Co do zasady, w sytuacji gdy rodzina stara się o zasiłek rodzinny lub 500 zł na pierwsze dziecko, do kryterium, od którego zależy ich uzyskanie, liczą się dochody uzyskane z roku kalendarzowego poprzedzającego okres, na jaki mają być przyznane. Jednocześnie, gdy w późniejszych miesiącach dojdzie do zmiany ich wysokości, np. utraty lub uzyskania nowego dochodu, gmina powinna sprawdzić, czy rodzina dalej spełnia próg do pobierania pomocy finansowej lub może w ogóle ją otrzymać (jeśli wcześniej się o nią nie starała). Katalog dochodów uzyskanych, które należy uwzględnić, jest taki sam w ustawie z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1518 ze zm.) oraz z 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowaniu dzieci (Dz.U. poz. 195 ze zm.). Wśród nich wymienione jest m.in. uzyskanie dochodu z tytułu rozpoczęcia zatrudnienia lub wykonywania pracy zarówno w oparciu o umowę o pracę, jak i umowę–zlecenie lub o dzieło.
Jednak w praktyce może się zdarzyć, że nie każde osiągane z tego tytułu wynagrodzenie zostanie uznane za dochód uzyskany.
– Dotyczy to na przykład umów cywilnoprawnych, które są podpisywane na kilka miesięcy w celu wykonania jakiejś pracy lub usługi, z wynagrodzeniem wypłacanym jednorazowo po zakończeniu kontaktu – mówi Piotr Spiżewski, kierownik działu świadczeń rodzinnych Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Puławach.
Jest to związane z treścią przepisów obydwu ustaw, które określają, jak należy stosować procedurę uzyskania dochodu. Przewidują one bowiem, że dochód rodziny z roku kalendarzowego jest powiększany o ten nowy, ale z miesiąca następującego po tym, w którym doszło do jego uzyskania (np. jeśli ktoś zaczął zarabiać po 2 tys. zł miesięcznie od stycznia, to do dochodu liczą się dopiero zarobki z lutego). Tyle, że w przypadku, gdy wynagrodzenie z umowy o dzieło jest wypłacane w całości jednorazowo po jej zakończeniu, tego drugiego miesiąca nie ma.
– Tym samym nie ma też dochodu uzyskanego, chociaż faktycznie rodzic go osiągnął, a jego wynagrodzenie może mieć znaczną wysokość – wskazuje Eliza Dygas, kierownik działu świadczeń rodzinnych MOPS w Płocku.
Niektóre gminy uważają jednak, że w takich okolicznościach należy osiągnięte jednorazowo wynagrodzenie przeliczyć na poszczególne miesiące trwania kontrakty.
– Gdy mamy takie sprawy, staramy się proporcjonalnie dzielić dochód, bo jest to rozwiązanie sprawiedliwsze w stosunku do pozostałych rodzin – wyjaśnia Przemysław Andrysiak, kierownik działu świadczeń rodzinnych Zabrzańskiego Centrum Świadczeń Rodzinnych.