Dalszy krewny niepełnosprawnego nie otrzyma zasiłku pielęgnacyjnego, jeśli nie jest zobowiązany do opieki – stwierdził NSA.
Naczelny Sąd Administracyjny podjął rozstrzygnięcie w sprawie kobiety, która opiekowała się swoim niepełnosprawnym wujem. W grudniu 2011 r. wójt odmówił jej przyznania zasiłku pielęgnacyjnego mimo tego, że kobieta z uwagi na konieczność sprawowania stałej opieki nie mogła być nigdzie zatrudniona. Stwierdził, że nie może przyznać jej zasiłku, ponieważ nie przewiduje tego art. 17 ustawy o świadczeniach rodzinnych (Dz.U. z 2006 r. nr 139, poz. 992 z późn. zm.).
Wyjaśnił, że kobieta mogłaby otrzymać pomoc pieniężną, gdyby była członkiem najbliższej rodziny osoby niesamodzielnej i gdyby ciążył na niej obowiązek alimentacyjny. Z ustaleń wójta wynikało, że zobowiązany do opieki nad niepełnosprawnym jest jego syn. To wynika z kodeksu rodzinnego i opiekuńczego – podkreślił wójt.
Kobieta złożyła odwołanie do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Sieradzu, ale to uznało, że decyzja wójta była zgodna z prawem. Skierowała więc skargę do sądu i domagała się zmiany decyzji organów. Wskazała, że to ona mieszka z wujem od wielu lat i się nim opiekuje. Natomiast syn nie utrzymuje kontaktów z wujem od ponad dwudziestu lat.
WSA w Łodzi przyznał rację kobiecie i uchylił decyzje organów. Orzekł, że sąd ma obowiązek wykładać przepisy zgodnie z konstytucją, a jeśli Trybunał Konstytucyjny w wyrokach z 2008 r. (sygn. akt P 27/07, sygn. P 41/07) uznał art. 17 ustawy o świadczenia rodzinnych za niezgodny z ustawą zasadniczą, to w jego ocenie bratanica niepełnosprawnego ma prawo do zasiłku.
SKO złożyło kasację do NSA. Ten miał jednak wątpliwości, jak rozstrzygnąć problem i skierował zapytanie prawne do składu siedmiu sędziów NSA. Poszerzony skład podkreślił, że w ostatnich latach przepisy o świadczeniach rodzinnych były nowelizowane, z uwagi właśnie na zapadłe rozstrzygnięcia trybunału. Wskazał jednak, że pomimo zmiany przepisów generalną zasadą jest, iż zasiłek przysługuje osobie, na której ciąży obowiązek alimentacyjny.
Według Naczelnego Sądu Administracyjnego nawet prokonstytucyjna wykładnia przepisów nie może prowadzić do wniosku, że zasiłek należy się osobie, która nie jest zobowiązana do alimentacji. Teraz, znając już rozstrzygnięcie składu siedmiu sędziów, sprawą bratanicy zajmie się trzyosobowy skład sądu kasacyjnego.
Uchwała jest też wiążąca dla składów orzekających sądów administracyjnych także w sprawach innych obywateli.
ORZECZNICTWO
Uchwała NSA z 9 grudnia 2013 r., sygn. akt I OPS 5/13.