Subskrybuj nas na Youtube
Zapisz się na newsletter
Dotychczas w ustawie z 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1342; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1079; dalej: ustawa o PPK) brak było regulacji określających zasady postępowania w przypadku dokonania nienależnych wpłat do PPK, jak również wpłaty powitalnej i dopłat rocznych finansowanych przez państwo. Mogło się bowiem zdarzyć, że wpłaty zostały na rachunek PPK odprowadzone mimo braku podstaw ku temu. Do takich sytuacji należą np. wpłaty dokonane na rzecz osoby niespełniającej definicji osoby zatrudnionej, która nie mogła być uczestnikiem PPK, albo po złożeniu przez uczestnika deklaracji o rezygnacji z dokonywania wpłat. Może się też zdarzyć, że z różnych powodów wpłata zostanie przekazana w zbyt dużej wysokości.
O zwrocie wpłaty wspomniano w ustawie o PPK jedynie w art. 28 ust. 6. Zgodnie z nim podmiot zatrudniający nie ponosi odpowiedzialności za brak lub błędne obliczenie, pobranie lub dokonanie wpłaty, gdy osoba zatrudniona przekazała mu błędne informacje co do podlegania przez siebie ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu. Chodzi tu o sytuację, gdy dana osoba jest zatrudniona w kilku miejscach, a tylko w niektórych podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalno-rentowym, co jest warunkiem uczestnictwa w PPK. Na przykład pracująca na zleceniu osoba błędnie zakłada, że to właśnie u zleceniodawcy obowiązkowo podlega tym ubezpieczeniom i wobec tego decyduje się na uczestnictwo w PPK. Wówczas zleceniodawca odprowadza za nią wpłaty (zarówno finansowane przez siebie, jak i potrącone z jej wynagrodzenia), mimo że nie powinien. Jeśli jednak już taki błąd wykryto, to zastosowanie miało ostatnie zdanie wspomnianego art. 28 ust. 6, zgodnie z którym wpłaty takie podlegają zwrotowi odpowiednio uczestnikowi i zatrudniającemu. [patrz przepis]
Art. 28 ust. 6 ustawy o PPK w brzmieniu obowiązującym do 3 czerwca 2022 r.
Podmiot zatrudniający nie ponosi odpowiedzialności za brak lub błędne obliczenie, pobranie lub dokonanie wpłaty, jeżeli jest to spowodowane przekazaniem podmiotowi zatrudniającemu przez osobę zatrudnioną błędnych informacji, skutkujących błędnym ustaleniem w przedmiocie podlegania przez daną osobę zatrudnioną obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu z tytułu zatrudnienia w tym podmiocie zatrudniającym. Wpłaty, które wskutek okoliczności, o których mowa w zdaniu poprzedzającym, okazałyby się nienależne w całości lub w części, podlegają zwrotowi na rzecz finansującego daną wpłatę. [podkreślenie red.]
Jednak wraz z wejściem w życie 4 czerwca 2022 r. nowelizacji ustawy o PPK zdanie to usunięto. Nie oznacza to jednak, że wpłaty nie będą podlegać zwrotowi, co mogło się wydawać na pierwszy rzut oka. 21 listopada 2022 r. wchodzi bowiem w życie kolejna część przepisów nowelizacyjnych, które kompleksowo uregulują zwrot nienależnych wpłat. Poprzednie brzmienie art. 28 ust. 6 ustawy o PPK było lakoniczne, w zasadzie ograniczone do określenia obowiązku zwrotu podmiotowi finansującemu daną wpłatę. Ustawodawca wypełnia zatem tę lukę, porządkując procedury zwrotu. A te są dwie.
Dwie procedury
Trzeba zaznaczyć, że nowe przepisy nie ograniczają procedury zwrotu do sytuacji określonej we wspomnianym art. 28 ust. 6 ustawy o PPK, ale dotyczą wszystkich tych sytuacji, gdy wpłaty (dopłaty) były nienależne. Uregulowanie tej kwestii w ustawie o PPK umożliwi wycofanie takich wpłat z instytucji finansowej. Dzięki nowym przepisom będą one zwracane na rzecz podmiotu, który je sfinansował. Taki zwrot będzie możliwy bez potrzeby składania przez uczestnika PPK dyspozycji odkupienia lub umorzenia jednostek uczestnictwa lub jednostek rozrachunkowych.
