Jeden z moich pracowników skierował skargę do inspekcji pracy. Nie wypłacałem mu dodatków za nadgodziny i dodatków za pracę w porze nocnej. Sprawa trafiła do sądu karnego. Z pracownikiem podpisałem porozumienie i zaległości wypłacam w ratach miesięcznych. Czy w tej sytuacji nadal grozi mi odpowiedzialność karna?
Obowiązek wypłaty dodatku za nadgodziny oraz dodatku za pracę w nocy wynika wprost z przepisów kodeksu pracy (dalej: k.p.) – odpowiednio z art. 1511 oraz 1518.
Zaniechanie ich wypłaty należy rozpatrywać w kontekście art. 282 par. 1 pkt 1 k.p. Zgodnie z nim kto wbrew obowiązkowi nie wypłaca w ustalonym terminie wynagrodzenia za pracę lub innego świadczenia przysługującego pracownikowi albo uprawnionemu do tego świadczenia członkowi rodziny pracownika, wysokość tego wynagrodzenia lub świadczenia bezpodstawnie obniża albo dokonuje bezpodstawnych potrąceń, podlega karze grzywny od 1000 zł do 30 000 zł.
Przepis obejmuje nie tylko wynagrodzenie zasadnicze, lecz także inne składniki. Można do nich zaliczyć m.in. dodatki, o których jest mowa powyżej. Taką wykładnię prezentują także autorzy komentarza do kodeksu pracy (W. Muszalski, K. Walczak [red.], Kodeks pracy. Komentarz. Wyd. 14, Warszawa 2024). Stwierdzili oni, że wynagrodzenie pracownicze jest kategorią zbiorczą. Składają się na nie wynagrodzenie podstawowe (płaca zasadnicza) i wynagrodzenie uboczne (uzupełniające), tj. premie, przyznane nagrody, prowizje, gratyfikacje jubileuszowe oraz dodatki do płac, np. za pracę w godzinach nadliczbowych, w porze nocnej, za pracę w niedziele i święta, za pracę w warunkach szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia, a także inne dodatki: wyrównawczy, stażowy, funkcyjny, rozłąkowy, za szczególne umiejętności.
Świadomość naruszenia prawa
W opisywanym przypadku warto się odwołać do wyroku Sądu Rejonowego w Puławach z 4 października 2018 r. (sygn. akt II W 329/18). W podanej sprawie sąd oceniał odpowiedzialność wykroczeniową prezesa zarządu spółki z o.o. m.in. w związku z niewypłaceniem dodatków za pracę w nocy i za pracę w nadgodzinach. Sąd przyjął, że obwiniony ponosi odpowiedzialność za naruszenia przepisów k.p. Ustalił, że działał on umyślnie, z zamiarem bezpośrednim, bo miał pełną świadomość konsekwencji swojego zachowania. Również wina prezesa zarządu nie budziła wątpliwości sądu.
Finalnie sąd wymierzył karę w wysokości 4000 zł. Przy wymiarze kary sąd uwzględnił stopień społecznej szkodliwości przypisanych czynów, tj. rodzaj dobra prawnego naruszonego zachowaniem – prawa pracowników – i działanie obwinionego umyślnie, z zamiarem bezpośrednim. Sąd podkreślił, że wymierzona grzywna nie przekracza możliwości finansowych obwinionego, tym bardziej że prowadzi on własną działalność gospodarczą, a zatem bez wątpienia osiąga stałe miesięczne dochody pozwalające uiścić karę grzywny w orzeczonej wysokości, a kara jest także adekwatna do stopnia zawinienia i społecznej szkodliwości czynów, które popełnił.
Warto zwrócić uwagę także na wyrok Sądu Rejonowego w Kaliszu z 14 czerwca 2018 r. (sygn. akt II W 245/18). Sąd stwierdził w nim, że pracodawca, który nie wypłaca pracownikowi w terminie całego należnego wynagrodzenia, narusza swój podstawowy obowiązek z winy umyślnej, nawet jeśli niepozyskanie środków finansowych na ten cel było przezeń niezawinione.
Porozumienie a kara
W podanym stanie faktycznym istnieje prawdopodobieństwo, że pracodawca poniesie odpowiedzialność wykroczeniową za niewypłacenie dodatków do wynagrodzenia. Tej odpowiedzialności nie uchyla porozumienie się pracodawcy z pracownikiem dotyczące spłaty zaległości z tytułu dodatków. Takie okoliczności mogą ewentualnie wpłynąć na wymiar kary, którą nałoży sąd. Nie ulega bowiem wątpliwości, że do naruszenia przepisów o wypłacie wynagrodzenia doszło. To nie jest kwestionowane przez pracodawcę. ©℗
!Pracodawca, który nie wypłaca w ustalonym terminie wynagrodzenia za pracę, w tym dodatku za godziny nadliczbowe oraz za pracę w nocy, podlega karze grzywny od 1000 zł do 30 000 zł.
Podstawa prawna
Podstawa prawna
• art. 1511, art. 1518, art. 282 par. 1 pkt 1 ustawy z 26 kwietnia 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1465; ost.zm. Dz.U. z 2024 r. poz. 1222)