Obowiązująca od kwietnia ustawa z 11 marca 2022 r. o obronie ojczyzny (Dz.U. poz. 2305) wprowadziła wiele zmian w uprawnieniach pracowniczych, w tym zabezpieczyła przed zwolnieniami pracowników, którzy sami się zgłoszą do dwóch rodzajów służby: terytorialnej służby wojskowej oraz dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej.
W tym drugim przypadku ochrona przed wypowiedzeniem i rozwiązaniem stosunku pracy obowiązuje:
  • od dnia poinformowania pracodawcy o terminie rozpoczęcia szkolenia podstawowego trwającego 28 dni do dnia jego zakończenia (art. 304 ust. 2 w zw. z art. 143 ust. 2 pkt 1 ustawy o obronie ojczyzny) oraz
  • w okresie trwania szkolenia specjalistycznego trwającego do 11 miesięcy, a także przez okres 12 miesięcy od dnia jego zakończenia (art. 304 ust. 2 w zw. z art. 143 ust. 2 pkt 2 ustawy o obronie ojczyzny).
W praktyce jednak w trakcie szkolenia specjalistycznego żołnierz może z niego zrezygnować. Wtedy zaś pojawia się pytanie, czy w takim przypadku korzysta ze szczególnej ochrony stosunku pracy przez okres kolejnych 12 miesięcy od dnia rezygnacji, czy też nie. W tym zakresie przepis o ochronie wskazuje bowiem, że trwa ona przez 12 miesięcy od „zakończenia szkolenia” specjalistycznego. Pojawia się zatem wątpliwość, czy „zakończenie szkolenia” powinniśmy łączyć jedynie ze zrealizowaniem kursu, czy też chodzi o faktyczne jego zakończenie, nawet w sytuacji wcześniejszej rezygnacji żołnierza.
W stanowisku z 30 listopada br. Ministerstwo Obrony Narodowej wyjaśnia - z korzyścią dla pracowników ‒ że ochrona obowiązuje zawsze po zakończeniu odbywania szkolenia bez względu na to, czy zrealizowano jego program, czy też doszło do rezygnacji przez żołnierza lub nastąpiło przerwanie służby z przyczyn od żołnierza niezależnych. W praktyce więc chodzi o faktyczne zakończenie szkolenia bez względu na jego datę i sposób zakończenia. W ocenie MON takie podejście jest uzasadnione, bo daje pracownikom gwarancję zatrudnienia bez względu na ich dalsze losy w odbywaniu służby wojskowej. To oczywiście ma zachęcać do przystępowania do dobrowolnej służby zasadniczej.©℗
Wojsko w kilku odsłonach
Zgodnie z ustawą o obronie ojczyzny służba wojskowa dzieli się na:
• czynną służbę wojskową, polegającą na pełnieniu:
‒ zasadniczej służby wojskowej (dobrowolnej lub obowiązkowej),
‒ terytorialnej służby wojskowej,
‒ służby w aktywnej rezerwie w dniach tej służby oraz odbywaniu ćwiczeń wojskowych w ramach pasywnej rezerwy,
‒ zawodowej służby wojskowej,
‒ służby w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny;
• służbę w rezerwie:
‒ aktywną, którą tworzą osoby, które zgłosiły chęć pełnienia służby w aktywnej rezerwie, złożyły przysięgę wojskową i nie pełnią innego rodzaju służby wojskowej oraz nie ukończyły 55. roku życia, a w przypadku osób posiadających stopień podoficerski lub oficerski ‒ 63. roku życia,
‒ pasywną, którą tworzą osoby, które mają uregulowany stosunek do służby wojskowej i nie pełnią innego rodzaju służby wojskowej, nie podlegają militaryzacji oraz nie ukończyły 55. roku życia, a w przypadku osób posiadających stopień podoficerski lub oficerski ‒ 63. roku życia.©℗
Stanowisko MON z 30 listopada 2022 r. w sprawie ochrony przed wypowiedzeniem żołnierzy dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej
ikona lupy />
nieznane
Z Zgodnie z art. 143 ust. 1 ustawy z 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2305), dalej ustawa, dobrowolna zasadnicza służba wojskowa jest pełniona przez okres do 12 miesięcy.
W myśl natomiast art. 143 ust. 2 ustawy w czasie pełnienia dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej realizuje się:
1) szkolenie podstawowe w wymiarze do 28 dni zakończone przysięgą wojskową i wydaniem książeczki wojskowej;
2) szkolenie specjalistyczne połączone z wykonywaniem obowiązków na stanowisku służbowym albo w trakcie kształcenia, o którym mowa w art. 95 ust. 4, w wymiarze do 11 miesięcy.
Z uwagi na jej dobrowolny charakter służba ta może zostać przerwana w każdym czasie na wniosek osoby odbywającej służbę - art. 146 ust. 1 pkt 2 ustawy, jak również z uwagi na potrzeby Sił Zbrojnych - art. 146 ust. 1 pkt 2.
Jak stanowi art. 304 ust. 2 ustawy, od dnia poinformowania pracodawcy o terminie rozpoczęcia szkolenia, o którym mowa w art. 143 ust. 2 pkt 1, do dnia jego zakończenia oraz w okresie trwania szkolenia, o którym mowa w art. 143 ust. 2 pkt 2, a także przez okres 12 miesięcy od dnia jego zakończenia, pracodawca nie może rozwiązać ani wypowiedzieć stosunku pracy z osobą odbywającą to szkolenie. Przepisy art. 303 ust. 1 i 3 stosuje się odpowiednio.
W ocenie prawników Centralnego Wojskowego Centrum Rekrutacji rzeczony okres 12 miesięcy szczególnej ochrony stosunku pracy dotyczy wszystkich przypadków zakończenia szkolenia specjalistycznego, niezależnie od tego, czy jego przyczyną było zrealizowanie programu szkolenia, przerwanie służby przez żołnierza, czy też nastąpiło z przyczyn od żołnierza niezależnych, np. zwolnienia z tej służby wskutek ustalenia przez wojskową komisję lekarską niezdolności do służby wojskowej.
Taka interpretacja wpisuje się w ogólne założenia ustawodawcy wskazane w uzasadnieniu projektu ustawy, gdzie wyraźnie wskazano, iż w regulacjach ustawowych szczególny nacisk położono na zagwarantowanie żołnierzom niezawodowym pozostającym w stosunku pracy gwarancji trwałości tego stosunku. Pracownik, podejmując bowiem decyzję o wstąpieniu w szeregi Wojska Polskiego, musi mieć gwarancję, że decyzja ta nie pociągnie za sobą negatywnych skutków w postaci zwolnienia z pracy.