Natychmiastowe stawiennictwo żołnierza WOT. Co oznacza dla pracodawcy?

Ogłoszono alert dla żołnierzy WOT, że mogą być zobowiązani do natychmiastowego stawiennictwa. Taki alert nie musi być jednak nawet ogłaszany, bo ustawa o obronie Ojczyzny przewiduje możliwość nakazania żołnierzom WOT stawienia się w określonym miejscu i czasie poza zaplanowanymi dniami.

Pracodawcy muszą mieć świadomość, jakie obowiązki na nich ciążą w związku z zatrudnianiem pracowników WOT.

Czym jest terytorialna służba wojskowa?

Terytorialna służba wojskowa to rodzaj czynnej służby wojskowej. Może być pełniona dyspozycyjnie albo rotacyjnie.

Terytorialną służbę wojskową żołnierz WOT pełni rotacyjnie w jednostce wojskowej albo innym miejscu w określonych dniach służby, co najmniej raz w miesiącu przez okres 2 dni w czasie wolnym od pracy. W pozostałe dni żołnierz pełni służbę dyspozycyjnie.

Żołnierz WOT może pełnić służbę rotacyjnie również w inne dni, stosownie do potrzeb Sił Zbrojnych, po uzgodnieniu z tym żołnierzem lub na jego wniosek.

Dyspozycyjna służba polega na pozostawaniu w gotowości do stawienia się do służby pełnionej rotacyjnie w terminie i miejscu wskazanych przez dowódcę jednostki wojskowej.

Ustawa o obronie Ojczyzny wyraźnie stanowi, że żołnierz WOT ma obowiązek zawiadomić niezwłocznie swojego pracodawcę o fakcie powołania do terytorialnej służby wojskowej.

Natychmiastowe stawiennictwo – w jakich przypadkach jest zarządzane?

Żołnierze OT mogą być wezwani do stawienia się w trybie natychmiastowego stawiennictwa do pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie w celu:

• sprawdzenia gotowości mobilizacyjnej i bojowej jednostek wojskowych;
• udziału jednostek wojskowych w zwalczaniu klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków, działaniach antyterrorystycznych i z zakresu ochrony mienia, akcjach poszukiwawczych oraz ratowania lub ochrony zdrowia i życia ludzkiego, oczyszczaniu terenów z materiałów wybuchowych i niebezpiecznych pochodzenia wojskowego oraz ich unieszkodliwianiu, a także w realizacji zadań z zakresu zarządzania kryzysowego;
• przeciwdziałania zagrożeniu bezpieczeństwa państwa, jeżeli jest to niezbędne do wykonywania zadań Sił Zbrojnych w tym zakresie.

Jak ustala się dni służby żołnierza WOT?

Dni pełnienia służby rotacyjnie ustala dowódca jednostki z góry na cały rok kalendarzowy. Co oczywiste, nie dotyczy to dni, w których służba jest pełniona rotacyjnie w trybie natychmiastowego stawiennictwa.

Żołnierz ma obowiązek niezwłocznie zawiadomić pracodawcę o dniach, w których będzie pełnił terytorialną służbę wojskową rotacyjnie, oraz o zmianach tych terminów, a także zawiadamia pracodawcę o wezwaniu go do pełnienia tej służby w innych dniach.

W przypadku wezwania do natychmiastowego stawiennictwa pracodawcę zawiadamia o tym dowódca jednostki.

Urlop bezpłatny a natychmiastowe stawiennictwo

Pracodawca ma obowiązek udzielić pracownikowi powołanemu do pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie, z wyjątkiem służby pełnionej jednorazowo w czasie lub dniu wolnym od pracy, urlopu bezpłatnego na okres trwania tej służby. Urlopu bezpłatnego udziela się więc także na dni, w które żołnierz miał obowiązek stawić się w trybie natychmiastowego stawiennictwa.

Urlopu tego udziela się na wniosek, a w przypadku wezwania w trybie natychmiastowego stawiennictwa - na podstawie zawiadomienia szefa wojskowego centrum rekrutacji.

W czasie trwania urlopu bezpłatnego pracownik zachowuje wszystkie uprawnienia wynikające ze stosunku pracy, z wyjątkiem prawa do wynagrodzenia.

