Urlop opiekuńczy. Czy pracownik może otrzymać zasiłek chorobowy za ten okres?

Zgodnie z art. 173¹ kodeksu pracy (dalej: k.p.) może skorzystać z 5 dni urlopu opiekuńczego w ciągu roku kalendarzowego. Urlop ten służy zapewnieniu osobistej opieki lub wsparcia osobie wymagającej pomocy z poważnych powodów medycznych. Może to być zarówno członek rodziny (dziecko, rodzic, małżonek), jak i osoba mieszkająca we wspólnym gospodarstwie domowym.

Wniosek o urlop opiekuńczy składa się najpóźniej dzień przed jego rozpoczęciem, w formie papierowej lub elektronicznej. Należy w nim wskazać dane osoby potrzebującej opieki, przyczynę wsparcia oraz stopień pokrewieństwa lub adres zamieszkania, jeśli nie jest to rodzina. Pracodawca nie może wymagać zaświadczenia lekarskiego ani dokumentacji medycznej na potwierdzenie, że członek rodziny naprawdę wymaga opieki

Urlop opiekuńczy a choroba – brak prawa do świadczeń

Co istotne, za czas urlopu opiekuńczego nie przysługuje ani wynagrodzenie chorobowe, ani zasiłek chorobowy, nawet jeśli pracownik w tym czasie zachoruje.

Wynika to z art. 12 ust. 2 ustawy zasiłkowej o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (dalej: ustawa zasiłkowa), który od 26 czerwca 2023 roku został rozszerzony o nową podstawę – urlop opiekuńczy. Do tego katalogu już wcześniej zaliczano m.in.:

• urlop bezpłatny,
• urlop wychowawczy,
• tymczasowe aresztowanie lub odbywanie kary pozbawienia wolności,
• usprawiedliwioną nieobecność po śmierci pracodawcy, gdy nie powołano zarządcy sukcesyjnego.

Wszystkie te sytuacje wyłączają prawo do zasiłku z ubezpieczenia chorobowego, nawet jeśli pracownik w danym okresie był faktycznie niezdolny do pracy.

Czy urlop opiekuńczy wlicza się do okresu zatrudnienia?

Tak, mimo że nie przysługuje za niego wynagrodzenie ani zasiłek, urlop opiekuńczy wlicza się do okresu zatrudnienia, który wpływa np. na nabycie prawa do urlopu wypoczynkowego lub odprawy. Co ważne, uprawnienie to funkcjonuje obok tzw. dni opieki na dziecko (art. 188 k.p.), za które zachowuje się prawo do wynagrodzenia.

Jakie znaczenie ma okres zasiłkowy?

Zgodnie z ustawą zasiłkową maksymalny okres pobierania zasiłku chorobowego wynosi:

• 182 dni,
• 270 dni – w przypadku gruźlicy lub ciąży.

Do okresu zasiłkowego wlicza się wszystkie dni nieprzerwanej niezdolności do pracy oraz niektóre inne sytuacje określone w ustawie zasiłkowej, np. izolację, kwarantannę czy pobyt w zakładzie odwykowym. Jednak urlop opiekuńczy, podobnie jak urlop bezpłatny i wychowawczy, nie wlicza się do okresu zasiłkowego. To oznacza, że jeśli w jego trakcie dojdzie do niezdolności do pracy, ten czas nie będzie brany pod uwagę przy obliczaniu limitu dni zasiłkowych.

Czy choroba przesuwa urlop opiekuńczy?

Choroba nie przesuwa terminu rozpoczęcia urlopu opiekuńczego. Zgodnie z art. 165 k.p. jeżeli pracownik nie może rozpocząć urlopu w ustalonym terminie z przyczyn usprawiedliwiających nieobecność w pracy, a w szczególności z powodu:

• czasowej niezdolności do pracy wskutek choroby,
• odosobnienia w związku z chorobą zakaźną,
• powołania na ćwiczenia wojskowe w ramach pasywnej rezerwy, stawienia się do pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie albo stawienia się do pełnienia służby w aktywnej rezerwie, na czas do 3 miesięcy,
• urlopu macierzyńskiego,

pracodawca jest obowiązany przesunąć urlop na termin późniejszy.

Czy choroba przerywa urlop opiekuńczy?

Choroba nie przerywa urlopu opiekuńczego. Zgodnie z art. 166 k.p. część urlopu niewykorzystaną z powodu:

• czasowej niezdolności do pracy wskutek choroby,
• odosobnienia w związku z chorobą zakaźną,
• odbywania ćwiczeń wojskowych w ramach pasywnej rezerwy, pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie albo pełnienia służby w aktywnej rezerwie, przez czas do 3 miesięcy,
• urlopu macierzyńskiego

pracodawca jest obowiązany udzielić w terminie późniejszym.