Resort obrony narodowej zapowiedział nowelizację ustawy o obronie ojczyzny (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 825 ze zm.). To efekt interwencji prof. Marcina Wiącka, rzecznika praw obywatelskich, w sprawie skarg wpływających do niego od byłych już wojskowych Wojsk Obrony Terytorialnej. Kwestionują oni sposób zwalniania ich ze służby. Chodzi o zwolnienia przed upływem okresu jej trwania rozkazem dziennym.

RPO ma wątpliwości, czy możliwe jest zwalnianie żółnierzy w ten sposób, czy powinno ono być dokonane w formie decyzji, czyli rozkazu personalnego. „Ustawa o obronie ojczyzny nie definiuje rozkazu dziennego, zaś jego niektóre elementy zostały określone w Regulaminie Ogólnym żołnierza Wojska Polskiego. Rozkaz dzienny jest dokumentem wydawanym przez dowódcę jednostki wojskowej, który zawiera informacje organizacyjne dotyczące funkcjonowania jednostki na dany dzień, w tym w sprawach personalnych” – zauważa prof. Marcin Wiącek.

Z kolei w art. 122 ust. 1 ustawy o obronie ojczyzny wskazano drogę odwoławczą w sprawach służbowych żołnierzy. Przepisy te stosuje się wyłącznie do decyzji. Natomiast decyzja została zdefiniowana jako decyzja wydawana przez właściwy organ wojskowy oraz rozkaz personalny. Na tej podstawie żołnierz może wnieść odwołanie do organu wyższego rzędu na zasadach określonych w kodeksie postępowania administracyjnego (k.p.a.). Na dalszym etapie przysługuje również skarga do sądu.

Ponieważ żołnierze WOT są zwalniani przed upływem służby przez rozkaz dzienny, a nie personalny, nie mogą odwołać się od tej decyzji.

– Rozkaz dzienny, w tym dotyczący zwolnienia z terytorialnej służby wojskowej, jest wewnętrznym aktem, elementem realizacji stosunku służbowego, opartego na podporządkowaniu żołnierza dowódcy jednostki wojskowej. Nie mają do niego zastosowania przepisy k.p.a. ani prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – przyznał Paweł Bejda, wiceminister obrony narodowej.

– W wyniku analizy tych przepisów należy oddać słuszność zasygnalizowanym wątpliwościom, związanym ze zmianą art. 128 ust. 4 ustawy o obronie ojczyzny. Tym samym dla systemowego uporządkowania sytuacji prawnej resort obrony narodowej zamierza zainicjować zmiany w tej ustawie – dodaje.

Resort zaznaczył jednocześnie, że to, czy będą też inne zmiany w zakresie procedury zwalniania terytorialsów przed upływem czasu pełnienia służby, ma zależeć m.in. od rozstrzygnięcia NSA, który najbliższą rozprawę zaplanował na 24 września 2025 r. ©℗