Procedura zwrotu będzie różniła się w zależności o tego, czy za wpłaty nienależne nabyto jednostki uczestnictwa, czy też ich nie nabyto.
▶Jednostki uczestnictwa nabyto…
Zgodnie z obowiązującym od 21 listopada 2022 r. art. 28a ust. 2 ustawy o PPK, jeśli na rachunku PPK danej osoby zostaną zapisane jednostki uczestnictwa funduszu inwestycyjnego, jednostki uczestnictwa ubezpieczeniowego funduszu kapitałowego lub jednostki rozrachunkowe funduszu emerytalnego, które zostały nabyte lub przeliczone za wpłaty, które okazały się nienależne w całości lub w części, to instytucja finansowa ‒ niezwłocznie po powzięciu o tym informacji – powinna odkupić lub umorzyć te jednostki uczestnictwa lub te jednostki rozrachunkowe. Dotyczy to zakresu, w jakim wpłaty okazały się nienależne. Ma to nastąpić bez konieczności złożenia żądania odkupienia lub umorzenia tych jednostek przez tę osobę. W takiej sytuacji instytucja finansowa w terminie trzech dni roboczych od dnia odkupienia lub umorzenia tych jednostek, dokona zwrotu:
- osobie zatrudnionej ‒ środków pieniężnych pochodzących z odkupienia jednostek uczestnictwa lub umorzenia jednostek rozrachunkowych nabytych lub przeliczonych z wpłat finansowanych przez tę osobę na jej rachunek bankowy, a jeżeli instytucja finansowa nie posiada informacji o tym rachunku ‒ na rachunek bankowy pracodawcy;
- pracodawcy ‒ środków pieniężnych pochodzących z odkupienia jednostek uczestnictwa lub umorzenia jednostek rozrachunkowych nabytych lub przeliczonych z wpłat przez niego finansowanych na jego rachunek bankowy;
- Funduszowi Pracy ‒ środków pieniężnych pochodzących z odkupienia tych jednostek uczestnictwa lub umorzenia jednostek rozrachunkowych nabytych lub przeliczonych z wpłaty powitalnej lub dopłat rocznych, za pośrednictwem PFR, na rachunek wskazany przez ministra właściwego do spraw pracy; dotychczas instytucje finansowe zwracały środki pochodzące z nienależnych wpłat powitalnych lub dopłat rocznych od państwa bezpośrednio do ministra właściwego ds. pracy, obecnie środki te najpierw trafiać będą do PFR, który będzie je zbiorczo (po zakończonym procesie ich przyznawania) zwracał do ministra właściwego ds. pracy.
W przypadku gdy instytucja finansowa przekaże kwotę pochodzącą z odkupienia/umorzenia jednostek na rachunek bankowy pracodawcy, jest on obowiązany niezwłocznie (nie później niż w terminie pięciu dni roboczych, licząc od dnia otrzymania tej kwoty) przekazać tę kwotę tej osobie.
▶…albo nie nabyto
Procedura zwrotu przez instytucję finansową wpłat, za które nie zostaną nabyte jednostki uczestnictwa funduszu inwestycyjnego bądź ubezpieczeniowego funduszu kapitałowego, lub które nie zostały przeliczone na jednostki rozrachunkowe funduszu emerytalnego, jest mniej skomplikowana. W takiej sytuacji instytucja finansowa zwraca daną wpłatę finansującemu, czyli:
- osobie zatrudnionej ‒ przy czym zwrotu dokonuje na jej rachunek bankowy, a jeżeli instytucja finansowa nie posiada informacji o numerze tego rachunku ‒ na rachunek bankowy pracodawcy, który w terminie pięciu dni od jej otrzymania ma obowiązek przekazać ją tej osobie;
- pracodawcy ‒ przy czym zwrotu dokonuje się na jego rachunek bankowy.
Instytucja finansowa powinna to zrobić niezwłocznie, nie później niż w terminie trzech dni roboczych po powzięciu informacji o tym, że wpłaty okazały się nienależne. Informacje o dokonanych zwrotach wpłat instytucja finansowa przekazuje do ewidencji PPK.
