Jest to dopuszczalne, choć nie w każdym przypadku. Przede wszystkim osoba wykonująca prace w pobliżu znajdujących się pod napięciem, nieosłoniętych urządzeń elektrycznych musi mieć do tego odpowiednie kwalifikacje. Pracodawcy nie wolno bowiem dopuścić pracownika do pracy, do której wykonywania nie posiada on wymaganych kwalifikacji lub potrzebnych umiejętności, a także dostatecznej znajomości przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy (art. 2373 par. 1 kodeksu pracy, dalej: k.p.).
Kwalifikacje
Przepisy ustawy – Prawo energetyczne (dalej: u.p.e.) stanowią, że osoby zajmujące się eksploatacją sieci, urządzeń i instalacji muszą mieć odpowiednie kwalifikacje potwierdzone świadectwem wydanym przez komisję kwalifikacyjną. Chodzi tu w szczególności o:
1) urządzenia, instalacje i sieci elektroenergetyczne wytwarzające, przetwarzające, przesyłające i zużywające energię elektryczną (grupa 1);
2) urządzenia wytwarzające, przetwarzające, przesyłające i zużywające ciepło oraz inne urządzenia energetyczne (grupa 2);
3) urządzenia, instalacje i sieci gazowe wytwarzające, przetwarzające, przesyłające, magazynujące i zużywające paliwa gazowe (grupa 3).
Powyższe reguluje rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad stwierdzenia posiadania kwalifikacji przez osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci.
Kwalifikacje te są wymagane do wykonywania czynności:
1) mających wpływ na zmiany parametrów pracy obsługiwanych urządzeń, instalacji i sieci z zachowaniem zasad bezpieczeństwa i wymagań ochrony środowiska – w zakresie obsługi;
2) związanych z zabezpieczeniem i utrzymaniem należytego stanu technicznego urządzeń, instalacji i sieci – w zakresie konserwacji;
3) związanych z usuwaniem usterek, uszkodzeń oraz remontami urządzeń, instalacji i sieci w celu doprowadzenia ich do wymaganego stanu technicznego – w zakresie remontów;
4) niezbędnych do instalowania i przyłączania urządzeń, instalacji i sieci – w zakresie montażu;
5) niezbędnych do dokonania oceny stanu technicznego, parametrów eksploatacyjnych, jakości regulacji i sprawności energetycznej urządzeń, instalacji i sieci – w zakresie kontrolno-pomiarowym.
Wyjątek od reguły, zgodnie z którą osoby wykonujące wymienione powyżej prace powinny posiadać stosowne uprawnienia, stanowi eksploatacja:
  • urządzeń elektrycznych o napięciu nie wyższym niż 1 kV i mocy znamionowej nie wyższej niż 20 kW, jeżeli w dokumentacji urządzenia określono zasady jego obsługi;
  • urządzeń lub instalacji cieplnych o mocy zainstalowanej nie wyższej niż 50 kW.
Ponadto – w zależności od rodzaju wykonywanej pracy oraz zajmowanego stanowiska – powyższe uprawnienia dzielą się na:
1) eksploatacyjne – zalicza się do nich stanowiska osób wykonujących prace w zakresie obsługi, konserwacji, remontów, montażu i kontrolno-pomiarowym;
2) dozorowe – zalicza się do nich stanowiska osób, które kierują czynnościami osób wykonujących prace z pkt 1, oraz stanowiska pracowników technicznych sprawujących nadzór nad eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci.
Podstawa angażu
Prace, o których mowa w pytaniu na wstępie, wyróżnia m.in. rozporządzenie w sprawie bhp przy urządzeniach energetycznych. Zgodnie z jego przepisami, jeśli praca jest wykonywana w pobliżu nieosłoniętych urządzeń elektroenergetycznych lub ich części znajdujących się pod napięciem, to istnieje ryzyko wystąpienia szczególnego zagrożenia dla zdrowia lub życia ludzkiego. W związku z tym są one kwalifikowane jako tzw. prace szczególnie niebezpieczne, o których mowa w par. 80 ust. 1 rozporządzenia w sprawie ogólnych przepisów bhp. A w związku z tym prace te powinny być wykonywane na podstawie pisemnego polecenia. I co bardzo ważne, nie można do ich przeprowadzenia zatrudniać pracowników tymczasowych. Artykuł 8 pkt 1 ustawy o zatrudnianiu pracowników tymczasowych stanowi bowiem, że pracownikowi tymczasowemu nie może być powierzone wykonywanie na rzecz pracodawcy użytkownika pracy szczególnie niebezpiecznej. A to oznacza, że pracownik tymczasowy nie powinien również wykonywać prac serwisowych przy urządzeniach elektrycznych znajdujących się pod napięciem. ©℗
Podstawa prawna
Art. 2373 par. 1 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1040 ze zm.).
Art. 54 ust. 1 ustawy z 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 755 ze zm.).
Art. 8 pkt 1 ustawy z 9 lipca 2003 r. o zatrudnianiu pracowników tymczasowych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1563).
Par. 4 i 5 rozporządzenia ministra gospodarki, pracy i polityki społecznej z 28 kwietnia 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad stwierdzania posiadania kwalifikacji przez osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci (Dz.U. nr 89, poz. 828 ze zm.).
Par. 28 ust. 2 pkt 6 rozporządzenia ministra gospodarki z 28 marca 2013 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach energetycznych (Dz.U. poz. 492).
Par. 80 ust. 1 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (t.j. Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 ze zm.).