Posłowie złagodzili zasady uzyskania wsparcia przez osoby zajmujące się niepełnosprawnymi krewnymi. Zyskają małżonkowie, rolnicy i bezrobotni
Pomoc dla rodzin
ikona lupy />
Pomoc dla rodzin / Dziennik Gazeta Prawna
Już w maju rodzice niepełnosprawnych dzieci otrzymają pierwszą z trzech planowanych podwyżek świadczenia pielęgnacyjnego. Wkrótce pomoc odzyskają też osoby bezprawnie jej pozbawione od 1 lipca 2013 r. To jednak nie koniec nowości, które czekają zarówno gminy przyznające wsparcie, jak i osoby zajmujące się krewnymi z uszczerbkiem na zdrowiu. Posłowie uchwalając w piątek zmiany, dodatkowo zliberalizowali niektóre warunki niezbędne do otrzymania świadczeń.

Podwyżki co 3 lata

Na ustawę z 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów czekają od ponad dziewięciu miesięcy osoby, którym gminy wygasiły z urzędu prawo do świadczenia pielęgnacyjnego nabyte przed 1 stycznia 2013 r. Po jej wejściu w życie, co nastąpi po 14 dniach od publikacji w Dzienniku Ustaw, będą one mogły zgłosić się do gminy po zaległe pieniądze powiększone o odsetki oraz uzyskać bieżące wsparcie. Na złożenie wniosku w tej sprawie będą miały cztery miesiące. Poprawka, która przewidywała zniesienie tego wymogu, przepadła w trakcie głosowania.
Akceptacji nie zyskały też propozycje posłów podwyższające wysokość zasiłku, który będzie wynosił 520 zł, a więc tyle, ile opiekunowie otrzymywali w momencie wygaszenia uprawnień. Nie oznacza to jednak, że ta forma wsparcia nie będzie w ogóle zwiększana, bo już na etapie prac w komisji do projektu zostały dodane przepisy, które mają umożliwić w przyszłości podwyżkę. Będzie ona przeprowadzana na takich samych zasadach, jak w przypadku świadczeń rodzinnych, czyli co trzy lata (począwszy od 2015 r.).

Pieniądze dla rolników

W ustawie wprowadzającej zasiłek dla opiekuna Sejm postanowił też uregulować i doprecyzować niektóre przepisy związane z uzyskaniem świadczenia pielęgnacyjnego i specjalnego zasiłku opiekuńczego. To drugie zostało wprowadzone od 1 stycznia 2013 r. dla osób zajmujących się dorosłymi niepełnosprawnymi krewnymi. W przypadku świadczenia pielęgnacyjnego ostatecznie przesądzono, że prawo do niego mają rodzice będący rolnikami, ich współmałżonkami oraz domownikami.
Ta zmiana, o którą od dawna apelował m.in. rzecznik praw obywatelskich, stała się konieczna ze względu na uchwałę Naczelnego Sądu Administracyjnego z 11 grudnia 2012 r. (sygn. akt I OPS 5/120), który uznał, że wspomniane osoby nie mają prawa do świadczenia pielęgnacyjnego. Jednocześnie Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej twierdziło, że pomoc im się należy.
– W konsekwencji gminy wydawały w tej sprawie różne decyzje, a większość sądów administracyjnych oddalała skargi rodziców, dlatego dobrze, że kwestia ta będzie wprost wynikać z przepisów – uważa Beata Lipiec z Miejsko-Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Busku-Zdroju.
Na podobną zmianę zdecydowano się też w przypadku specjalnego zasiłku opiekuńczego, bo obecnie art. 16a ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1456) zawiera przesłankę wykluczającą przyznawanie go rolnikom.
Tej formy wsparcia dotyczą również kolejne ważne zmiany. Pierwsza z nich to wskazanie, że specjalny zasiłek opiekuńczy będzie też przysługiwał małżonkom. Część gmin odmawiała go, ponieważ w tej kwestii również istnieją rozbieżności interpretacyjne prawników, samorządowych kolegiów odwoławczych (SKO) i sądów związane z tym, że kodeks rodzinny i opiekuńczy nie wymienia wprost męża i żony jako osób zobowiązanych do alimentacji.
– Nasze SKO oraz sąd administracyjny stały na stanowisku, że taka pomoc im się należy, więc przyznawaliśmy specjalny zasiłek małżonkom – mówi Eliza Dygas, kierownik działu świadczeń rodzinnych MOPS w Płocku.
Ponadto gmina przyznając specjalny zasiłek nie będzie badać, czy opiekun zrezygnował z posady z powodu konieczności zajęcia się niepełnosprawnym krewnym. Po nowelizacji przepisów wystarczy, że nie podejmuje on pracy. Oznacza to przyjęcie takiej samej zasady, która obowiązuje obecnie przy świadczeniu pielęgnacyjnym.
– Brak rezygnacji z pracy w większym stopniu niż kryterium dochodowe był powodem, dla którego odmawialiśmy zasiłku. Zmiana ta na pewno wpłynie więc na to, że będziemy przyznawać więcej świadczeń – wyjaśnia Natalia Siekierka, zastępca kierownika działu świadczeń MOPS we Wrocławiu.
Właśnie ze względu na zwiększenie kosztów, które wiążą się z prawem do pomocy dla małżonków i niepodejmujących pracy, będą oni mogli starać się o specjalny zasiłek dopiero od 1 stycznia 2015 r. (taki termin wejścia w życie został przewidziany tylko dla tego jednego przepisu).
– Tak często przeprowadzane nowelizacje związane ze świadczeniami za opiekę powodują, że zarówno osoby starające się o pomoc, jak i przyznające ją organy są zdezorientowane co do zasad uzyskania wsparcia – podkreśla Natalia Siekierka.
Zdaniem Elizy Dygas zmiany te mogą spowodować powrót do sytuacji sprzed 2013 r., gdy zbyt liberalne przepisy prowadziły do nadużyć i prób wyłudzenia świadczeń przez osoby, które w rzeczywistości w ogóle nie zajmowały się niepełnosprawnym krewnym.

Jak najniższa płaca

Drugą przyjętą na ostatnim posiedzeniu przez Sejm ustawą jest ta podwyższająca wysokość świadczenia pielęgnacyjnego, które docelowo w 2016 r. ma wynosić 1300 zł. Zachowuje ona zaproponowany przez rząd mechanizm wzrostu (wsparcie 1000 zł od 1 maja 2014 r., 1200 zł od 1 stycznia 2015 r.), bo odrzucone zostały wszystkie poprawki przyspieszające ten proces. Jednocześnie minister pracy i polityki społecznej Władysław Kosiniak-Kamysz, zapowiedział, że w Senacie zgłoszona zostanie jeszcze jedna zmiana. Jej celem będzie ściślejsze powiązanie świadczenia pielęgnacyjnego z najniższym wynagrodzeniem, tak aby od 2017 r. rosło ono o procent, o jaki będzie podwyższana minimalna pensja.
Etap legislacyjny
Ustawy skierowane do Senatu