Co dokładnie rząd obiecał Brukseli ws. paktu migracyjnego

Pakt migracyjny. Co znalazło się pełnym stanowisku rządu przekazanym Brukseli?

Rządzący ocenili, że rozwiązania zaproponowane przez KE w niewystarczającym stopniu wychodzą naprzeciw „specyficznej sytuacji państw graniczących z Białorusią i Rosją, a tym samym będących pod stałą i silną presją w ramach sztucznie wygenerowanych szlaków migracyjnych”. Dodano, że stosowanie przepisów zapisanych w pakiecie „negatywnie wpłynęłoby na bezpieczeństwo Polski, zwiększając presję migracyjną na granicę polsko-białoruską”. Dlatego „europejska polityka migracyjna wymaga ponownego namysłu i uzupełnienia o nowe podejście, które umożliwiłyby jej odpowiedzialne, bezkonfliktowe i realne stosowanie, tak aby odpowiadała ona na obecne i możliwe do przewidzenia wyzwania przyszłości”.

W końcowym fragmencie stanowiska, które trafiło na biurko urzędników KE, rząd proponuje dodatkowe decyzje do podjęcia. Cytujemy te propozycje w całości:

„1. Procedury graniczne muszą być realizowane z odpowiednią elastycznością, tak aby nie generować zagrożeń dla ochrony granic. Uwzględniając specyficzną sytuację na granicy, procedurom granicznym musi towarzyszyć prawo do czasowego i terytorialnego zawieszania dostępu cudzoziemców do terytorium w celu złożenia wniosku o ochronę międzynarodową. 2. Jeżeli procedury dublińskie przewidziane w pakcie miałyby być stosowane efektywnie, wymaga to uzyskania realnej zdolności do ochrony granic zewnętrznych UE”.

I dalej: „3. Obowiązkowa solidarność zapisana w pakcie powinna zostać doprecyzowana, tak aby zapewnić jej realne funkcjonowanie. Obecne jej zasady będą prowadzić do konfliktów pomiędzy państwami członkowskimi, ponieważ decyzje co do jej warunków nie uwzględniają w wystarczającym stopniu ani wyzwań związanych z instrumentalizacją imigracji przez Rosję i Białoruś, ani konsekwencji rosyjskiej agresji na Ukrainę. W tym kontekście Polska przypomina, że razem z Niemcami i Czechami wskazaliśmy na konieczność wsparcia państw, które przyjęły największą liczbę uchodźców wojennych z Ukrainy.

4. Kluczowym z punktu widzenia Polski jest również uzyskanie zdolności do praktycznej realizacji polityki powrotowej (deportacje), a więc skutecznego odsyłania do państw pochodzenia lub tranzytu cudzoziemców, których pobyt w UE jest niepożądany. Tej ostatniej kwestii musi zostać nadany najwyższy priorytet”.

W podsumowaniu napisano zarazem, że „niektóre rozwiązania zawarte w pakcie warte są jak najszybszego wdrożenia, ponieważ nie budząc kontrowersji, mogą przyczynić się do poprawy bezpieczeństwa w UE”.

Sami wypisujemy się z systemu unijnej pomocy dla państw pod presją migracyjną

Pismo jest kolejnym przykładem tego, jak duży chaos informacyjny panuje w sprawie paktu, do czego rękę przykładają zarówno opozycja, jak i koalicja. Podczas kampanii prezydenckiej Rafał Trzaskowski zapewniał, że „żaden pakt migracyjny nie będzie obowiązywał w Polsce”, ponieważ przyjęliśmy miliony Ukraińców. Tymczasem wiceminister zdrowia Marek Kos napisał w odpowiedzi na interpelację poselską, że „cudzoziemcy relokowani do Polski na podstawie paktu migracyjnego będą uprawnieni do korzystania z opieki medycznej” na zasadach określonych w ustawie o udzielaniu cudzoziemcom ochrony.

MSWiA przekazało nam, że Polska w ogóle nie zamierza opracowywać krajowego planu wdrażania paktu. Problem w tym, że nawet urzędnicy resortu otwarcie mówią, że nie możemy go wypowiedzieć, bo wiązałoby się to z opuszczeniem Wspólnoty. Premier Donald Tusk w obecności przewodniczącej KE Ursuli von der Leyen deklarował, że nie zgodzi się na scenariusz, który wymusiłby na nas przyjmowanie migrantów z innych krajów UE. Wiceszef MSWiA Maciej Duszczyk co prawda podziela zdanie premiera, ale właściwie w każdej odpowiedzi na zapytania posłów twierdzi, że unijny akt niczego nam nie narzuci, ponieważ zawiera dwa równoważne instrumenty solidarnościowe: wkład finansowy za każdą odmowę przyjęcia migrantów lub pomoc osobowo-rzeczową, np. delegowanie strażników granicznych do innego kraju UE.

Duszczyk w jednym z pism sam zresztą wskazał, że Polska skorzysta z tej ostatniej opcji. Tyle że do 15 października KE ma przeanalizować, które państwa znajdują się pod presją migracyjną, są narażone na ryzyko takiej presji lub stoją w obliczu „znaczącej sytuacji migracyjnej”. Jednym z ważniejszych czynników branych w tym zakresie pod uwagę jest liczba osób korzystających z tymczasowej ochrony w ciągu ostatnich 12 miesięcy. Kraj będący pod presją migracyjną może wnioskować o przeniesienie grup migrantów ze swojego terytorium, o wsparcie finansowe, a także o całkowite lub częściowe zmniejszenie składek solidarnościowych.

Choć liczba uchodźców wojennych przybywających nad Wisłę z Ukrainy spadła, unijni oficjele wysyłają sygnały, że w przypadku Polski uwzględniono by również Ukraińców, którzy przekroczyli naszą granicę po rosyjskiej inwazji w lutym 2022 r. Sęk w tym, że przy przeprowadzaniu takiej analizy Komisja korzysta z danych zgromadzonych przez państwa i unijne agencje, jak Frontex czy Europol.

Z odpowiedzi udzielonej 17 stycznia przez komisarza ds. wewnętrznych i migracji Magnusa Brunnera wynika jednak, że Polska „nie przedstawiła Komisji żadnych informacji w ramach pierwszego cyklu zarządzania migracją”, Bruksela nie będzie więc miała podstawy, by zwolnić nas z opłaty solidarnościowej w razie odmowy przyjęcia relokowanych cudzoziemców. Skierowaliśmy do KE pytanie, czy w ciągu ostatniego półrocza cokolwiek się w tym zakresie zmieniło, zwłaszcza w świetle odmowy przygotowania krajowego planu wdrożeniowego. Czekamy na odpowiedź.

Pakt ma wejść w całości wejść w życie w połowie 2026 roku. „Jeśli państwa członkowskie ryzykują osłabienie wdrażania instrumentów prawnych paktu, Komisja rozważy podjęcie niezbędnych środków. Będziemy uważnie monitorować postępy i jesteśmy gotowi zastosować odpowiednie procedury zgodne z traktatami w celu zapewnienia przestrzegania przepisów” – ostrzega Bruksela. ©℗