Nowe przepisy dotyczące świadczeń pielęgnacyjnych znacząco podniosły finansowe wsparcie dla rodziców opiekujących się swoimi niepełnosprawnymi dziećmi w domach. Podwyżki świadczenia zaplanowano w trzech etapach. Najpierw w 2014 roku świadczenie pielęgnacyjne wzrosło do 800 złotych netto (na rękę). Rok później wzrosło do poziomu 1 200 zł netto. Od 1 stycznia 2016 kwota z bieżącego roku wzrośnie o 100 zł i osoby sprawujące opiekę nad niepełnosprawnym i nie pracujące będą otrzymywały 1 300 zł miesięcznie. Począwszy od 1 stycznia 2017 roku, corocznie kwota świadczenia będzie powiększana o taki procent, o jaki wzrosła w danym czasie pensja minimalna.
Dokładna kwota świadczenia na kolejny rok będzie podawana do 15 listopada roku poprzedniego w Monitorze Polskim (np. dokładna kwota świadczenia pielęgnacyjnego na rok 2017 będzie podana do 15 listopada 2016). Kwoty świadczenia będą wzrastały automatycznie i osoby, które mają już ustalone prawo do tego świadczenia nie muszą każdorazowo wnioskować o wypłatę świadczenia w nowej, wyższej kwocie. Świadczenie pielęgnacyjne przysługujące za niepełne miesiące kalendarzowe wypłaca się w wysokości 1/30 świadczenia pielęgnacyjnego za każdy dzień (np. świadczenie za 15 dni w miesiącu wyniesie 15/30 kwoty podstawowej, czyli w 2016 roku: 15/30 x 1 300 zł = 650 zł na rękę za 15 dni).
Jeśli ośrodek pomocy społecznej stwierdzi, że osoba uprawniona do świadczenia lub jej przedstawiciel marnotrawią wypłacane świadczenia rodzinne lub wydatkują je niezgodnie z przeznaczeniem, wówczas świadczenie w całości lub w części przekazywane jest nie w formie pieniężnej, lecz w formie rzeczowej (np. w formie niezbędnych artykułów higienicznych).
Świadczenie pielęgnacyjne przysługuje, jeżeli niepełnosprawność osoby wymagającej opieki powstała:
- nie później niż do ukończenia 18. roku życia lub
- w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej, jednak nie później niż do ukończenia 25. roku życia.
Kto ma prawo do świadczenia pielęgnacyjnego?
Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz.U. 2003 nr 228 poz. 2255 z późn. zm.) o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej mogą się ubiegać:
- matka lub ojciec
- opiekun faktyczny dziecka
- osoba będąca rodziną zastępczą spokrewnioną, w rozumieniu ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej
- inne osoby, na których zgodnie z kodeksem rodzinnym i opiekuńczym ciąży obowiązek alimentacyjny (z wyjątkiem osób o znacznym stopniu niepełnosprawności)
Świadczenie tego typu może zostać przyznane tylko jeżeli osoba wnioskująca (np. rodzic) nie pracuje zarobkowo lub rezygnuje z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad osobą, która ma orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności. Jeśli osoba wymagająca opieki ma orzeczenie inne niż ze stopniem znacznym, wówczas dodatkowo takie orzeczenie o niepełnosprawności musi zawierać dodatkowe wskazania, mianowicie: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.
W przypadku rolników brak pracy zarobkowej oznacza złożenie oświadczenia o zaprzestaniu prowadzenia gospodarstwa rolnego albo wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym.
Osobom, na których ciąży obowiązek alimentacyjny, innym niż spokrewnione w pierwszym stopniu z osobą wymagającą opieki (tzn. dziadkowie, rodzeństwo i dalsi krewni), przysługuje świadczenie pielęgnacyjne, jedynie w przypadku gdy spełnione są łącznie wszystkie trzy poniższe warunki:
- rodzice osoby wymagającej opieki nie żyją, zostali pozbawieni praw rodzicielskich, są małoletni lub mają orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności
- nie ma innych osób spokrewnionych w pierwszym stopniu (tzn. rodzice, dzieci), są one małoletnie lub mają orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności
- nie ma opiekuna faktycznego dziecka, ani osoby będącej rodziną zastępczą spokrewnioną, lub mają one orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności
Kiedy świadczenie nie przysługuje?
Świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje, gdy osoba sprawująca opiekę (np. rodzic):
- ma ustalone prawo do emerytury, renty, renty rodzinnej z tytułu śmierci małżonka przyznanej w przypadku zbiegu prawa do renty rodzinnej i innego świadczenia emerytalno-rentowego, renty socjalnej, zasiłku stałego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego
- ma ustalone prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego, świadczenia pielęgnacyjnego lub zasiłku dla opiekuna
Świadczenie nie przysługuje także, gdy osoba wymagająca opieki:
- jest w związku małżeńskim (chyba że współmałżonek legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności)
- została umieszczona w rodzinie zastępczej (z wyjątkiem rodziny zastępczej spokrewnionej), rodzinnym domu dziecka albo, w związku z koniecznością kształcenia, rewalidacji lub rehabilitacji, w placówce zapewniającej całodobową opiekę, w tym w specjalnym ośrodku szkolno--wychowawczym (z wyjątkiem podmiotu wykonującego działalność leczniczą), i korzysta w niej z całodobowej opieki przez więcej niż 5 dni w tygodniu
Świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje także jeżeli:
- na osobę wymagającą opieki inna osoba ma ustalone prawo do wcześniejszej emerytury
- członek rodziny osoby sprawującej opiekę ma ustalone prawo do dodatku do zasiłku rodzinnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego, świadczenia pielęgnacyjnego lub zasiłku dla opiekuna
- na osobę wymagającą opieki jest ustalone prawo do dodatku do zasiłku rodzinnego, prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego, prawo do świadczenia pielęgnacyjnego lub prawo do zasiłku dla opiekuna
- na osobę wymagającą opieki inna osoba jest uprawniona za granicą (np. w Wielkiej Brytanii, Irlandii lub w Niemczech) do świadczenia na pokrycie wydatków związanych z opieką (chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej)