Podczas konsultacji społecznych projektu ustawy o zmianie ustawy o obronie Ojczyzny oraz ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce pojawiło się wiele uwag i propozycji wprowadzenia dodatkowych zmian. Niektóre z nich zgłoszono w trosce o wzrost demograficzny w Polsce. Inne mają na celu nie dopuścić do różnicowania sytuacji prawnej uczniów i absolwentów poszczególnych rodzajów szkół
Resort rodziny zaproponował dokonanie dodatkowo nowelizacji art. 5 ust. 3 ustawy z 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 248 ze zm.), polegającej na rozszerzeniu katalogu osób zwolnionych z obowiązkowej służby wojskowej o mężczyzn z rodzin wielodzietnych, którzy wychowują co najmniej troje dzieci. Zaproponowane rozwiązanie miałoby mieć pozytywny wpływ na wzrost demograficzny w Polsce. Resort argumentuje, że takie działanie ma na celu umacnianie oraz wspieranie funkcji rodziny oraz zwiększenie szans rozwojowych i życiowych dzieci oraz młodzieży (w szczególności z rodzin wielodzietnych).
Z kolei Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego domaga się, aby w kontekście obowiązków i uprawnień wynikających z przepisów ustawy o obronie Ojczyzny nie dochodziło do różnicowania sytuacji prawnej uczniów i absolwentów szkół podstawowych lub ponadpodstawowych oraz uczniów i absolwentów szkół artystycznych realizujących kształcenie ogólne w zakresie szkoły podstawowej lub liceum ogólnokształcącego.
W trakcie konsultacji pojawiły się też zastrzeżenia do projektu ze strony Hanny Majszczyk, wiceminister finansów. Wskazuje ona, że zgodnie z art. 434 ust. 1 ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce uczelnie wojskowe są jednocześnie jednostkami wojskowymi w rozumieniu ustawy o obronie Ojczyzny. Z kolei ust. 2 tego przepisu stanowi, że uczelnię wojskową będącą uczelnią zawodową tworzy i likwiduje minister właściwy ds. szkolnictwa wyższego i nauki na wniosek szefa MON, mając na uwadze potrzeby obronności i bezpieczeństwa państwa. Kształcenie w uczelniach wojskowych, bez względu zarówno na status studenta, jak i kierunek, powinno więc być elementem edukacji na rzecz obronności i należy je zaliczać do wydatków obronnych.
Z kolei Katarzyna Grzelak-Bach, koordynator oceny skutków regulacji w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, zaleca skierowanie projektu w ramach konsultacji publicznych do organizacji proobronnych oraz organów przedstawicielskich żołnierzy zawodowych. „W przypadku rezygnacji z ich przeprowadzenia konieczne jest uzasadnienie tej decyzji” – stwierdza.
Biuro Bezpieczeństwa Narodowego, a także szef KPRM chcą, aby w projekcie doprecyzowano, który podmiot jest odpowiedzialny za koordynację w Siłach Zbrojnych RP realizacji przedsięwzięć wynikających z reagowania kryzysowego Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego lub Unii Europejskiej na zagrożenia. Szef BBN proponuje też rozważenie ubezpieczenia pracowników od następstw nieszczęśliwych wypadków w czasie pobytu w strefie działań wojennych, w tym skierowanych do odbycia zagranicznej podróży służbowej.
Dodatkowo wskazuje, że projektowane przepisy powinny przewidywać możliwość powoływania do służby wojskowej z uwzględnieniem m.in. ukończenia szkolenia zdalnego przewidzianego dla danego rodzaju służby. Zdaniem resortu obrony narodowej z oceny funkcjonowania dotychczasowych rozwiązań w zakresie procesu rekrutacji osób do służby wojskowej wynika, że jest konieczność usprawnienia tego procesu. Szczególnie jeśli chodzi o ocenę zdolności fizycznej i psychicznej osób ubiegających się o przyjęcie do różnych form służby wojskowej. MON zaznacza, że impulsem do opracowania projektu ustawy są również podejmowane w ostatnim okresie intensywne działania związane z zakupem uzbrojenia i sprzętu wojskowego (w tym od partnerów zagranicznych). Przekłada się to na konieczność zmiany uregulowań prawnych w zakresie funkcjonowania Funduszu Wsparcia Sił Zbrojnych oraz systemu kierowania żołnierzy zawodowych na naukę (w tym poza granice państwa, również w celu nabywania kwalifikacji do obsługi nowo wprowadzanego uzbrojenia i sprzętu wojskowego).
Jedna z ważnych zmian dotyczy zgłoszenia chęci pełnienia czynnej służby wojskowej. Nie będzie potrzeby kierowania na badania lekarskie oraz psychologiczne. Obecnie, zgodnie z art. 61 ustawy o obronie Ojczyzny, w przypadku gdy osoba, której nadano kategorię zdolności do czynnej służby wojskowej w ramach kwalifikacji wojskowej, zgłosi w terminie trzech lat od dnia nadania tej kategorii chęć pełnienia czynnej służby wojskowej, nie kieruje się jej na badania lekarskie oraz psychologiczne. Przepisu tego nie stosuje się do osób, które ubiegają się o powołanie do zawodowej służby wojskowej lub do służby na stanowiskach wymagających szczególnych predyspozycji, a także do osób, których stan zdrowia uległ zmianie albo istnieją uzasadnione wątpliwości co do ich aktualnego stanu zdrowia. Projekt zmian zakłada uchylenie tego przepisu – tu nie ma zastrzeżeń ze strony podmiotów, z którymi resort obrony konsultuje nowe propozycje. ©℗
Podstawa prawna
Etap legislacyjny
Konsultacje i opiniowanie