Pracownicze programy emerytalne, tj. PPE, to (tak samo jak pracownicze plany kapitałowe; PPK) formy zorganizowanego oszczędzania na starość, które mimo że prognozowana emerytura z ZUS będzie niska, nie zdobyły zbytniej popularności. Podstawowym czynnikiem, który wpływa na niską popularność PPE, są dodatkowe koszty, które z tym rodzajem oszczędzania się wiążą. Zatrudnieni niechętnie decydują się na dobrowolne zmniejszenie wynagrodzenia, a pracodawcy też nie są skorzy, by dopłacać do tego z własnej kieszeni. A jak wszyscy wiemy, oszczędzania w PPE nie jest obowiązkowe. Pracodawca może zaproponować uczestnictwo w programie swoim pracownikom (także zleceniobiorcom, nakładcom, członkom rady nadzorczej) jako bonus, ale w przeciwieństwie do PPK – nie musi. Ale jeśli firma zdecyduje się na zaoferowanie programu emerytalnego (PPE prowadzi na rzecz pracodawcy wybrana instytucja finansowa), to musi finansować za nich składki w wysokości do 7 proc. wynagrodzenia. Uczestnicy programu mogą zaś wpłacać dobrowolne składki w wysokości do 2 proc. Składki można określić procentowo – w jednakowej kwocie dla wszystkich uczestników – albo procentowo od wynagrodzenia – z określeniem maksymalnej kwotowej wysokości składki. I właśnie te dodatkowe koszty są podstawowym czynnikiem, który wpływa na niską popularność PPE. Takie są ogólne zasady. A co zmieni nowelizacja, tj. ustawa z 7 kwietnia 2022 r. o zmianie ustawy o pracowniczych programach emerytalnych oraz ustawy o indywidualnych kontach emerytalnych oraz indywidualnych kontach zabezpieczenia emerytalnego?

więcej obowiązków dla instytucji zarządzającej

Przede wszystkim nowelizacja przenosi obowiązki administracyjne związane z PPE z pracodawców na instytucje, które takie programy dla firm prowadzą. Chodzi o:
  • sporządzanie informacji rocznej dotyczącej realizacji programów przekazywanej corocznie organowi nadzoru,
  • informowanie organu nadzoru o zmianie danych zarządzającego z pracodawcy prowadzącego PPE na zarządzającego.

szybsza likwidacja

Pracodawca łatwiej też zlikwiduje PPE. Obecnie musi zastosować bowiem co najmniej 12-miesięczny okres wypowiedzenia. Po zmianach o połowę krótszy, tj. tylko sześciomiesięczny. Nowelizacja zobowiązała przy tym pracodawców do przekazywania w postaci elektronicznej albo papierowej Polskiemu Funduszowi Rozwoju oświadczenia o liczbie pracowników i uczestników zatrudnionych u danego pracodawcy według stanu na dzień 1 stycznia i na dzień 1 lipca w danym roku kalendarzowym. Oświadczenie to jest przekazywane w dwóch terminach – do 31 stycznia i do 31 lipca w danym roku kalendarzowym.
Rząd przyjął projekt nowelizacji o PPE, ustawy o IKE oraz IKZE
Rząd przyjął projekt nowelizacji o PPE, ustawy o IKE oraz IKZE

Zobacz również

zmiany w składkach

Nowości dotyczą także porozumienia z reprezentacją pracowników o zawieszeniu odprowadzania lub zmniejszenia wysokości składek podstawowych. Ustawa o PPE daje pracodawcy prawo do tego na mocy jednostronnej decyzji, jednak tylko na jakiś czas. Gdy on upłynie, zawieszenie i zmniejszenie nadal są możliwe, ale za zgodą reprezentacji pracowników. Obowiązujące jeszcze przepisy przewidują, że organ KNF w terminie siedmiu dni od daty otrzymania zawartego porozumienia wpisuje do rejestru programów jego warunki dotyczące:
  • daty zawarcia porozumienia;
  • dnia, od którego porozumienie zaczyna obowiązywać;
  • daty wygaśnięcia porozumienia;
  • wysokości składki podstawowej obowiązującej w okresie obowiązywania porozumienia
– w przypadku określonym w ust. 4 pkt 2.
KNF odmawia wpisu, jeśli postanowienia porozumienia są sprzeczne z przepisami ustawy. Przepisy te zostają jednak uchylone. Po wejściu w życie zmian w takich przypadkach będzie wystarczała notyfikacja, po której KNF nie będzie wydawał decyzji administracyjnej.
Doprecyzowano ponadto przepisy dotyczące zasad zawieszania i zmniejszania składki, bo niektóre z nich budziły wątpliwości interpretacyjne. Zgodnie z nowym brzmieniem art. 38 ust. 1 pkt 1 i 2 pracodawca może jednostronnie zawiesić naliczanie i odprowadzanie składek podstawowych albo czasowo ograniczyć wysokość naliczanej składki. Nie tylko uszczegółowiono, że składki w tym okresie nie będą „naliczane i odprowadzane” (a nie tylko „odprowadzane”), ale także ustanowiono maksymalny termin takiego jednostronnego zawieszenia. W nowo dodanym art. 38 ust. 3a zaś uszczegółowiono, że w okresie obejmującym 12 kolejnych miesięcy kalendarzowych łączny czas jednostronnego czasowego zawieszenia nie może przekroczyć sześciu miesięcy. Co ważne, wskazano wprost, że po okresie zawieszenia albo czasowego ograniczenia wysokości składki pracodawca nie musi wpłacać kwoty, która nie została odprowadzona w tym czasie. To ważna zmiana, bo dotychczas na tym gruncie pojawiały się różne interpretacje.
Doprecyzowano także brzmienie art. 38 ust. 4, który dotyczy okresu po wykorzystaniu przez pracodawcę limitu jednostronnego zawieszenia składki lub jej ograniczenia. W takim przypadku wymagane jest zawarcie porozumienia z reprezentacją pracowników. Zgodnie z nowym brzmieniem tego ustępu w celu kontynuowania zawieszenia naliczania i odprowadzania składki albo ograniczenia jej wysokości pracodawca musi zawrzeć z reprezentacją pracowników porozumienie o:
  • zawieszeniu naliczania i odprowadzania składek podstawowych,
  • czasowym ograniczeniu wysokości składki podstawowej przez określenie obowiązującej w okresie tego ograniczenia zasady ustalania wysokości składki podstawowej.
Dotychczas przepisy w tym zakresie były niejednoznaczne, nowelizacja je porządkuje.

