Osoby tracące pracę z powodu finansowych problemów pracodawcy mogą liczyć jedynie na specjalne zasiłki z ZUS. Z tej ochrony mogą też skorzystać właściciele upadających firm
Podniesienie wieku emerytalnego powoduje, że z każdym rokiem będzie się zwiększać rola specjalnych rozwiązań przeznaczonych dla starszych pracowników. W krajach Unii Europejskiej taką rolę pełnią emerytury częściowe. Na przykład w Niemczech możliwe jest pobieranie połowy przyszłego świadczenia oraz jednoczesne kontynuowanie pracy zarobkowej. W Finlandii na emeryturę częściową mogą liczyć osoby, które ukończyły 60 lat, ale jeśli zdecydują się na dalszą aktywność zawodową, to mogą pracować wyłącznie w niepełnym wymiarze.
Polska ustawa z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.) także zakłada wypłatę emerytur częściowych. Świadczenia te zostaną jednak uruchomione dopiero w 2020 r. i to pod warunkiem, że ustawodawca uwzględni wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 7 maja 2014 r. (sygn. akt K 43/12). Sędziowie bowiem uznali za niekonstytucyjne zróżnicowanie wieku mężczyzn i kobiet ubiegających się o emerytury częściowe.
– Obecnie starsi pracownicy tracący pracę mogą korzystać wyłącznie ze świadczeń przedemerytalnych. ZUS przyznanie takiej pomocy uzależnia jednak od spełnienia szczególnych warunków – mówi adwokat Karolina Miara.
Zasady przyznawania takiego wsparcia określa ustawa z 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych (t.j. Dz.U. z 2013 r., poz. 170 ze zm.). Zgodnie z nią prawo do ubiegania się o takie świadczenia ma osoba, która przez co najmniej 6 miesięcy pobierała zasiłek dla bezrobotnych. Przepisy uzależniają wypłatę pomocy także od tego, czy zainteresowany w okresie pobierania zasiłku nie odmówił – bez uzasadnionej przyczyny – przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej albo zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych. Świadczenie jest przyznawane na wniosek zainteresowanego. Musi być on złożony w ciągu 30 dni od dnia wydania przez powiatowy urząd pracy dokumentu poświadczającego okres pobierania zasiłku. Ustawodawca umożliwia złożenie wniosku także po ustaniu zatrudnienia (w tym w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych albo innej pracy zarobkowej). W takim przypadku wniosek musi być złożony w ciągu 14 dni po utracie pracy.
Zasady przyznawania świadczeń przedemerytalnych
Okoliczności Warunek Wiek Staż pracy
Zwolnienie z powodu likwidacji lub niewypłacalności pracodawcy 6 miesięcy pracy u danego pracodawcy;osiągnięcie stażu do 31 grudnia roku poprzedzającego zwolnienie z pracy bez względu na wiek 34 lata – kobieta39 lat – mężczyzna
Zwolnienie z przyczyn dotyczących zakładu pracy 6 miesięcy pracy u danego pracodawcy 55 lat – kobieta60 lat – mężczyzna 30 lat – kobieta35 lat – mężczyzna
Zwolnienie z powodu likwidacji lub niewypłacalności pracodawcy 6 miesięcy pracy u danego pracodawcy 56 lat – kobieta61 lat – mężczyzna 20 lat – kobieta25 lat – mężczyzna
Zwolnienie z przyczyn dotyczących zakładu pracy 6 miesięcy pracy u danego pracodawcy bez względu na wiek 35 lat – kobieta40 lat – mężczyzna
Ustanie prawa do renty 5 lat nieprzerwanego pobierania renty;rejestracja w powiatowym urzędzie pracy w ciągu 30 dni od terminu ustania prawa do renty 55 lat – kobieta60 lat – mężczyzna 20 lat – kobieta25 lat – mężczyzna
Ogłoszenie upadłości działalności gospodarczej 24 miesiące nieprzerwanego prowadzenia działalności i opłacania składek 56 lat – kobieta61 lat – mężczyzna 20 lat – kobieta25 lat – mężczyzna