Subskrybuj nas na Youtube
Koniec jednego roku kalendarzowego i początek drugiego to czas, w którym nie tylko pracodawcy muszą zwrócić szczególną uwagę na zakres swoich praw i obowiązków. Powinni to zrobić również pracownicy. Z niektórych uprawnień mogą bowiem skorzystać jedynie przed końcem roku kalendarzowego.
Zwolnienie dla pracownika w wymiarze 2 dni (albo 16 godzin) w roku
Rok 2024 dobiega końca, a pracodawcy powoli szykują się do dopełnienia obowiązków, które obciążają ich na przełomie roku – czy to na gruncie prawa pracy, czy też na gruncie prawa podatkowego. Warto aby również pracownicy poświęcili chwilę uwagi katalogowi swoich praw i obowiązków i rozważyli, z jakich uprawnień mogą i chcą skorzystać jeszcze przed końcem roku. Nie każde z nich przejdzie bowiem na nowy rok kalendarzowy, a możliwość wykorzystania niektórych z nich przepadnie wraz z zakończeniem 2024 roku.
Do takich uprawnień należy np. zwolnienie od pracy przysługujące pracownikowi wychowującemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat. Przysługuje ono w ciągu roku kalendarzowego w wymiarze 16 godzin albo 2 dni, a pracownik zachowuje za nie prawo do wynagrodzenia (art. 188 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy).
Warto zwrócić uwagę na to, że aby skorzystać z omawianego zwolnienia nie trzeba być rodzicem. Ustawodawca wyraźnie wskazał w przytoczonej regulacji, że dotyczy ona pracownika wychowującego dziecko. Dla jej zastosowania nie ma więc znaczenia rodzicielstwo, czy jakikolwiek inny stopień pokrewieństwa. Możliwość skorzystania z tego uprawnienia jest uzależniona jedynie od istnienia pewnego stanu faktycznego jakim jest wychowywanie dziecka w wieku do 14 lat. Konsekwencją takiego sformułowania regulacji jest również to, że nie każdy pracownik, który jest rodzicem, będzie automatycznie miał prawo wykorzystać to zwolnienie. Jeśli bowiem nie wychowuje dziecka, nie ma podstaw do tego, by pracodawca mu go udzielił.
Wniosek jest wiążący dla pracodawcy, a wolnego trzeba udzielić przed końcem roku
Warto pamiętać, że wniosek pracownika o udzielenie zwolnienia od pracy na opiekę nad dzieckiem jest dla pracodawcy wiążący. Oznacza to, że nie może on odmówić pracownikowi i np. zaproponować zwolnienie w innym terminie. Co więcej, ustawodawca nie wskazał z jakim wyprzedzeniem pracownik powinien zgłosić pracownikowi zamiar skorzystania z tego uprawnienia. W praktyce przyjmuje się, że powinien zrobić to możliwie jak najwcześniej – tak, aby pracodawca mógł zadbać o odpowiednią organizację pracy w zakładzie.
Prawo do zwolnienia, o którym mowa w art. 188 Kodeksu pracy nie przechodzi na kolejny rok kalendarzowy. Oznacza to, że jeśli pracownik nie wykorzysta go do końca grudnia danego rokukalendarzowego, to przepadnie. Jednocześnie odmawianie pracownikowi udzielenia zwolnienia w okresie, w którym mu ono przysługuje, narusza przepisy o uprawnieniach pracowników związanych z rodzicielstwem i stanowi wykroczenie podlegające karze grzywny od 1000 zł do 30.000 zł.
Podstawa prawna
art. 188 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 2023 r. poz. 1465)
