Praca zadaniowa zamiast czterodniowego tygodnia pracy. To nie jest żadna alternatywa

Zapowiedź wprowadzenia pilotażu skróconego czasu pracy wywołała niezadowolenie pracodawców, szczególnie tych, gdzie czas pracy przekłada się bezpośrednio na liczbę wykonanych przez pracownika zadań, a więc np. firm produkcyjnych.

Jednak tam, gdzie takiego bezpośredniego związku nie ma, gdzie pracuje się projektowo, skrócenie czasu pracy nie będzie miało takiego przełożenia na koszty pracodawcy, a będzie korzystne dla pracowników.

Już teraz jako alternatywę zamiast skróconego tygodnia pracy dla tych pracowników przedstawia się system zadaniowego czasu pracy. Pracodawcy rzadko się na niego godzą, a poza tym, wbrew powszechnemu mniemaniu, wprowadzenie takiego systemu nie oznacza pełnej dowolności w organizowaniu sobie czasu pracy. Nadal muszą być zachowane ogólne normy.

Kiedy może być wprowadzony zadaniowy czas pracy?

Podstawę prawną do zadaniowego czasu pracy stanowi art. 140 kodeksu pracy. Zgodnie z nim system ten może być stosowany w przypadkach uzasadnionych:

• rodzajem pracy,
• jej organizacją,
• miejscem wykonywania pracy.

Pracodawca, po porozumieniu z pracownikiem, ustala czas niezbędny do wykonania powierzonych zadań, uwzględniając wymiar czasu pracy wynikający z norm ogólnych. A to oznacza, że czas pracy nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 miesięcy.

Na czym polega zadaniowy czas pracy?

Zadaniowy czas pracy nie polega na tym, że pracownik przychodzi do pracy, kiedy chce, pracuje tyle godzin, ile chce, i opuszcza pracę, kiedy chce. Nie ma co prawda ścisłych godzin pracy, wiążą go jednak przydzielone mu zadania, które powinien wykonać w okresie rozliczeniowym (SN w wyroku z 22 września 2020 r., sygn. akt I PK 126/19.

Kiedy można wprowadzić zadaniowy czas pracy?

Sąd Najwyższy wymienił kilka powodów, dla których zadaniowy czas pracy może być wprowadzony:

• gdy dla danej pracy co najmniej utrudnione jest precyzyjne określenie momentu jej rozpoczęcia i zakończenia;
• gdy niemożliwa jest kontrola czasu poświęconego na wykonywanie pracy;
• praca może być wykonywana poza normalnym rytmem funkcjonowania zakładu pracy;
• wykonanie pracy zależy od zmiennych, trudnych do przewidzenia okoliczności i uwarunkowań, a zapotrzebowanie na daną pracę nie jest rytmiczne;
• decydującym czynnikiem jest indywidualne zaangażowanie pracownika, a nie jego uczestnictwo w grupie pracowników i bezpośrednie podporządkowanie kierownictwu pracy.

Jak rozliczyć nadgodziny w zadaniowym czasie pracy?

Częstym problemem, jaki się pojawia przy zadaniowym czasie pracy, jest rozliczanie nadgodzin. Skoro pracownik sam ustala godziny pracy, może pojawić się wątpliwość, w jakich przypadkach można o mówić o nadgodzinach.

W orzecznictwie zwraca się uwagę na to, że nie można uznać, iż pracownik wykonuje pracę w godzinach nadliczbowych, jeśli przekroczenie norm czasu pracy wywołane jest przyczynami leżącymi wyłącznie po jego stronie (np. pracuje z niską efektywnością). Dopiero gdy okaże się, że to pracodawca powierzał mu zbyt dużo zadań, których obiektywnie nie można było wykonać w granicach norm (8 godzin pracy w 40-godzinnym tygodniu pracy), można stwierdzić nadgodziny. W takiej sytuacji pracownik nabywa prawo do wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych na zasadach ogólnych (tak SN w wyroku z 9 października 2019 r., sygn. akt III PK 141/18).

Jak udowodnić nadgodziny?

To na pracodawcy ciąży zatem obowiązek takiego planowania zadań dla pracownika, aby ilość potrzebnego do ich wykonywania czasu nie przekraczała norm ogólnych czasu pracy. Pracodawca powinien przy tym zadbać także o prawidłowe ewidencjonowanie czasu pracy na wypadek sporu z pracownikiem o wynagrodzenie za nadgodziny.

SN w cytowanym wyżej wyroku z 9 października 2019 r. stwierdził, że gdy na skutek zaniedbań pracodawcy w zakresie prowadzenia ewidencji czasu pracy wykazanie przez pracownika liczby przepracowanych godzin okaże się niemożliwe lub znacznie utrudnione, sąd ustali tę liczbę, sięgając do wszelkich środków dowodowych, a więc także np. zeznań świadków.