Służba żołnierza WOT – świadczenie dla pracodawcy

Pracodawcy zatrudniającemu pracownika będącego żołnierzem WOT pełniącym służbę wojskową rotacyjnie przysługuje świadczenie pieniężne za dni, w których pełnili oni służbę wojskową.

Świadczenie obejmuje wyłącznie rekompensatę kosztów. Rekompensata nie obejmuje kwot wynagrodzenia poniesionych przez pracodawcę z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę na czas określony nowego pracownika w celu zastępstwa żołnierza lub z tytułu powierzenia tego zastępstwa innemu pracownikowi zatrudnionemu dotychczas u tego pracodawcy.

Aby otrzymać świadczenie, pracodawca musi przesłać wniosek w sprawie wypłaty świadczenia wraz z dokumentami potwierdzającymi poniesione koszty szefowi wojskowego centrum rekrutacji właściwemu ze względu na siedzibę pracodawcy nie później niż przed upływem 90 dni od dnia zwolnienia żołnierza rezerwy albo żołnierza OT z pełnienia tej służby.

Ile wynosi świadczenie dla pracodawcy?

Kwotę świadczenia ustala właściwy szef wojskowego centrum rekrutacji. Odmowa wypłaty świadczenia lub ustalenie kwoty niższej niż wskazana we wniosku pracodawcy następuje w drodze decyzji administracyjnej.

Ustawa o obronie Ojczyzny przewiduje jednak pewne ograniczenia w tej kwestii. Kwota świadczenia za każdy dzień pełnienia służby przez żołnierza nie może być wyższa od 1/22 dwuipółkrotnego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw obowiązującego w kwartale bezpośrednio poprzedzającym termin powołania do tej służby.

Kwotę świadczenia ustala się i wypłaca każdorazowo odpowiednio za czas odbywania terytorialnej służby wojskowej pełnionej rotacyjnie.

Jeżeli żołnierz WOT jest zatrudniony u dwóch lub więcej pracodawców, świadczenie przysługuje wszystkim zatrudniającym go pracodawcom, proporcjonalnie do poniesionych przez nich kosztów, z uwzględnieniem, że wysokość świadczenia dla jednego pracodawcy za każdy dzień pełnienia tej służby nie może przekraczać powyższej kwoty.

Utracone wynagrodzenie lub dochód - rekompensata dla żołnierza WOT

Żołnierzom WOT, którzy pełnili terytorialną służbę wojskową rotacyjnie, z wyjątkiem służby pełnionej jednorazowo w czasie lub dniu wolnym od pracy, przysługuje świadczenie pieniężne rekompensujące:

• utracone wynagrodzenie ze stosunku pracy lub stosunku służbowego,
• utracony dochód z prowadzonej działalności gospodarczej lub rolniczej,

które mogliby uzyskać w okresie pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie.

Świadczenie pieniężne za każdy dzień terytorialnej służby wojskowej pełnionej rotacyjnie stanowi kwota 1/22 całkowitego miesięcznego wynagrodzenia brutto, dochodu lub przychodu dla żołnierzy rozliczających ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, pomnożona przez liczbę dni pełnienia tej służby w danym miesiącu.

Kwota dziennego świadczenia pieniężnego nie może być wyższa od 1/22 dwuipółkrotnego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw obowiązującego w roku poprzedzającym pełnienie terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie.

W przypadku gdy:

• prowadzona przez żołnierza WOT działalność gospodarcza w roku poprzedzającym okres pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie nie przynosiła dochodu lub przychodu (dla żołnierzy rozliczających ryczałt od przychodów ewidencjonowanych) lub przynosiła straty
• nie jest możliwe ustalenie wysokości dochodu lub przychodu (dla żołnierzy rozliczających ryczałt od przychodów ewidencjonowanych albo wysokości utraconego wynagrodzenia ze stosunku pracy,

świadczenie pieniężne przysługuje mu w kwocie wynikającej z podzielenia przez 22 minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w okresie pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie, i następnie pomnożenia przez liczbę dni pełnienia tej służby.

Świadczenie pieniężne wypłaca się w kwocie pomniejszonej o uposażenie, jakie żołnierz WOT otrzymał z tytułu pełnienia terytorialnej służby wojskowej za dni, których dotyczy rekompensata.

Kto wypłaca rekompensatę żołnierzowi WOT?