przeniesienie środków

Nowelizacja wprowadza do ustawy o PPE instytucję „przeniesienie środków”, określając jej definicję oraz termin i zasady przenoszenia środków. Zgodnie z nowelizacją przeniesienie środków to przekazanie przez dotychczasowego zarządzającego środków zgromadzonych w ramach programu do nowego zarządzającego w związku ze zmianą formy programu lub zarządzającego. Zgodnie z nowo dodanym art. 46a ustawy o PPE w przypadku gdy decyzja organu nadzoru (Komisji Nadzoru Finansowego) o wpisie zmian do rejestru programów o zmianie formy programu lub zarządzającego stanie się ostateczna, przeniesienia dokonuje się w terminie miesiąca od dnia doręczenia dotychczasowemu zarządzającemu zlecenia pracodawcy dotyczącego przeniesienia. Warunki przeniesienia mogą być określone przez strony w umowie z instytucją finansową albo w statucie funduszu emerytalnego. Dotychczas zdarzało się, że w razie takiej zmiany zarządzający długo przetrzymywali zgromadzone środki, ponieważ ustawa o PPE nie określała terminu na przeprowadzenie tej operacji.

nowe kompetencje knf

Nowela wprowadza także uszczegółowienie kompetencji organu nadzoru. Ustawa o PPE dotychczas nie przewidywała wprost, że KNF ma prawo wydać decyzję odmową w sprawie wpisu zmian PPE do rejestru oraz w sprawie wykreślenia PPE z rejestru w przypadku, gdy program jest niezgodny z ustawą. W nowym brzmieniu art. 35 ustawy o PPE KNF odmawia wpisu programu do rejestru programów albo wpisu zmian do rejestru programów w przypadku:
  • gdy w wyznaczonym przez niego terminie nie zostaną usunięte nieprawidłowości;
  • niezgodności programu z przepisami ustawy;
  • nieuzyskania od zagranicznego organu nadzoru akceptacji przejęcia zarządzania przez zarządzającego zagranicznego, jeżeli program ma formę zarządzania zagranicznego.
Z kolei odmowa wykreślenia programu z rejestru programów następuje w przypadku gdy:
  • w wyznaczonym przez niego terminie nie zostaną usunięte nieprawidłowości;
  • występują niezgodności wniosku o wykreślenie programu z rejestru programów z zasadami określonymi w 40–41a ustawy o PPE.

dozwolone źródła finansowania

Pewne ułatwienia dotyczą także samych zatrudnionych. Przede wszystkim wprowadzono możliwość dywersyfikacji źródeł finansowania składki przez nich odprowadzanej. I tak składka będzie mogła pochodzić nie tylko z wynagrodzenia za okres pracy, ale także za okresy, w których uczestnik nie otrzymywał wynagrodzenia (nowo dodany art. 25 ust. 5a). Chodzi tu np. o urlop wychowawczy albo o okresy niezdolności do pracy. Pracownicy zyskają możliwość odprowadzania swojej składki za ten okres, dzięki czemu mogą w PPE zgromadzić więcej. W takim przypadku składka będzie odprowadzona na rachunek dodatkowy wskazany przez pracodawcę, z którego następnie pracodawca odprowadzi ją na rachunek uczestnika w programie w uzgodnionym z nim terminie.
W dniu, w którym zamykaliśmy numer, nowelizacja ustawy z 7 kwietnia 2022 r. o zmianie ustawy o pracowniczych programach emerytalnych oraz ustawy o indywidualnych kontach emerytalnych oraz indywidualnych kontach zabezpieczenia emerytalnego oczekiwała na podpis prezydenta. Jej projektodawcy zakładali, że przepisy dotyczące PPE wejdą w życie 1 kwietnia 2022 r., ale ostatecznie stanie się to 1 lipca 2022 r. i 1 stycznia 2023 r.
Podstawa prawna
•ustawa z 20 kwietnia 2004 r. o pracowniczych programach emerytalnych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 2139)
•ustawa z 7 kwietnia 2022 r. o zmianie ustawy o pracowniczych programach emerytalnych oraz ustawy o indywidualnych kontach emerytalnych oraz indywidualnych kontach zabezpieczenia emerytalnego – na dzień oddawania niniejszego numeru do druku ustawa oczekiwała na podpis prezydenta