czerwca 2022 r. czwartek Boże Ciało
9 15 sierpnia 2022 r. poniedziałek Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny
10 1 listopada 2022 r. wtorek Wszystkich Świętych
11 11 listopada 2022 r. piątek Święto Niepodległości
12 25 grudnia 2022 r. niedziela Boże Narodzenie
13 26 grudnia 2022 r. poniedziałek Boże Narodzenie
Niedziele i święta są jedynymi dniami, których czas trwania został określony ustawowo, a nie pozostawiony układowi wynikającemu z harmonogramów czasu pracy. Standardowe godziny trwania niedzieli i święta to przedział od godz. 6 w niedzielę (święto) do godz. 6 w poniedziałek (dzień następny). Pracodawcy mają jednak możliwość dostosowania czasu trwania niedzieli do swoich potrzeb organizacyjnych. Taki czas trwania niedziel nie dotyczy jednak placówek handlowych, gdyż obowiązująca od dnia 1 marca 2018 r. ustawa z 10 styczna 2018 r. o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni (Dz.U. poz. 305 ze zm.) wprowadzająca zakaz handlu w niedziele i święta ustanowiła sztywne ramy niedziel, zgodne z ich kalendarzowym trwaniem. A więc dla pracowników wykonujących czynności związane z handlem niedziela trwa od godz. 0.00 z soboty na niedzielę do godz. 24.00 w niedzielę.
Na czas trwania niedzieli należy zwracać również uwagę przy ustalaniu pracownikowi indywidualnego rozkładu czasu pracy, co następuje na jego pisemny wniosek w związku z prywatnymi potrzebami. Wyrażając zgodę na taki rozkład, pracodawca nie może bowiem naruszać żadnych przepisów o czasie pracy, w tym również dotyczących czasu trwania niedzieli. [przykład]

przykład

Indywidualny rozkład czasu pracy naruszający doby niedzielne
Niedziela u pracodawcy została określona jako przedział czasowy trwający od godz. 6 w niedzielę do godz. 6 w poniedziałek, co zostało skorelowane z porą nocną w firmie trwającą od godz. 22 do godz. 6. Pracownicy magazynu są zatrudnieni u pracodawcy w systemie podstawowym od poniedziałku do piątku i pracują na dwie zmiany, tj. w godz. 6–14 oraz 14–22, ale jeden z nich wystąpił do pracodawcy o ustalenie dla niego indywidualnego rozkładu czasu pracy w tygodniach, w których pracuje on na pierwszej zmianie od godz. 5.30 do godz. 13.30 ze względu na dogodne połączenie komunikacyjne do i z pracy. Pracodawca nie może wyrazić zgody na taką pracę, gdyż będzie się ona zawsze rozpoczynała w niedzielę, co oznacza, że pracownik poza roszczeniem o dodatkową rekompensatę z tego tytułu, pracowałby we wszystkie niedziele w roku w wymiarze 30 min, naruszając w ten sposób przepis gwarantujący raz na cztery tygodnie niedzielę wolną od pracy. Działanie takie oznaczałoby zaś popełnienie przez pracodawcę wykroczenia.
Jak oddanie dnia wolnego za sobotę lub niedzielę wpływa na wynagrodzenie urlopowe
Jak oddanie dnia wolnego za sobotę lub niedzielę wpływa na wynagrodzenie urlopowe

Zobacz również
II. WSPÓŁCZYNNIK DO EKWIWALENTU
Zgodnie z przepisami rozporządzenia urlopowego współczynnik ustala się corocznie i stosuje przy obliczaniu ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy, do którego pracownik nabył prawo w danym roku. Co nie oznacza, że chodzi o urlop wypoczynkowy przysługujący za ten rok, gdyż rozwiązanie stosunku pracy w danym roku oznacza nabycie prawa do ekwiwalentu za cały niewykorzystany w naturze urlop wypoczynkowy, czyli zarówno zaległy jak i bieżący. Sposób ustalenia współczynnika jest następujący: od liczby dni w roku kalendarzowym odejmujemy liczbę przypadających w trakcie tego okresu niedziel, świąt i dni wolnych z tytułu pięciodniowego tygodnia pracy. Następnie otrzymany wynik dzielimy przez 12, gdyż taka jest liczba miesięcy w roku kalendarzowym. Otrzymany wynik będzie współczynnikiem dla osób zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy, a w przypadku niepełnoetatowców wartość współczynnika obniża się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy danego pracownika.
Jak wyliczyć
Liczba dni kalendarzowych w 2022 r. wynosi 365, zaś niedziel będzie 52 (rok zaczyna i kończy się sobotą, więc ich liczba jest równa liczbie tygodni). W 2022 r. przypada dziewięć świąt wpływających na czas pracy, czyli przypadających w inne dni niż niedziele, i 53 dni wolne wynikające z tytułu pięciodniowego tygodnia pracy. Nowy Rok, czyli dzień 1 stycznia, liczymy podwójnie ze względu na święto przypadające w sobotę, gdyż z tego tytułu pracodawcy muszą wyznaczyć pracownikom inny dzień wolny od pracy w danym okresie rozliczeniowym, który będzie dniem wolnym z tytułu pięciodniowego tygodnia pracy. Zatem współczynnik wyniesie:
365 – (52 + 9 + 53) : 12 = 251 : 12 = 20,92
Współczynnik dla niepełnych etatów, które są stosowane najczęściej, będzie wynosił odpowiednio: dla 3/4 etatu – 15,69, dla 1/2 etatu – 10,46, dla 1/3 etatu – 6,97, a dla 1/4 etatu – 5,23.
Gdy porównamy współczynnik na 2022 r. z tym z 2021 r., to się okazuje, że będzie on mniejszy o 0,08. W 2021 r. współczynnik ten wynosi równo 21, co jest korzystne dla pracowników, gdyż przez współczynnik dzielimy podstawę do ekwiwalentu, a więc gdy dzielnik jest mniejszy to wyższa wychodzi dzienna stawka przysługująca pracownikowi.
Należy pamiętać, że powyższe wielkości wpłyną przede wszystkim na ustalanie ekwiwalentu za niewykorzystany w naturze urlop wypoczynkowy, ale to niejedyne świadczenie płacowe, które oblicza się w ten sposób. Zasady te stosuje się również przy obliczaniu odszkodowania przysługującego pracownikowi z tytułu skróconego okresu wypowiedzenia umowy bezterminowej, rozwiązania umowy z naruszeniem prawa lub np. odszkodowania należnego pracodawcy w razie niezasadnego rozwiązania przez pracownika umowy o pracę bez wypowiedzenia z powodu ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków podmiotu zatrudniającego.
Podstawa prawna
•art. 130, art. 1519 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1320)
•art. 1 ustawy z 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1920)
•par. 19 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz.U. nr 2, poz. 14 ze zm.)
•par. 2 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 927)