Świadczenie pieniężne stanowiące rekompensatę ustala i wypłaca dowódca jednostki wojskowej, w której żołnierz WOT pełni służbę, na udokumentowany wniosek żołnierza, złożony nie później niż w ciągu 3 miesięcy po upływie okresu, w którym terytorialna służba wojskowa była pełniona rotacyjnie.

Wypłata następuje w terminie 30 dni od dnia złożenia wniosku o jego ustalenie i wypłatę.

Za jaki okres pełnienia terytorialnej służby rekompensata nie przysługuje?

Do okresu pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie, za które przysługuje świadczenie pieniężne, nie wlicza się dni, w których żołnierz WOT:

• samowolnie opuścił jednostkę wojskową lub wyznaczone miejsce przebywania albo samowolnie poza nimi pozostawał;
• był pod wpływem alkoholu, środków odurzających, substancji psychotropowych lub innych podobnie działających substancji lub środków;
• odmówił uczestnictwa w szkoleniu lub wykonywania obowiązków służbowych;
• nie pełnił terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie w pełnym ustalonym wymiarze z powodu niestawienia się do niej w terminie lub nieusprawiedliwionego spóźnienia z przepustki, urlopu albo podróży służbowej.

Zwolnienie od pracy – na wniosek pracownika

Zgodnie z art. 311 ust. 1 ustawy o obronie Ojczyzny na wniosek pracownika powołanego do m.in. terytorialnej służby wojskowej pracodawca jest obowiązany udzielić mu zwolnienia od pracy bez zachowania prawa do wynagrodzenia na 2 dni.

Zgodnie zaś z ust. 3 tego artykułu na wniosek pracownika, który pełnił terytorialną służbę wojskową rotacyjnie, jednorazowo, nieprzerwanie przez okres co najmniej 30 dni, pracodawca jest obowiązany udzielić mu zwolnienia od pracy po odbyciu tej służby na 1 dzień, bez zachowania prawa do wynagrodzenia.

W powyższych przypadkach pracodawca może - na własny koszt - wypłacić pracownikowi wynagrodzenie za czas zwolnienia od pracy.

Czy można zwolnić z pracy żołnierza WOT?

Zgodnie z art. 303 ust. 1 ustawy o obronie Ojczyzny stosunek pracy z osobą powołaną do pełnienia terytorialnej służby wojskowej może być rozwiązany tylko za zgodą pracownika.

Ochrona ta nie ma zastosowania do:

• umów o pracę zawartych na okres próbny;
• umów o pracę zawartych na czas określony nie dłuższy niż 12 miesięcy;
• stosunku pracy nawiązanego na podstawie powołania;
• sytuacji, w których pracodawca może rozwiązać stosunek pracy bez wypowiedzenia z winy pracownika (tzw. dyscyplinarka);
• otwarcia likwidacji lub ogłoszenia upadłości pracodawcy.

Jeżeli okres dokonanego przez pracodawcę lub przez pracownika wypowiedzenia stosunku pracy upływa po dniu powołania pracownika do służby, wypowiedzenie staje się bezskuteczne. W tym przypadku rozwiązanie stosunku pracy może nastąpić tylko na żądanie pracownika.

Służba w WOT a staż pracy

Pracownikowi, który w ciągu 30 dni od dnia zwolnienia z czynnej służby wojskowej (a więc także terytorialnej służby wojskowej), z wyłączeniem zawodowej służby wojskowej i zasadniczej służby wojskowej, podjął pracę u pracodawcy, u którego był zatrudniony w dniu powołania do tej służby, czas odbywania służby wojskowej wlicza się do okresu zatrudnienia u tego pracodawcy w zakresie wszystkich uprawnień wynikających ze stosunku pracy.

Pracownikowi, który w ciągu 30 dni od dnia zwolnienia z czynnej służby wojskowej podjął pracę po raz pierwszy lub u innego pracodawcy niż ten, u którego był zatrudniony w dniu powołania do tej służby, czas odbywania służby wojskowej wlicza się do okresu zatrudnienia wymaganego do nabywania lub zachowania uprawnień wynikających ze stosunku pracy, z wyjątkiem uprawnień przysługujących wyłącznie pracownikom u pracodawcy, u którego podjął pracę.

Termin 30 dni uważa się za zachowany, jeżeli pracownik nie mógł podjąć pracy z przyczyn usprawiedliwiających nieobecność w pracy, a więc np. był chory.

W przypadku żołnierzy WOT do okresu zatrudnienia wlicza się wyłącznie okres pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie.